Osmanlı Şehrinde Çevre Temizliği ve Nizamı (Mehmet Güneş)

Osmanlı Şehrinde Çevre Temizliği ve Nizamı Mehmet Güneş KİTABEVİ
Bireysel ve sosyal hayatın parçası olan temizlik ve düzen anlayışı yürütülmesi, farklı inanç ve düşünce sistemlerinde ve ilahi dinlerde çeşitli şekillerde kendisi göstermiştir. İslam dini, temizliğe ve çevre düzenine büyük önem vermiş, bu konuda temel kaynaklarında teşvik ve uyarılarda bulunmuştur. İnancın ve ibadetin gereği olarak gösterilen bu hususlar, İslam aleminde beden ve çevre temizliği ile düzeni konusunda bir kültür oluşmasına yol açmıştır. İslam devletleri de hisbe teşkilatı, kadılık ve muhtesiblik gibi kurum ve birimler vasıtasıyla bu işleri yürütmüşlerdir. Klasik dönemde bu geleneği devam ettiren Osmanlı Devleti, 19. Yüzyılda özellikle Avrupa’da meydana gelen teknolojik ve idari gelişmelerin de tesiriyle çevre temizliği konusunda yenilikleri devreye koymuştur. Modern belediyecilik anlayışı Osmanlı Devleti’nde hayata geçirilirken, aydınlatma işlerinin yeni teknolojilere göre modernize edilmesi, cadde sokakları genişletme ve ıslah etme çabaları, umumi hıfz-ı sıhha çalışmaları, yiyecek içeceklerin kalitesinin kontrolü gibi geniş yelpazede birçok yenilik yapılarak insanların rahat ve sağlıklı bir ortamda yaşam sürdürmeleri yönünde gayret sarf edilmiştir.
Bu çalışmada, çevre temizliği ile cadde, sokak, yol kaldırım, çarşı pazar ve esnaf düzeni ile nezafet, taharet ve tenvirat yani temizlik ve aydınlatma konuları, Osmanlı döneminin kanun ve nizamları doğrultusunda ele alınmıştır. Bu konular incelenirken, kanun ve nizamlar belirli bölümler altında tasnif edilmiş; her bölümde konuyla ilgili icap eden açıklamalar yapılmıştır.