Ebû Tâhir Ahmed b. Alî b. Ubeydillâh (ö. 496/1103)
412’de (1021) Bağdat’ta doğdu. Bazı kaynaklarda künyesinin İbn Sevvâr şeklinde harekelenmesi bir zühul eseri olmalıdır (İbn Hacer, II, 699). Ebû Tâhir, Utbe b. Abdülmelik el-Osmânî, Ebû Ali eş-Şermekānî, Hasan b. Ali el-Attâr ve Ali b. Muhammed el-Hayyât gibi kıraat âlimlerinden ders aldı. Muhammed b. Abdülvâhid b. Rizme, Ebü’l-Kāsım et-Tenûhî, İbn Gaylân gibi muhaddislerden hadis dinledi; itibarlı bir kıraat ve hadis âlimi olarak Irak’ın şeyhülkurrâsı oldu. Kendisinden Ebû Ali İbn Sükkere, Muhammed b. Hadır el-Muhavvelî, Ebü’l-Kerem Mübârek b. Hasan eş-Şehrezûrî ve Ebû Muhammed Sıbtu’l-Hayyât kıraat ilmi tahsil ederken Ebû Tâhir es-Silefî, İbn Nâsır es-Selâmî, Ahmed b. Mukarreb ve iki oğlu Ebü’l-Fevâris Hibetullah ve Ebü’l-Fütûh Muhammed ile torunu Ebû Tâhir Hasan b. Hibetullah hadis alanında faydalanmıştır. Ayrıca Ebû Tâhir es-Silefî ondan el-Müstenîr adlı eserini dinlemiştir. İbn Sivâr 4 Şâban 496’da (13 Mayıs 1103) Bağdat’ta vefat etti ve Ma‘rûf-i Kerhî’nin kabrinin yanına defnedildi.
İbn Sükkere, İbn Sivâr’ın kendini kıraat ve hadis okutmaya hasrettiğini söylerken sika bir Hanefî âlimi olduğunu belirtmiş, İbn Nâsır es-Selâmî de onun hakkında sika, mütkın ve sebt terimlerini kullanmıştır. Ebû Sa‘d es-Sem‘ânî, İbn Sivâr’ın sika oluşuna işaret ettikten sonra pek çok kişinin ondan Kur’an’ı hatmettiğini ve kendi hattıyla çok sayıda hadis yazdığını zikretmiştir.
İbn Sivâr’ın meşhur on imamın kıraatini içine alan el-Müstenîr fi’l-ḳırâʾâti’l-ʿaşr adlı eseri İbnü’l-Cezerî’nin en-Neşr’inin kaynakları arasında yer almakta olup Millet (Feyzullah Efendi, nr. 9, 132 varak) ve Nuruosmaniye (nr. 91, 268 varak; nr. 92, vr. 180-259; nr. 95, vr. 16-146) kütüphanelerinde nüshaları bulunmaktadır (diğer nüshaları için bk. Brockelmann, I, 722).
BİBLİYOGRAFYA
Tâcü’l-ʿarûs, “svr” md.
İbnü’l-Cevzî, el-Muntaẓam (Atâ), XVII, 81.
Yâkūt, Muʿcemü’l-üdebâʾ, IV, 46-48.
Zehebî, Maʿrifetü’l-ḳurrâʾ (Altıkulaç), II, 858-860.
a.mlf., Aʿlâmü’n-nübelâʾ, XIX, 225-227.
a.mlf., Târîḫu’l-İslâm: sene 491-500, s. 229-231.
Safedî, el-Vâfî, VII, 204-205.
İbnü’l-Cezerî, en-Neşr, I, 82.
a.mlf., Ġāyetü’n-Nihâye, I, 86.
İbn Hacer, Tebṣîrü’l-müntebih, II, 699.
Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 1670.
Brockelmann, GAL Suppl., I, 722.
Hasan Saferî Nâdirî, “İbn Sivâr”, DMBİ, III, 720-721.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1999 yılında İstanbul’da basılan 20. cildinde, 359 numaralı sayfada yer almıştır.