Elnur İsmayılov. XIV-XVI. yüzyıllarda Şirvanşahlar Devleti (Derbendîler Hânedânı). Yüksek lisans tezi (2016)

Elnur İsmayılov. XIV-XVI. yüzyıllarda Şirvanşahlar Devleti (Derbendîler Hânedânı). Yüksek lisans tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016, XII+134 s.

Özet

VI. yüzyılın başlarında Azerbaycan’ın kuzey toprakları Sâsânîler tarafından işgal edilmiştir. Sâsânîler, Azerbaycan’ın bir parçası olan Şirvan toprağında, “Şirvanşah” unvanlı hâkimlerin yönettiği yeni bir devlet kurdular. Şirvan, Halife Ömer bin Hattab’in, zamanında fethedilmiştir. Bundan sonra Şirvanşahlar devleti, Halifeye bağlı bağımsız bir devlet olmuştur. Azerbaycan valisi Yezid bin Mezyed’le birlikte Arap Rabia kabilesinin Şeybaniler kolundan Mezyediler sülalesi hâkim konuma geldi. XI. yüzyıldan sonra Mezyedi Şirvan şahları, Arap kimliklerinden vazgeçip “Kisra” adını alarak Sâsânî soyundan geldikleri iddiasıyla ortaya çıkmışlardır. Bu nedenle XI. yüzyıldan itibaren Şirvanşahlar hanedanı Kesranîler olarak anılmaya başlamıştır. XIV. yüzyıldan sonra ise Şirvanşahlar devletini “Derbendi” adıyla aynı sülalenin başka bir kolu idare etmeğe başladı. 1500’de Şah I. İsmail’in Şirvanşahlar devletini yenmesiyle Savefilere bağımlı hale geldi. 1539’da Şirvanşahlar devleti sona erdi.

Abstract

Shirvanshahs in XIV-XVI. Centuries (House of Derbent) At the beggining of VI. century, northern territory of Azerbaijan was occupied by Sasanian Empire. Sasanians formed a new goverment presided over by a governer titled as “Shirvanshah” in Shirvan region of Azerbaijan. After having been conquered by Muslims in the time of Caliph Omar b. al-Hattab, Shirvansahs state became an independent state connected to the Caliph. In the time of governor Yazid bin Mazyad, Mazyad family, which is from Shaybani branch of Arab Rabia tribe, came to the dominant position. In XI. century, Shirvanshahs of Mazyad family, to forgo their Arab identity, emerged allegedly descended from the Sasanians, by taking the name “kasranids”. In XIV. century, Shirvanshah state started to rule by another branch of the same famiy called “Darbandids”. In 1500, after Shah Ismail defeated Shirvanshahs, became dependent to Safavid State. Shirvanshah dynasty came to an end in 1539.