MEHMED EMİN EFENDİ, Kazasker

(ö. 1196/1782)

Devlet adamı ve dinî eserler bestekârı.

Müellif:

1140 Şâbanı ortalarında (Mart 1728 sonları) İstanbul’da doğdu (Cevdet, II, 180). Dîvân-ı Hümâyun çavuşlarından bir zatın oğlu olduğundan Çavuşzâde diye de anılır (, I, 412). Sesinin güzelliğiyle III. Osman’ın dikkatini çekmesi üzerine Safer 1170’te (Kasım 1756) saraya ikinci imâm-ı sultânî tayin edilerek müderrislik pâyesi verildi. 1171 yılı ortalarında (1758 başları) önce vekâleten, bir yıl sonra da asaleten birinci imam oldu (Cevdet, II, 180).

Mehmed Emin Efendi, Zilkade 1184’te (Şubat-Mart 1771) Selânik kadılığına tayin edildi. 1188’de (1774) Edirne, arkasından Mekke pâyelerini, Cemâziyelevvel 1189’da (Temmuz 1775) İstanbul pâyesini aldıktan sonra aynı yılın şâbanında (ekim) Anadolu pâyesine yükseltildi. 1 Zilhicce 1191’de (31 Aralık 1777) Anadolu kazaskeri oldu. Mehmed Süreyyâ bu göreve Cemâziyelevvel 1191’de (Haziran 1777) getirildiğini belirtmektedir (, I, 412). Şâban 1194’te (Ağustos 1780) padişah başimamlığından ayrıldı. Mehmed Emin Efendi, Rumeli kazaskerliğine yükseltileceği sırada felç geçirdi ve 17 Zilkade 1196 (24 Ekim 1782) tarihinde vefat etti; bugün İstanbul’un Kadıköy ilçesinde yer alan Rasimpaşa mahallesindeki Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı’na defnedildi.

Mehmet Suphi Ezgi, Nazarî-Amelî Türk Musikisi adlı eserinde Mehmed Emin Efendi’nin hayatı hakkında bilgi verirken onunla Şeyhülislâm Sâlihefendizâde Mehmed Emin Efendi’yi (ö. 1191/1777) karıştırmıştır. Bestelediği dinî eserlerle dönemin mûsikişinasları arasında yer alan Mehmed Emin Efendi’nin günümüze sadece ırak makamında bir durağı ulaşmıştır. Suphi Ezgi, onun mûsikideki kudretine bu eserin şahit olduğunu söylemektedir (IV, 113-115; ırak makamındaki durağın notası da aynı sayfalarda yer almaktadır; durağın notası için ayrıca bk. a.mlf., Türk Musikisi Klasiklerinden Temcit-Na’t-Salât-Durak, s. 41-42).


BİBLİYOGRAFYA

, II, 180.

, I, 411, 412.

Suphi Ezgi, Nazarî-Amelî Türk Musikisi, İstanbul 1940, IV, 113-115.

a.mlf., Türk Musikisi Klasiklerinden Temcit-Na’t-Salât-Durak, İstanbul 1945, s. 41-42.

“Mehmed Emin Efendi, Kazasker”, , XXIII, 408.

, II, 40-41.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2003 yılında Ankara’da basılan 28. cildinde, 462-463 numaralı sayfalarda yer almıştır.