ABDÜLKERÎM-i MÜNŞÎ

Hayatı hakkında bilgi yoktur. Tarih araştırmalarına olan merakı sebebiyle Süyûtî’nin Târîḫu’l-ḫulefâʾ ve Târîḫu Mıṣr adlı eserlerini Arapça’dan Farsça’ya çevirmiş, İbn Hallikân’ın Vefeyât’ının Farsça kısaltılmış bir tercümesini hazırlamıştır. Ayrıca İngilizce’den Farsça ve Urduca’ya astronomi ve coğrafya eserleri tercüme ettiği gibi, Bengal tarihiyle ilgili bir eserle bazı hikâye kitapları da çevirmiştir.

Eserleri. 1. Muḥârebe-i Kâbil ve Ḳandehâr (Leknev 1264; Kanpûr 1267). General Pollock’un seferine kadar Afgan-İngiliz savaşlarını anlatmaktadır. Yazar, eserin ilk müsveddelerini hazırladıktan sonra Münşî Kāsım Can’ın “şehnâme” tarzındaki Ekbernâme’sini incelemiş, ondan bazı pasajlar alarak eserine ilâvelerde bulunmuş ve düzeltmeler yapmıştır.

2. Târîḫ-i Pencâb Tuḥfeten li’l-aḥbâb (Leknev 1265). Müellif, Sih savaşlarını anlattığı bu eserinde kaynak olarak İngiliz memurlarının ifadelerini ve çağdaş Urdu dilinde basılmış gazeteleri kullanmıştır. Eser, Sih dönemi Pencap’ının gelirlerine ait bir raporu, Sih antlaşma metinlerini, Pencap’taki İngiliz umumi bildirilerinin metin veya özetlerini ve bazı nâdir dokümanları ihtiva eder.

3. Târîḫ-i Aḥmed veya (Târîḫ-i Aḥmedşâhî) (Leknev 1266). Şücâü’l-mülk Dürrânî’nin Ludhiana’yı terkedişine ve 1840’ta İngiliz hükümetinin yardımıyla tahtı tekrar ele geçirmesine dairdir. Yazar daha sonra Dürrânîler’in tam bir tarihini yazmaya karar vermiş, Zaman Şah’ın saltanatının ortalarına kadar (1797) olan kısmı için İmâmüddin’in yazdığı Ḥüseyinşâhî’yi (Târîḫ-i Ḥüseynî) esas almıştır. Eserin devamında Abdâlîler’in şeceresi verildikten sonra Ahmed Şah’ın ve onun haleflerinin dönemi ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Her üç eser Farsça yazılmış ve taş baskısı olarak neşredilmiştir.

Abdülkerîm-i Münşî’nin Târîḫ-i Aḥmed ile Muḥârebe-i Kâbil ve Ḳandehâr adlı eserleri, bir Afganistan tarihi olan Sirâcü’t-tevârîḫ’in (Kâbil 1337) kaynakları arasındadır. Târîḫ-i Aḥmed, Mîr Vâris Ali Seyfî tarafından Vâḳıʿât-ı Dürrânî adıyla Urduca’ya da tercüme edilmiştir (Kanpûr 1292).

BİBLİYOGRAFYA

Storey, Persian Literature, II/1, s. 402-404, 673.

O. Mann, “Quellenstudien zur Geschichte des Aḥmed Šâh Durrânî”, ZDMG, LII (1898), s. 106 vd.

E. Berthels, “Muhammed Abd-ül-Kerîm”, İA, VIII, 490-491.

Mohammad Shafi, “ʿAbd al-Karīm Muns̲h̲ī”, EI² (İng.), I, 72.

N. H. Zaidi, “ʿAbd al-Karīm ʿAlavī”, EIr., I, 121.