| Tez Künye | Durumu | ||
| Akkoyunlu – Karakoyunlu mücadeleleri / The struggles between Akkoyuns and Karakoyuns Yazar:HASAN AKYOL Danışman: YRD. DOÇ. DR. NURİ YAVUZ Yer Bilgisi: Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Ortaçağ Tarihi Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Akkoyunlular = Akkoyunlular ; Anadolu = Anatolia ; Aşiretler = Tribes ; Karakoyunlular = Karakoyunlus ; Türkmenler = Turkomans | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2004 179 s. | ||
| 151 ÖZET Akkoyunlu – Karakoyunlu Mücadeleleri Akkoyunlu ve Karakoyunlu kabilelerinin adları, besledikleri sürülerin rengiyle alakalıdır. Doğu ve Güney Doğu Anadolu’da yaylak – kışlak yaparak, yarı göçebe bir tarzda yaşayan bu kabilelerin, geniş bozkırlarda ve yaylalarda ayrı renkte hayvanlar beslemeleri sürülerinin karışmasını engelleyebileceği gibi daha sonra da bu kabilelere ad olmuştur. Bayındır Boyu’na mensup olan Akkoyunlular ile; Yıva Boyuna mensup olan Karakoyunlular, Anadolu’ya Moğol istilası sırasında gelmişlerdir. Moğol istilâsı sırasındaki faaliyetleri tam olarak bilinmemesine rağmen Akkoyunlu ve Karakoyunlular, siyasî sahadaki faaliyetlerine Ebû Said Bahadır Han’ın ölümüyle başlamışlardır. XIV. yüzyıl Anadolusu, siyasî olarak bir değişim ve dönüşüm dönemidir. Bu yüzyılda, Anadolu’daki Moğol hâkimiyeti yıkılmış ve Anadolu’da bir çok beylik ve devlet kurulmuştur. Akkoyunlu ve Karakoyunlular da bu siyasî değişim ve dönüşüm devresinde faaliyetlerine başlamışlardır. Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri, Anadolu’ya gelişlerinden, Karakoyunlular yıkılana dek birbirleriyle mücadele etmişler, “Adâvet-i Kadîme” olarak adlandırılan bu mücadelelerde Anadolu’daki diğer devletlerden de (Timur, Memlûk, Kadı Burhaneddin, Mutahharten) destek almışlardır. Anadolu’nun Türkleşmesi için büyük hizmetler eden Akkoyunlu ve Karakoyunlu Türkmen aşiretlerinin birbirleriyle olan kıyasıya mücadeleleri büyük bir talihsizliktir.152 Akkoyunlular’ın bilinen ilk reisleri Tur Ali Bey ile Karakoyunluların bilinen ilk reisleri Bayram Hoca zamanında mücadeleler başlamış, bu mücadelelerde bazen Akkoyunlular, bazen de Karakoyunlular üstünlük sağlamıştır. Ancak bu mücadeleler sırasında Anadolu’da bir çok Türk öldürülmüş, bir çok şehir harâb edilmiştir. Akkoyunlu – Karakoyunlu mücadelelerinin elbette bir çok nedenleri vardır. Ancak bu mücadelelerin temellerini, bu devletlerin hâkimiyet anlayışlarında aramak gerekir. Doğu ve Güney Doğu’ya hakim olabilmek için yaptıkları fetihlerle birbirleri aleyhine gelişmeler gösteren Akkoyunlu ve Karakoyunlular, bütün faaliyetlerinde hep birbirlerinin engelleriyle karşılaşmışlardır. Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri arasındaki mücadelelerin boyutları çok büyüktür. Bu düşmanlığın şiddetinden en çok Akkoyunlu ve Karakoyunlu coğrafyasında yaşayan nüfus zarar görmüştür. Akkoyunlu ve Karakoyunlular’ın, ülkelerinin sınırlarını doğuya doğru genişletirlerken idareleri altındaki Türkmenleri de Anadolu’dan alıp bu bölgelere (İran, Irak, Azerbaycan) götürmüşlerdir. Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletlerinin Tebriz’i başkent seçerek hakimiyetlerini bu coğrafyaya kaydırmaları sonucu, bu bölgelere göç eden Türkmenler bir daha geri dönmemişlerdir. Akkoyunlu ve Karakoyunlu mücadeleleri, Şeyh Cüneyd’e mürid toplamak için uygun fırsatı vermiş ve Şah İsmail döneminde Anadolu’dan yeni bir göç hareketi de olmuştur ki, bu göç hareketinin temelinde de Akkoyunlu – Karakoyunlu mücadeleleri vardır. | |||
| 153 SUMMARY The Struggles Between Akkoyuns And Karakoyuns The names of the tribes Akkoyun and Karakoyun were related to the colour of the herds they were feeding. These tribes were leading a half- nomad life spending the summer pasture on high grounds and winter quarters for animals. The feeding of the seperate coloured animals on wide steppes and high plateaus not only prevented the mixing of the herds but also became a name for these tribes afterwards. The Akkoyuns who were related to Baymdirs and Karakoyuns who were related to the Yivas had come to Anatolia with the Mogul invasion. Despite the fact that Akkoyuns’ and Karakoyuns’ activities during the Mogul invasion are not exactly known, their activities in the field politics had begun with the death of Ebu Said Bahadır Khan. The fourteenth century Anatolia was a period of change and transformation. During this century the Moğol domination in the Anatolia had been demolished and a lot of Beylik and states had been established. Akkoyuns and Karakoyuns began their activities during this period this political change and transformation. The states of Akkoyun and Karakoyun had struggled begining from the coming to Anatolia till the ending of Karakoyuns and during these struggles which were named “Adavet-i Kadime”, they seek the support of other states in Anatolia (Timur, Memlûk, Kadı Burhaneddin, Mutahharten ). The struggles between Türkmen tribes Akkoyuns and Karakoyuns whom made great services to the Turkization of the Anatolia was a real misfortune.154 The struggles began in the time of the first ever known chief of Akkoyuns Tur Ali Bey and the first ever known chief of Karakoyuns Bayram Hoca and during these struggles sometimes Akkoyuns, sometimes Karakoyuns prevailed. During these struggles a lot of Turk died and lots of cities were ruined. Certainly there are a lot of reasons for the struggles of Akkoyuns and Karakoyuns but the basis of these struggles have to be searched under their understanding of domination. The conquests that they had made to rule the east and southeast Anatolia had always developed against each other and in all their activities they had come across each other’s obstacles. The size of the struggles between Akkoyun and Karakoyun states were enourmous. The population living on the lands of Akkoyun and Karakoyun territory were the ones who were harmed the most from the violence of this hostility. When Akkoyuns’ and Karakoyuns’ states borders are expanding to the east, they had taken away the Tiirkmens under their rule from Anatolia to these regions(lran, Iraq, Azerbaycan). As a result of Akkoyun and Karakoyun states choosing Tebriz as the capital had moved their domination to this region, the Tiirkmens who had immigrated to these regions had never came back again. The struggles of Akkoyuns and Karakoyuns had given the oppourtunity to gather minions to Şeyh Cüneyd and during the period of Şah Ismail there had been a new immigration movement from Anatolia which had derived its basis from the struggles between Akkoyuns and Karakoyuns. | |||