| Tez Künye | Durumu | ||
| 1938-1950 dönemi Türk-Fransız ilişkileri / Turkish-French relations between 1938-1950 Yazar:FİKRET ÇİFTCİ Danışman: PROF. DR. MEHMET KARAGÖZ Yer Bilgisi: İnönü Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Azerbaycan-Bakü = Azerbaijan-Baku ; Cumhuriyet Dönemi = Republican Period ; Dünya Savaşı II = World War II ; Fransa = France ; Hatay = Hatay ; Türk-Fransız ilişkileri = Turkish-French relations ; Türkiye = Türkiye ; Uluslararası ilişkiler = International relations | Onaylandı Doktora Türkçe 2021 290 s. | ||
| Türk-Fransız ilişkileri, Lozan’dan arta kalan meselelerin çözüme kavuşmasından sonra normale dönmesi beklenirken 1936’da Fransa’nın Suriye’ye bağımsızlık vermeyi öngörmesi üzerine tekrar sıkıntılı bir sürece girdi. Söz konusu dönemde Avrupa’da Alman ve İtalyan tehdidinin belirginleşmeye başlaması üzerine Türkiye, Batı ile ittifak kurmak isterken Fransa, aynı tehditten duyduğu büyük endişe nedeniyle Ankara’yı yanında görmek istiyordu. Uzun süren müzakereler sonunda Fransa, Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını kabul etti ve İngiltere, Fransa ve Türkiye arasında Üçlü İttifak Anlaşması imzalandı. İkinci Dünya Savaşının başında Fransa ve İngiltere, Alman ve Sovyet güçlerini destekleyen kaynakları tahrip etmek maksadıyla Bakü’nün bombalanmasını planladılar. Uygulanmayan bu plan, Almanya tarafından Fransa’nın işgali sırasında ele geçirildi, tahrif edilerek yayımlandı ve Türkiye ile Sovyetler arasında bir krize neden oldu. İtalya’nın savaşa girmesi üzerine İngiltere ve Fransa Ankara’dan savaş ilan etmesini talep ettiler. Türkiye, ittifak anlaşmasının 2 numaralı protokolünü ileri sürerek savaşa girmedi ve gayrı muhariplik durumunu ilan etti. Almanya karşında yenilen Fransa’da Mareşal Petain Vichy Hükümetini kurarken, mücadelenin sürdürülmesinden yana olan General de Gaulle tarafından da İngiltere’de “Hür Fransa” kuruldu. Söz konusu yönetimler arasında başlayan mücadele Türkiye’de de cereyan etti. Savaş süresince Ankara, resmi hükümet olması nedeniyle Vichy Yönetimi ile ilişkilerini sürdürdü. Bu dönemde Türkiye ile Fransa arasında, Vichy’nin Kilikya üzerinde hak iddia etmesi, Suriye’deki birliklerine Türkiye üzerinden malzeme nakli ve Beyrut’ta bulunan Fransız donanmasına ait bir filotillanın Türkiye’ye sığınması konuları gündeme geldi. Türkiye, Vichy Hükümeti ile ilişkilerini sürdürürken Hür Fransa Hareketini yakından takip etti. Müttefiklerin cephedeki başarılarına paralel olarak Türkiye, Vichy Hükümeti ile ilişkilerini zayıflatırken de Gaulle tarafından kurulan Fransa Cumhuriyeti Geçici Hükûmeti ile ilişkilerini artırdı ve Müttefiklerle birlikte söz konusu hükümeti resmi olarak tanıdı. Savaş sonrası her iki ülke, Sovyet yayılmacılığını ve komünizmi tehdit olarak algılarken Fransa’da Komünist Partisi’nin oylarını arttırması ve Türkiye karşıtı uygulamaları Ankara tarafından endişe ile takip edildi. Suriye, bağımsızlığını elde ettikten sonra Hatay’ı geri talep ederken stratejik önem nedeniyle başta Fransa olmak üzere büyük güçler bölgeye ilgi duydular. Anahtar Sözcükler: Hatay, Üçlü İttifak Andlaşması, İkinci Dünya Savaşı, Bakü, Vichy Hükûmeti, Hür Fransa, Fransa Cumhuriyeti Geçici Hükûmeti, Fransız Komünist Partisi | |||
| While the Turkish-French relations were being expected to return to normal after the resolution of the remaining issues from the Lausanne, the troubled period had been started again in 1936 when predicted France was to liberate Syria. In that period, Turkey, wanted to establish an alliance with the Western Countries and France wanted to see Ankara as an alliance because great concern over German and Italian threat had been started to become evident in Europe. France, at the end of prolonged negotiations, agreed to the annexation of Hatay to Turkey and the Triple Alliance Agreement was signed between the UK, France, and Turkey. At the beginning of World War II, France and Britain planned to bombard Baku to destroy the resources that support the German and Soviet forces. The unapplied plan was seized during the invasion of France, disseminated falsified plan by Germany, and caused a crisis between the Soviet Union and Turkey. After Italy entered the war, Britain and France had been demanded from Ankara to declare war. Turkey refused entering the war according to Protocol No.2 of the Mutual Assistance Pact and declared the non-combatant status. While Marshal Petain was trying to establish the Vichy Government in France, defeated by Germany, General de Gaulle, who was in favor of continuing the struggle, founded the “Free France” in England. The fight between these two administrations took place also in Turkey. Ankara, during WWII, maintained relations with the Vichy Administration as the official government. Issues that came up during this period between Turkey and France were Vichy Government claim on Cilicia, transport supplies to the French troops in Syria via Turkey, and harboring a French navy flotilla in Beirut to Turkey. Turkey, while maintaining relations with the Vichy Government, had also closely followed Free France. Turkey, weakening the relations with the Vichy government in parallel with the success of the Allies at the battlefield, had increased its relations with the Provisional Government of the French Republic founded by General de Gaulle and recognized this government officially at the same time with Allies. Both countries perceived Soviet expansionism and communism as a threat after the war. In France, increase number of votes of the Communist Party and some anti-Turkey practices were followed by Ankara with concern. While Syria was demanding Hatay back after gaining its independence, great powers, especially France, were interested in the region due to its strategic importance. Keywords: Hatay, Triple Alliance Agreement, World War II, Baku, Vichy Government, Free French, Provisional Government of the French Republic, French Communist Party | |||