CELÛDÎ

Basra’nın Celûd köyünden veya Ezd kabilesinin Celûd kolundan olduğu için Celûdî diye anılmaktadır. Kaynaklarda kendisinden, Basra’da Şiî-İmâmiyye’nin ileri gelenlerinden, fıkıh âlimi, güvenilir râvi ve tarihçilerinden biri olarak bahsedilen Celûdî’nin hayatı hakkında hemen hiçbir bilgi bulunmamaktadır.

Çeşitli konularda yazdığı ve ekseriyeti risâle şeklinde olan eserlerinin sayısı 185’tir. Sîretü emîri’l-müʾminîn ʿAlî b. Ebî Ṭâlib, Aḫbâru Ebî Bekr ve ʿÖmer, Aḫbâru İbn ʿAbbâs, Aḫbâru ʿAḳīl b. Ebî Ṭâlib, Aḫbâru Ḥamza b. ʿAbdilmuṭṭalib, Aḫbâru Zeyd b. ʿAlî, Aḫbâru Benî Mervân, Aḫbâru Eks̱em b. Ṣayfî, Aḫbâru ʿÖmer b. ʿAbdilazîz gibi biyografik eserleri yanında Kitâbü’l-Cemel, Kitâbü Ṣıffîn, Kitâbü’l-Ḥakemeyn, Kitâbü’l-Ḫavâric, Aḫbârü’l-ʿArab ve’l-Fürs ve Aḫbârü’t-Tevvâbîn gibi tarihî konularda yazılmış kitapları vardır. Fıkıhla ilgili olan eserleri Kitâbü’d-Derâhim ve’d-denânîr, Kitâbü’l-Mütʿa ve mâ câʾe fî taḥlîlihâ, Kitâbü’l-Mürşid ve’l-müsterşid, Kitâbü Mâ ruviye fi’ş-şaṭranc’dan başka Kitâbü’n-Nâsiḫ ve’l-mensûḫ, Kitâbü’l-Ḳırâʾât, Mecmûʿu ḳırâʾâti ʿAlî b. Ebî Ṭâlib adlı tefsir ve kıraate dair eserleri de vardır. Arap edebiyatıyla ilgili bazı eserleri ise şunlardır: Kitâbü’t-Tems̱îl bi’ş-şiʿr, Kitâbü Ṭabaḳāti’l-ʿArab ve’ş-şuʿarâʾ, Aḫbâru Ḥassân, Aḫbâru ʿAbdirraḥmân b. Ḥassân, Aḫbâru Ümeyye b. Ebi’ṣ-Ṣalt, Aḫbâru ʿAmr b. Maʿdîkerib, Aḫbârü’l-Ferezdaḳ, Aḫbâru Ebî Nüvâs (eserlerinin geniş bir listesi için bk. Hediyyetü’l-ʿârifîn, I, 576-577; Seyyid Hasan es-Sadr, s. 244-247). Basra’da vefat eden Celûdî’nin eserleri zamanımıza intikal etmemiştir.

BİBLİYOGRAFYA

İbnü’n-Nedîm, el-Fihrist, s. 128, 246.

Ebû Ca‘fer et-Tûsî, el-Fihrist, Beyrut 1403/1983, s. 149.

Hediyyetü’l-ʿârifîn, I, 576-577.

Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, V, 263.

Sezgin, GAS, II, 91, 96, 100, 138, 266, ayrıca bk. İndeks.

Hasan es-Sadr, Teʾsîsü’ş-Şîʿa, Beyrut 1401/1981, s. 244-247.

Nüveyhiz, Muʿcemü’l-müfessirîn, I, 290.

Ziriklî, el-Aʿlâm (Fethullah), IV, 29.

Abbas el-Kummî, Sefînetü’l-biḥâr, Beyrut, ts. (Dârü’l-Murtazâ), I, 165.