ŞERNÛBÎ

Buhayre vilâyetinde Demenhûr şehrine bağlı Şernûb köyünde doğdu. Zebîdî bu yerin adını Şürnûb diye okurken Muhammed Remzî Şernûb olarak kaydetmiştir. İlk eğitimini köyünde aldıktan sonra Ezher’de tahsil gördü; ancak mezuniyet imtihanlarına girmeyip Bulak Matbaası’nda musahhihlik yapmaya başladı ve eser telifiyle meşgul oldu. Mehmed Ali Paşa tarafından 1821’de hizmete açılan Bulak Matbaası’nda tashihe büyük önem verildiğinden Arapça kitapların musahhihleri, genellikle Ezher hocaları veya uzun bir tashih eğitiminden geçen Ezher talebelerinden seçilirdi. Şernûbî’nin Ezher’deki hocaları arasında İbrâhim es-Sekkā, Muhammed İlîş, Hasan el-İdvî, Muhammed el-İnbâbî, Muhammed el-Besyûnî, Abdurrahman b. Muhammed eş-Şirbînî, Abdülkādir el-Mâzinî gibi âlimler zikredilmektedir. Şernûbî Kahire’de vefat etti.

Eserleri. 1. Taḳrîbü’l-meʿânî ʿalâ Risâleti İbn Ebî Zeyd el-Ḳayrevânî. İbn Ebû Zeyd el-Kayrevânî’nin Mâlikî fıkhının temel metinlerinden olan eseri üzerine yazılan bir şerhtir (Kahire 1304, 1323; Bulak 1314, 1320, 1331; Beyrut 1401/1981; nşr. Abdülvâris Muhammed Ali, Beyrut 1998). 2. el-Kevâkibü’d-dürriyye ʿalâ metni’l-ʿİzziyye. Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Menûfî’nin Mâlikî fıkhına dair el-Muḳaddimetü’l-ʿİzziyye li’l-cemâʿati’l-Ezheriyye adlı eserinin şerhidir (Kahire 1304; Bulak 1314). 3. el-Meḥâsinü’l-behiyye ʿale’l-ʿAşmâviyye. Mâlikî fakihi Abdülbârî el-Aşmâvî’nin ibadete dair eserinin şerhidir (Kahire 1306; Ebûzabî 2002). 4. Şerḥu Muḫtaṣari’l-Buḫârî. İbn Ebû Cemre’nin Cemʿu’n-nihâye adlı Ṣaḥîḥ-i Buḫârî muhtasarının şerhidir (Kahire 1302, 1311, 1349, 1402/1982; Bulak 1314, 1321; Beyrut 1406/1986; nşr. Yûsuf Ali Büdeyvî, Beyrut 1413/1993). 5. Şerḥu’l-Erbaʿîne’n-Neveviyye (Kahire 1300; Bulak 1314; Beyrut 1960). 6. Muḫtaṣarü’ş-Şemâʾili’l-Muḥammediyye. Tirmizî’ye ait eserin muhtasarıdır (Bulak 1318, Şernûbî’nin el-ʿIṭrü’ş-şeẕî adıyla buna yazdığı şerh ile birlikte; el-ʿIṭrü’ş-şeẕî fî Şerḥi Muḫtaṣarı Şemâʾili’t-Tirmiẕî ayrıca Hamza en-Neşretî, Abdülhafîz Fergalî ve Abdülhamîd Mustafa tarafından neşredilmiştir [Kahire, ts.]). 7. Şerḥu Delâʾili’l-ḫayrât (Menâhicü’s-saʿâ-dât ʿalâ Delâʾili’l-ḫayrât). Şâzeliyye tarikatının Cezûliyye kolunun kurucusu Muhammed b. Süleyman el-Cezûlî’ye ait meşhur salavat mecmuasının şerhidir (Kahire 1994). 8. Şerḥu Tâʾiyyeti’ş-Şernûbî. Desûkıyye tarikatının Şernûbiyye kolunun kurucusu Ahmed b. Osman eş-Şernûbî’nin es-Sülûk ilâ meliki’l-mülûk adlı manzumesinin şerhidir (İbn Atâullah el-İskenderî’nin el-Ḥikem’ine yazdığı şerh ile birlikte, Kahire 1304, 1310, 1322). 9. Şerḥu Ḥikemi İbn ʿAṭâʾillâh (Şerḥu Tâʾiyyeti’ş-Şernûbî ile birlikte, Kahire 1304, 1310, 1322; nşr. Abdülfettâh el-Bezm, Dımaşk 1415/1994). 10. İrşâdü’s-sâlik ʿalâ Elfiyyeti İbn Mâlik (Bulak 1319, el-Elfiyye’nin kenarında). 11. Dîvânü’l-ḫuṭabi’l-murabbaʿi’s-secʿât (Bulak 1293, 1300, 1310, 1316; Kahire 1294, 1304). Manzum hutbeleri ihtiva eden eserden Şernûbî’nin yaptığı seçmeler Dîvânü’l-ḫuṭabi’l-müs̱elle-s̱i’s-secʿât adıyla kitap haline getirilmiştir (Bulak 1316, 1321). 12. Tuḥfetü’l-ʿaṣri’l-cedîd ve nuḫbetü’l-edebi (nuṣḥi)’l-müfîd (Kahire 1299; Bulak 1316). Şernûbî’nin kaynaklarda adı geçen diğer eserleri de şunlardır: Menâhicü’t-teshîl ʿalâ metni Sîdî Ḫalîl (Halîl b. İshak el-Cündî’nin Mâlikî fıkhına dair el-Muḫtaṣar’ının şerhidir); Delâletü’s-sâlik ʿalâ Aḳrebi’l-mesâlik (Derdîr’in Mâlikî fıkhına dair eserinin şerhidir); Menâhicü’t-teysîr ʿalâ Mecmûʿi’l-ʿAllâme el-Emîr (el-Emîrü’l-Kebîr es-Sünbâvî’nin Mâlikî fıkhına dair el-Mecmûʿ adlı eserinin şerhidir); Muḫtaṣarü’ṣ-ṣaḥîḥ ve’l-ḥasen mine’l-Câmiʿi’ṣ-ṣaġīr (Süyûtî’nin eserinden seçilen 3000 kadar hadisi içermektedir).

BİBLİYOGRAFYA
Tâcü’l-ʿarûs, “şrb” md.; Fihristü’l-Kütübḫâneti’l-Ḫidîviyye, II, 89, 149; III, 161-162; Serkîs, Muʿcem, I, 28, 32, 301, 1119-1120; II, 1329; Mahlûf, Şeceretü’n-nûr, s. 412; Brockelmann, GAL Suppl., I, 263, 525, 683; II, 469; Fihrisü’l-Ḫizâneti’t-Teymûriyye, Kahire 1366/1947, II, 149, 216; Zekî M. Mücâhid, el-Aʿlâmü’ş-Şarḳıyye, Kahire 1369/1950, II, 136-137; Hediyyetü’l-ʿârifîn, I, 621; M. Remzî, el-Ḳāmûsü’l-coġrâfî li’l-bilâdi’l-Mıṣriyye, Kahire 1953, III, 288; Âyide İbrâhim Nusayr, el-Kütübü’l-ʿArabiyyetü’lletî nüşiret fî Mıṣr beyne ʿâmey 1900-1925, Kahire 1983, s. 25, 93, 124; a.mlf., el-Kütübü’l-ʿArabiyyetü’lletî nüşiret fî Mıṣr fi’l-ḳarni’t-tâsiʿ ʿaşer, Kahire 1990, s. 19, 34, 64, 93, 100, 227; Ziriklî, el-Aʿlâm (Fethullah), IV, 149; Ömer Rızâ Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, Beyrut 1414/1993, II, 308; Abdullah Muhammed el-Habeşî, Câmiʿu’ş-şürûḥ ve’l-ḥavâşî, Ebûzabî 1425/2004, I, 213, 426; II, 841, 959.