Süleyman Lokmacı. Solak-Zâde tarihi’nin tahlili ve metin tenkidi. Doktora tezi (2015)

Süleyman Lokmacı. Solak-Zâde tarihi’nin tahlili ve metin tenkidi. Doktora tezi. Erzurum: T.C. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015, V+987 s.

Solak-zâde Mehmed Hemdemî Çelebi 17. yüzyılda İstanbul’da yaşamış tarihçi, şair ve bestekârdır. Hakkında çok az bilgi sahibi olduğumuz Solak-zâde şiirlerinde “Hemdemî” musikîde ise “Miskalî” mahlaslarıyla tanınmaktadır. Küçüklüğünden itibaren tarih kitaplarına ilgi gösteren Solak-zâde, Hasodabaşı Hasan Ağa’nın teşvikiyle yazdığı ve kendi adıyla meşhur Nevadirü’l Vukū isimli eserin de müellifidir. Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Sultan I. Ahmed’in vefatına (1617) kadar gerçekleşen askeri ve siyasi olayları ihtiva eden Solak-zâde Tarihi, Hoca Sadeddin Efendi’nin Tacü’t Tevârih’i, Gelibolulu Mustafa Ali’nin Künhü’l Ahbar’ı ve Edirneli Mehmed b. Mehmed’in Nuhbetü’t Tevârîh isimli eserlerinin icmalidir. Müellif kaynaklarını hiç değiştirmeden aynen aktardığından orjinallikten uzak olan eser, Joseph Von Hammer tarafından Osmanlı Tarihi hakkında yazılmış en faydalı hülasa olarak nitelendirilmiştir.

Solak-zâde Mehmed Hemdemî Çelebi is a historian, poet and composer who lived in İstanbul in the 17th century. Solak-zâde whom we have little information about is known for pseudonyms such as “Hemdemî” in his poetry and “Miskalî” in music. Solak-zâde, who was interested in history since childhood, is the author of Nevadirü’l Vukū’ which he wrote with the encouragement of the concierge Hasan Ağa. The history of Solak-zâde, which includes military and political incidents starting from the foundation of the Ottoman Empire until the death of Sultan Ahmet I (1617), is a kind of synopsis of Hoca Sadeddin Efendi’s Tacü’t Tevârih, Künhü’l Ahbar of Mustafa Ali from Gallipoli and Nuhbetü’t Tevârîh of Mehmed b. Mehmed from Edirne. The work, which is far from authenticity because the author narrated his resources without changing them, has been described by Joseph Von Hammer as the most useful summary on the history of the Ottoman Empire.