ABDİ

Patrona İsyanı hakkında kaleme aldığı tarihiyle tanınan Abdi Efendi’nin hayatına dair bilgiler, daha çok kendi eserine dayanır. Bazı kaynaklara göre, III. Ahmed’in mühürdarı oldu; 1753-1764 yılları arasında birkaç defa reîsülküttaplığa getirildi. Aynı zamanda şair olan Abdi’nin o devirde yaşamış birkaç Abdi’den hangisi olduğu kesin olarak bilinmemektedir.

Abdi Efendi’nin, Târîh-i Sultan Mahmud Han İbn Sultan Mustafa Han adını taşıyan, fakat daha çok Abdi Târihi adıyla bilinen kitabı monografik bir eser olup sadece Patrona ayaklanmasını, başlangıcından bastırılmasına kadar canlı bir şekilde anlatmaktadır. Bizzat devrin olayları içinde yaşamış bir kimsenin kaleminden çıkan bu eser, müellifinin şahsî müşahedelerini vermesi bakımından orijinal bir kaynaktır; aynı zamanda bu olay hakkında yazılmış Destârî Sâlih’in eserinde ve Sâmî Târihi’nde verilen bilgileri de tamamlar mahiyettedir. Ayrıca bu tarihte 1142 (1729-30) vak‘aları arasında İran savaşlarıyla ilgili bilgiler de vardır.

Abdi Târihi’nin, Süleymaniye Kütüphanesi’nde (Esad Efendi, nr. 2153) kayıtlı nüshası, Faik Reşit Unat tarafından neşredilmiştir.

BİBLİYOGRAFYA

[Abdi], 1730 Patrona İhtilâli Hakkında Bir Eser, Abdi Tarihi (nşr. Faik Reşit Unat), Ankara 1943.

Destârî Sâlih Târihi (nşr. Bekir Sıtkı Baykal), Ankara 1962.

Sicill-i Osmânî, III, 410.

Osmanlı Müellifleri, III, 106.

TA, I, 32.

F. Babinger, “ʿAbdī Efendī”, EI² (Fr.), I, 99.