| Tez Künye | Durumu | ||
| Modernizmin absürt yansımaları: Avrupa ve Türk tiyatrosunda modernite eleştirisi / Absurd reflections of modernism: A critique of modernity in European and Turkish theater Yazar:FUNDA KAYA Danışman: PROF. DR. AYŞE AZMAN Yer Bilgisi: Mersin Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sosyoloji Ana Bilim Dalı Konu:Sosyoloji = Sociology Dizin: | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2021 108 s. | ||
| Çalışma sanat sosyolojisi dalında bir örnek sunarken modernizmin sorunsallaştığı noktaları, tiyatro edebiyatı üzerinden işlemektedir. Absürt tiyatronun doğduğu koşullar ve Türkiye’ de etkili olduğu dönemin koşulları arasındaki siyasal ve toplumsal farklılıklar metinlerde işlenen temalara yansımış olsa da temel eleştiri noktası yeni dünya sistemine karşı geliştirilmiştir. Bu konu bağlamında Gergedanlar, Godot’yu Beklerken, Limon, Newton Bilgisayardan Ne Anlar, Canlı Maymun Lokantası, Lüküs Hayat, Karagöz’ün Filozofluğu ve Güle Güle Godot oyunları seçilerek yapılan kısıtlamayla birlikte, modernleşme sürecinin Avrupa ve Türkiye’ de ne şekilde vuku bulduğu ve hangi noktalarda sorunsallaştığını anlamaya dair bir karşılaştırma imkânı doğmuştur. Çalışmanın sosyolojik arka planını modernizmin kurguladığı gerçekliğin iyimserlikten uzak oluşuna ve Türk modernleşme sürecinde izlenen Batılılaşma girişimine dair eleştirel yaklaşımlar oluştururken sanatsal boyutunu seçilen oyunların kurgusu ve absürt akımın kuramsal düzeyde beslendiği düşünce akımları oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı endüstrileşmeyle başlayarak bilişsel imkânlarla üst düzeye erişen kapitalizmin noksanlıklarının toplumsal düzeyde yarattığı krizin, modern insanın iletişimsizlik ve yabancılaşma olguları karşısında takındığı tavrın, Batı’ da gelişmiş bir süreç olarak modernlik ve modernleşme kavramlarının Türkiye’ de kazandığı anlamın, toplumsal bir ürün olan sanat eserinde nasıl yansıtıldığını analiz etmektir. Amaca yönelik belirlenen kuramsal çerçevede Frankfurt Okulu’nun modernizme yönelik eleştirileri, Baykan Sezer’in ve Hilmi Ziya Ülken’in Türkiye’de Batılılaşma girişimine dair eleştirileri, Şerif Mardin’in Türk Modernleşme sürecinde aydın sorunu üzerine analizleri ve yeni rejim politikalarının toplumsal olanla bütünleş(e)meme problemi bağlamında Mümtaz Turhan’ın kültür değişmeleri kuramına yer verilirken modern topluma geçiş sürecinin ve modernizmin anlamı Krishan Kumar’ın görüşleriyle sunulmuştur. Absürt tiyatro metinlerinde yabancılaşma halinin simgeleştiği ifade Batılı oyunlarda ‘anlam’ ve Camus’ un uyumsuz olarak kavramsallaştırdığı absürt/ saçma üzerinden, Türk oyunlarında kültürel yabancılaşma ve yanlış batılılaşma üzerinden okunmuştur. Absürt akım, modern topluma karamsar bir bakış açısıyla yaklaşarak, modern insanın içinde bulunduğu kıvranış haline bireysel ya da toplumsal düzeyde hiçbir kurtuluş yolu yahut çözüm önermemektedir. Onun temel vurgusu zaman zaman nihilizmle de bağdaştırılan anlamın reddinde yani saçmaya övgüde (vurgu bana ait) varlık bulur. Anahtar Kelimeler: Modernizm ve Batılılaşma Sorunsalı, Yabancılaşma, Anlam ve Saçma, Absürt Tiyatro. | |||
| While presenting an example in the field of sociology of art, the study deals with the problematic points of modernism through theater literature. Although the political and social differences between the conditions in which the theater of the absurd was born and the conditions of the period in which it was effective in Turkey were reflected in the themes covered in the texts, the main point of criticism was developed against the new world system. In the context of this subject, with the restriction made by choosing Rhinos, Waiting for Godot, Limon, Newton What Do You Know About Computer, Live Monkey Restaurant, Lüküs Hayat, Karagöz’s Philosophy and Goodbye Godot, how the modernization process took place in Europe and Turkey and how a comparison opportunity has arisen in order to understand at what points it becomes problematic. The sociological background of the study consists of critical approaches to the fact that the reality constructed by modernism is far from optimism and the Westernization attempt followed in the Turkish modernization process, while its artistic dimension is the fiction of the selected plays and the currents of thought that the absurd movement is fed at the theoretical level. In this context, the aim of the study is to explain the crisis created by the deficiencies of capitalism, which started with industrialization and reached a high level with cognitive opportunities, the attitude of modern people towards the phenomenon of miscommunication and alienation, the meaning of modernity and modernization concepts in Turkey as a developed process in the West, art as a social product. is to analyze how it is reflected in his work. In the theoretical framework determined for the purpose, Frankfurt School’s criticisms of modernism, Baykan Sezer’s and Hilmi Ziya Ülken’s criticisms of the Westernization attempt in Turkey, Şerif Mardin’s analyzes on the problem of intellectuals in the Turkish modernization process and the integration of the new regime policies with the social. In the context of the e)breast problem, while Mumtaz Turhan’s theory of cultural changes is included, the meaning of the transition to modern society and modernism is presented with Krishan Kumar’s views. The expression that the state of alienation symbolizes in the absurd theater texts is read through the meaning of Western plays and the absurd/nonsense conceptualized by Camus as incompatible, and cultural alienation and false westernization in Turkish plays.By approaching modern society with a pessimistic point of view, the absurd movement does not offer any individual or social salvation or solution to the writhing situation of modern man. His main emphasis is on the rejection of meaning, which is sometimes associated with nihilism, that is, in praising the absurd (emphasis is mine). Keywords: The Problematic of Modernism and Westernization, Alienation, Meaning and Nonsense, Absurd Theater | |||