(1786-1843)
Mardin’de doğdu. Babası Seyyid Ömer Efendi’dir. Tahsilini Mardin, Diyarbekir, Halep, Şam, Mısır ve İstanbul’da tamamladı. Daha sonra Mardin’e dönerek müftülük yaptı, ayrıca öğretimle de meşgul oldu. Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan ve Mâridînî diye de anılan Abdüsselâm Efendi vefatında Tekke mahallesindeki İbrâhim Bey hazîresine defnedildi.
Abdüsselâm Efendi’nin henüz basılmamış olan on beş kadar eseri vardır. Bir kısmı risâle hacminde olan eserlerinin başlıcaları şunlardır:
1. Ümmü’l-ʿiber fî ẕikri men meżâ ve mer. Mardin, Diyarbekir ve yöresiyle Kürt kabilelerinin ahlâk ve yaşayışından, bilhassa Yezîdîler’in durumundan bahseden eser, mahallî tarih açısından büyük bir önem taşımaktadır. Eserin bir nüshası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde (AY, nr. 44) bulunmaktadır.
2. Fâtiha Tefsiri. Tamamen noktasız harflerle yazdığı bu sanatkârane eserini Bağdat Valisi Ali Rızâ Paşa’ya takdim etmiştir.
3. el-Ḳīrâṭıyye. Ferâize dair biri küçük, diğeri büyük iki eserdir.
4. Esmâʾü ricâli’l-ḥadîs̱. Hadis râvilerinin hal tercümeleriyle ilgili bir kitaptır. Bunlardan başka edebiyat ve mantık ilimlerine dair çalışmaları da vardır.
BİBLİYOGRAFYA
Osmanlı Müellifleri, I, 381-382.
Hediyyetü’l-ʿârifîn, I, 572.
Brockelmann, GAL Suppl., II, 780.
Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, V, 229.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1988 yılında İstanbul’da basılan 1. cildinde, 300-301 numaralı sayfalarda yer almıştır.