Osmanlı İmparatorluğu’nda Amerikan Protestan Okulları (Gülbadi Alan)

Osmanlı İmparatorluğu’nda Amerikan Protestan Okulları Gülbadi Alan TÜRK TARİH KURUMU
Amerika Birleşik Devletleri, ilk temastan itibaren Osmanlı Devleti’ndeki çıkarlarını, din, eğitim, sağlık, yardım vb. alanlarda faaliyet gösteren misyoner cemiyetleri vasıtasıyla korumaya çalışmıştır. En etkili faaliyetlerini ise eğitim alanında gerçekleştirmiştir. 1800’lü yılların ilk çeyreğinde türemeye başlayan bu eğitim kurumları, özellikle 19. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti için büyük sorunlar oluşturmuştur. Hükümet yetkililerinin, bu kurumların zararlarını engelleyebilmek için yürüttüğü çalışmalar ise başarılı olamamıştır. Bu misyoner cemiyetleri çalışmalarını batıda Adriyatik Denizi’nden, doğuda İran topraklarına kuzeyde Karadeniz’den, güneyde Akdeniz’e kadar yayılmışlardır. Nitekim 1893 yılına gelindiğinde artık Osmanlı ülkesini pıtrak gibi sarmış 4950 civarında Protestan kurumu faaliyet gösteriyordu. Bu kurumların Osmanlı Devleti açısından fayda ve zararlarını değerlendirebilmek, için öncelikle ayrıntılı araştırmalar yaparak bu faaliyetlerini kristalize etmek gerekir. Elinizdeki kitap 1820-1908 yılları arasında Osmanlı ülkesinde faaliyet gösteren Amerikan Protestan misyoner cemiyetlerince kurulan okulları ve faaliyetlerini tespit etmektedir. Toplumu derinden etkileyen bir sürecin köklerine ışık tutan bu kitap bazı günümüz gerçeklerini kavramamıza da yardımcı olacaktır.