ABBAS VESİM EFENDİ

Halk arasında “Kambur” (el-Ahdeb) lakabıyla tanınmıştır. Bursalı Tabip Ömer Şifâî’nin oğlu olduğu ve tıp ilmiyle Farsça’yı ondan öğrendiği sanılmaktadır. Ayrıca tıp tahsilinde Bursalı Tabip Ali Efendi ile Kazasker ve Reîsületıbbâ Kâtipzâde Mehmed Refî Efendi’den de istifade etmiş, hey’et (astronomi) derslerini Ahmed-i Mısrî’den, hikmet (fizik) derslerini ise Yanyalı Esad Efendi’den almıştır. Diğer taraftan, Galata’da oturan Batılı hekimlerle münasebet kurup Latince ve Fransızca öğrenmiş, hatta bazı İtalyanca tıp metinlerini Türkçe’ye tercüme ettirerek Avrupa’daki gelişmelerden de haberdar olmuştur.

İlmî araştırma ve çalışmalarını Fatih’te Sultan Selim Çarşısı’ndaki hekim dükkânında (muayenehane ve eczahane) sürdüren Vesim Efendi’nin eserleri içinde özellikle, yayımlanmamış Düstûru Vesîm fi’ṭ-ṭıbbi’l-cedîd ve’l-ḳadîm adlı kitabı önemlidir. Önsözü Müstakimzâde Sa‘deddin Efendi tarafından kaleme alınan bu eserin yazma nüshalarından biri Beyazıt Devlet (nr. 4097), ikincisi de Ragıp Paşa kütüphanesindedir (nr. 946, 947). Tıp alanındaki eserleri arasında, Ṭıbb-ı Cedîd-i Kimyevî adlı çalışması ile Macar Georgios’tan Vesîletü’l-meṭâlib fî ʿilmi’t-terâkib adıyla tercüme ettiği bir farmakoloji kitabı da yer almaktadır (İ.Ü. Tıp Fak. Tıp Tarihi Ktp., TY nr. 235). Abbas Vesim Efendi’nin verem hakkındaki görüşleri ve mikrobu tarifi, zamanına göre ileri bir seviye olarak kabul edilmektedir. Tıbbî eserlerinden başka, 1437-1440 yılları arasında hazırlandığı kabul edilen Zîc-i Uluġ Bey adlı eseri Nehcü’l-bülûġ fî şerḥi Zîci Uluġ adıyla tercüme ve şerh etmiş (Süleymaniye Ktp., Hamidiye, nr. 858), bir de rü’yet-i hilâle ait bir risâle kaleme almıştır (Kandilli Rasathânesi Ktp., nr. 146). Ayrıca edebiyatla da meşgul olduğu bilinen Vesim Efendi’nin mürettep bir divanı vardır (Topkapı Sarayı Ktp., Hazine, nr. 961). 

BİBLİYOGRAFYA

Hediyyetü’l-ʿârifîn, I, 437.

Osmanlı Müellifleri, III, 242-243.

Bedi N. Şehsuvaroğlu v.dğr., Türk Tıp Tarihi, Bursa 1984, s. 117-118.

Sırrı Akıncı, “Hekim Abbas Vesim Efendi”, İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası, sy. 24 (1961), s. 695-700.

TA, I, 21.