MUHAMMED AHMED DEHMÂN

Şam’da doğdu. İlk öğrenimine Şam kurrâ ve ulemâsından olan babası Ahmed Dehmân’ın yanında başladı. Daha sonra medrese tahsiline devam etti ve aralarında Ebü’l-Hayr el-Meydânî ile Muhammed el-Kutb’un bulunduğu pek çok âlimden ders aldı. Ancak onu en çok etkileyen hocası ıslah hareketinin önde gelen isimlerinden Abdülkādir Bedrân’dı. Osmanlılar’ın I. Dünya Savaşı’nın ardından Suriye’den çekilmesiyle yeni kurulan hükümet tarafından müderris tayin edildi, bu arada Osmanlı ve Memlük tarihiyle ilgilendi. Özellikle Şam tarihine yöneldi ve kendisi de bir Hanbelî ve Selefî olduğundan Hanbelîliğin merkezi durumundaki Sâlihiye semtiyle ilgili çalışmalar yaptı, burayı tanıtan metinler neşretti. Müslümanların geri kalmasının asıl sebebini ilmî yetersizliğe bağlayan Dehmân ilme önem verilmesi ve ıslah çalışmaları yapılması için gayret gösterdi. Bu konuda görüşlerini dile getirmek amacıyla el-Miṣbâḥ dergisini çıkardı. Küçük Âdiliyye Medresesi’nde Mektebü’d-dirâsâti’l-İslâmiyye adıyla bir müessese kurarak burada bir kısım fikir arkadaşlarıyla birlikte Arap edebiyatı ve İslâm kültürü hakkında konferanslar verdi. Ayrıca çeşitli gazetelerde, Mecelletü’t-Temeddüni’l-İslâmî ve Mecelletü’l-Mecmaʿi’l-ʿilmiyyi’l-ʿArabî’de yazılar yazdı. Suriye ilim hayatına yaptığı katkılar sebebiyle 1983’te birinci dereceden Suriye üstün başarı nişanı ile ödüllendirildi. Muhammed Ahmed Şam’da vefat etti.

Eserleri. A) Telifleri. Kitâbü’ṣ-Ṣıyâm (Dımaşk 1922); Dürûsü’t-tecvîdi’l-ḥadîs̱e (Dımaşk 1924); Fî riḥâbi Dımaşḳ (Dımaşk 1982); Dirâsât fi’s̱-s̱eḳāfeti’l-İslâmiyye (Dımaşk 1983); Vülâtü Dımaşḳ fî ʿahdi’l-Memâlîk (Dımaşk 1984); Muʿcemü’l-elfâẓi’t-târîḫiyye fi’l-ʿaṣri’l-Memlûkî (Dımaşk 1990).

B) Neşirleri. Dârimî, Sünenü’d-Dârimî (baskı yeri yok, 1349); İbn Vaddâh, Kitâbü’l-Bidaʿ ve’n-nehyü ʿanhâ (Dımaşk 1400/1980; Kahire 1411/1990); Ebû Amr ed-Dânî, el-Muḳniʿ fî maʿrifeti mersûmi meṣâḥifi ehli’l-emṣâr maʿa Kitâbi’n-Naḳṭ (Dımaşk 1359/1940, 1403/1983); Ebü’l-Kāsım İbn Asâkir, Târîḫu medîneti Dımaşḳ (X. cilt, Dımaşk 1952); İbn Ecâ el-Halebî, el-ʿIrâk beyne’l-Memâlîk ve’l-ʿOs̱mâniyyîn el-Etrâk maʿa Riḥleti’l-Emîr Yeşbek min Mehdî ed-Devâdâr (Dımaşk 1406/1986); İbn Hacer el-Askalânî, İnbâʾü’l-ġumr bi-ebnâʾi’l-ʿumr (Dımaşk 1399); İbn Kennân, el-Mürûcü’s-sündüsiyyetü’l-fesîḥa fî telḫîṣi târîḫi’ṣ-Ṣâliḥiyye (Dımaşk 1366/1947); Şemseddin İbn Tolun, İʿlâmü’l-verâ bi-men vülliye nâʾiben mine’l-Etrâk bi-Dımaşḳı’ş-Şâmi’l-kübrâ (Dımaşk 1383/1964, 1984), el-Ḳalâʾidü’l-cevheriyye fî târîḫi’ṣ-Ṣâliḥiyye (Dımaşk 1368-1375, 1980) ve Naḳdü’ṭ-ṭâlib li-zeġali’l-menâṣıb (Hâlid Muhammed Dehmân ile birlikte, Beyrut 1412/1992); İbnü’l-Cezerî, en-Neşr fi’l-ḳırâʾâti’l-ʿaşr (I-II, Dımaşk 1345); Muvaffakuddin İbn Kudâme, Muḫtaṣaru Minhâci’l-ḳāṣıdîn (Dımaşk 1347); Erbîlî, Medârisü Dımaşḳ (Dımaşk 1947); Fahreddin İbnü’s-Sââtî, ʿİlmü’s-sâʿât ve’l-ʿamelü bihâ (başka risâlelerle bir arada, Dımaşk 1402/1981).

BİBLİYOGRAFYA
Abdülkādir Ayyâş, Muʿcemü’l-müʾellifîne’s-Sûriyyîn fi’l-ḳarni’l-ʿişrîn, Dımaşk 1405/1985, s. 196-197; Süleyman Sâdeddin, Min aʿlâmi’l-fikri’l-ʿArabî fi’l-ḳarni’l-ʿişrîn, Dımaşk 1991, s. 163-164; Nizâr Abâza – M. Mutî‘ el-Hâfız, Târîḫu ʿulemâʾi Dımaşḳ, Dımaşk 1991, III, 532-537; Nizâr Abâza – M. Riyâz el-Mâlih, İtmâmü’l-Aʿlâm, Beyrut 1999, s. 219; Ahmed el-Alâvine, Ẕeylü’l-Aʿlâm, Cidde 1418/1998, s. 164-165; Şâkir Fahhâm, “Ârâʾü ve enbâʾü’l-üstâẕ Muḥammed Aḥmed Dehmân”, MMLADm., LXIII/3 (1988), s. 527-537.