BLOCHET, Gabriel-Joseph Edgard (1870-1937) Fransız şarkiyatçısı.
Müellif: Mahmut H. Şakiroğlu
12 Aralık 1870’te Bourges’te doğdu. İyi bir öğrenim gördü. Ecole des Langues Orientales’de Arapça, Farsça, Türkçe ve Hintçe öğrendi. Daha sonra Ecole Pratique des Hautes Etudes’ü bitirdi. 1895’te Bibliothèque Nationale’in yazmalar bölümünde göreve başladı. Bütün meslekî hayatı önemli kataloglar hazırladığı bu kütüphanede geçti. 1928’de Légion d’Honneur nişanı aldı. 1929’da müdür yardımcısı oldu. 1935’te emekliye ayrıldı ve 5 Eylül 1937’de Paris’te öldü.
Fransa’da XX. yüzyılın başında yetişen değerli şarkiyatçılar nesli içinde müstesna bir yere sahip olan Blochet’nin akademik kariyerde değil kütüphanecilik kolunda ilerlediği görülmektedir. Kıymetli notları ile pek çok Doğu eserini zenginleştiren tanınmış araştırmacı Charles Scheffer’in evrakı üzerinde çalıştı ve onun İran kültürüne ait yazmalarının katalogunu henüz otuz yaşında iken yaptı (Catalogue des manuscrits persans de la Collection Scheffer, Paris 1900). Revue de l’Orient Chretien adlı dergide vesika neşretti ve Türk âlemine dair bazı orijinal makaleler de kaleme aldıktan sonra katalog çalışmalarını hızlandırdı. Bibliothèque Nationale’de bulunan Doğu yazmaları kataloglarının hazırlanmasında büyük emeği geçti ve Türkçe yazmalar katalogu (Catalogue des manuscrits turcs) 1932-1933 yıllarında iki cilt halinde yayımlandı. İlim dünyasında olağan üstü bir etki yapan bu katalog sayesinde Türk tarih, iktisat, kültür, edebiyat ve felsefesine ait ana kaynaklar ortaya çıktı ve bu alandaki yayınlar hız kazandı. Arap yazmaları 1925’te (Catalogue des manuscrits arabes provenant des nouvelles acquisitions [1884-1924]), İran yazmaları ise (Catalogue de manuscrits persans) dört cilt halinde 1905-1934 yılları arasında neşredildi. İlmî yönleri ağır basan bu düzenlemelerden başka özellikle sanat tarihçilerinin faydalandıkları minyatürlü yazmaların ilk düzenlemelerinden birini de Blochet başarmıştır (Les enluminures des manuscrits orientaux Turcs, Arabes, Persans, Paris 1926; Les Peintures des manuscrits orientaux de la Bibliothèque Nationale, Paris 1914-20).
Ana kaynaklara da inmeyi aynı başarı ile sürdüren Blochet Reşîdüddin’in Câmiʿu’t-tevârîḫ’inin birinci cildinin ikinci cüzünü dipnot ve açıklamalarla neşretti (Leiden 1329/1911); ayrıca Reşîdüddin ile Câmiʿu’t-tevârîḫ’e ve Moğol tarihiyle kaynaklarına dair Introduction à l’Histoire des Mongols de Rachideddin’i (Leiden-London 1910) yazdı. Makrizî’nin Kitâbü’s-Sülûk fî maʿrifeti düveli’l-mülûk’ünü tarihî ve coğrafî notlarla Fransızca’ya tercüme etti (Histoire de l’Egypte de Makrizi, Paris 1908). İbnü’l-Adîm’in Zübdetü’l-ḥaleb’inin bazı bölümlerini de çeviren Blochet (“L’Histoire d’Alep de Kamâladdin”, Revue de l’Orient latin, Paris 1896, s. 509-565; [1897], s. 146-235; [1898], s. 37-107; [1899], s. 1-49), Mufaddal b. Ebü’l-Fezâil’in en-Nehcü’s-sedîd ve’d-dürrü’l-ferîd fîmâ baʿde Târîḫi İbni’l-ʿAmîd adlı eserini Fransızca tercümesiyle birlikte neşretti (“Histoire de Sultans Mamlouks”, Patrologia Orientalis, XII [1919], s. 345-550; XIV [1920], s. 375-672; XX [1929], s. 1-270).
Blochet, İtalyan şairi Dante Alighieri’nin, İlâhî Komedya (La Divina Commedia) adlı eserinde geniş ölçüde İslâm felsefesinden faydalandığını ortaya koyduysa da (Sources musulmans de la Divine Comédie, Paris 1901) bu çalışması pek rağbet görmedi; bununla beraber fikirleri, bu konuda yazdığı eserle yankılar uyandıran Asin Palacios üzerinde tesir bıraktı.
BİBLİYOGRAFYA
Necîb el-Akīkī, el-Müsteşriḳūn, Beyrut 1984, I, 244-245.
Abdülkerîm Cerbezedâr, Maḳālât-ı ʿAllâme Ḳazvînî, Tahran 1983, II, 440-451.
Rıza Nur, “Edgard Blochet”, Revue de Turcologie, III/2, Alexandrie 1938, s. 320-324.
A. Berthier, “Ancient fond de manuscrits turcs de Bibliothèque Nationale de Paris”, Bulletin de la Bibliothèque Nationale, sy. 2 (1981), s. 78-95 (tercümesi: R. Yınanç, Tarih Araştırmaları Dergisi, XIV/25 [1981-82], s. 365-379).
Francis Richard, “Blochet”, EIr., IV, 313-314.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1992 yılında İstanbul’da basılan 6. cildinde, 246 numaralı sayfada yer almıştır.