Tam adı Aḫlâḳu’n-nebî ve âdâbüh veya Mâ ẕükire fî ḫuluḳı Resûlillâh ve keremih ve kes̱reti iḥtimâlih ve şiddeti ḥayâʾih ve ʿafvih olan eser, Hz. Peygamber’in ahlâk ve şemâiline dair rivayetleri ihtiva etmektedir. Her rivayetin ayrı bir senede dayandırıldığı kitap sekiz bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölüm bir mukaddime ile ashâb-ı kirâmın Hz. Peygamber hakkında verdiği bilgiler; ikinci bölüm onun ahlâkı, cömertliği, öfkesine hâkimiyeti, hayâ duygusu, af ve müsamahası; üçüncü bölüm cesareti, tevazuu, çeşitli olaylar karşısında gösterdiği farklı tavırları, merhameti ve yumuşak huyluluğu; dördüncü bölüm güler yüzlülüğü, şakası, yürümesi, konuşması ve giyim tarzı; beşinci bölüm harp âletleri, ev eşyası, temizlik ve süs malzemesi; altıncı bölüm Kur’an okuyuşu, ibadet hayatı; yedinci bölüm yiyip içtiği ve sevdiği yemek ve meşrubat, evlilik hayatı, cemiyetle olan ilişkileri; sekizinci bölüm ashabıyla olan çeşitli münasebetleri, yolculukları, mesciddeki ibadetleri gibi hususları ihtiva etmektedir.
Aḫlâḳu’n-nebî Ebü’l-Feyz Ahmed b. Sıddîk ve Ebü’l-Fazl Abdullah b. Muhammed es-Sıddîk adlı kardeşler tarafından Kahire’de neşredilmiştir (1378/1958). Eseri Ahmed Muhammed Mürsî yine Kahire’de (1392/1972) ve Dr. Seyyid el-Cümeylî de Beyrut’ta (1406/1986, 2. bs.) tekrar yayımlamışlardır. Eserin Ebû Bekir Muhammed b. Velîd et-Turtûşî tarafından yapılan muhtasarı Millet Kütüphanesi’nde bulunmaktadır (Feyzullah Efendi, nr. 1308/2, vr. 36a-68a).
BİBLİYOGRAFYA
Ebü’ş-Şeyh, Aḫlâḳu’n-nebî ve âdâbüh (nşr. Seyyid el-Cümeylî), Beyrut 1406/1986.
Zehebî, Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, III, 945-946.
Ziriklî, el-Aʿlâm, IV, 264.
Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, VI, 114.
Sezgin, GAS, I, 200-201.
Kettânî, er-Risâletü’l-müsteṭrafe, s. 51.
Müneccid, Muʿcem, IV, 53-54.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1989 yılında İstanbul’da basılan 2. cildinde, 19 numaralı sayfada yer almıştır.