İBN ALKAME

187 (804) veya 194 (810) yılında doğdu. Büyük dedesi Endülüs Emevî Emirliği’nin kuruluşunda önemli hizmetleri geçen ve I. Abdurrahman’ın ilk hâcibi olan Ebû Gālib Temmâm b. Alkame es-Sekafî’dir.

İbn Alkame, Endülüs Emevîleri’nin emîrlerinden I. Muhammed ile (852-886) oğulları Münzir (886-888) ve Abdullah’a (888-912) vezirlik yaptı. Vezirliğinin ilk yıllarında Emîr Muhammed’in tepkisini çekti ve azledildi. Fakat daha sonra yazdığı güzel şiirlerle hükümdarın gönlünü alıp tekrar görevine döndüğü gibi onunla iyi bir dostluk kurdu ve en yakın adamları arasına girmeyi başardı.

283 yılı Cemâziyelâhirinde (Temmuz-Ağustos 896) vefat eden İbn Alkame, vezirliğinden çok edebî kişiliği ve özellikle recez vezninde nazmettiği şiirleriyle (urcûze) tanınmıştır. İbnü’l-Ebbâr’a göre onun henüz vezir olmadan 219 (834) yılında yazdığı, hacimli bir tarih kitabı niteliğindeki urcûzede müslümanların İspanya’yı fethi, İspanyol yöneticileri, Endülüs emîrleri ve Târık b. Ziyâd’ın fetihlerinden II. Abdurrahman’a (822-852) kadar gelen önemli olaylar anlatılmaktadır. Manzumenin tamamı günümüze ulaşmamış olmakla birlikte çeşitli kaynaklarda ondan bazı parçalar nakledilmiştir. Bunlar arasında, özellikle İbn Dihye’nin naklettiği Endülüs’ün büyük şairlerinden olan, yakışıklılığı sebebiyle “Gazâl” (ceylan) denilen ve mutemet kişiliğinden dolayı Bizans imparatoruna elçi gönderilen Yahyâ b. Hakem el-Gazâl’in hikâyesi dikkat çekicidir (el-Muṭrib, s. 133-151).

BİBLİYOGRAFYA

İbnü’l-Kūtıyye, Târîḫu iftitâḥi’l-Endelüs (nşr. İbrâhim el-Ebyârî), Kahire-Beyrut 1410/1989, s. 32, 47, 113.

İbn Hayyân, el-Muḳtebes, s. 152, 179-184, 482; a.e. (nşr. İsmâil el-Arabî), Rabat 1411/1990, s. 21.

Dabbî, Buġyetü’l-mültemis (Ebyârî), II, 673-674.

İbn Dihye, el-Muṭrib (nşr. İbrâhim el-Ebyârî v.dğr.), Kahire 1954, s. 133-151.

İbnü’l-Ebbâr, el-Ḥulletü’s-siyerâʾ (nşr. Hüseyin Mûnis), Kahire 1985, I, 143-144.

İbn Saîd el-Mağribî, el-Muġrib, I, 44.

Makkarî, Nefḥu’ṭ-ṭîb, III, 31, 45, 49, 50.

Ziriklî, el-Aʿlâm, II, 86.

Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, İstanbul 1987, IV, 134, 278.

A. Huici Miranda, “al-G̲h̲azāl”, EI² (İng.), II, 1038.

D. M. Dunlop, “Ibn ʿAlḳame”, a.e., III, 701-702.