| Tez Künye | Durumu | ||
| Ahlat ve çevresinde Eyyûbî hâkimiyeti / Sovereignty of Ayyubids in Ahlat and its periphery Yazar:AHMET DEMİR Danışman: DOÇ. DR. MEHMET SALİH ARI Yer Bilgisi: Yüzüncü Yıl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı / İslam Tarihi Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Anadolu Selçukluları = Anatolian Seljuks ; Eyyubiler = Ayyubids ; Eyyubiler Dönemi = Eyyubids Period ; Van-Ahlat = Van-Ahlat | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2011 259 s. | ||
| Aslen Dvinli olan Eyyûbî hânedanı XII. yy.da Irak ve Suriye’de değişik devletlere bağlı olarak Haçlılara karşı yapılan mücadelelere katıldı. 564’te (1169) Mısır’ı ele geçiren Eyyûbîler, bağımsızlıktan sonra da Haçlılarla mücadele etmeye devam ettiler.581’de (1185) Ahlat sahibi II. Sökmen’in ölümü üzerine şehir sakinleri Sultan Selâhaddin’i bölgeyi teslim almaya davet ettiler. Sultan, yol üzeri Silvan’ı aldı; fakat koşulların değişmesi üzerine Ahlat’ın alınmasından vazgeçti.587 (1191) tarihinde Eyyûbî prenslerinden Takıyyüddin Ömer, Ahlat’a bağlı yerlerin büyük bir kısmını ele geçirdi.Hezar Dinarî’nin Sökmenlilerin başında bulunduğu dönemde Melikü’l Adil’in bir Ahlat seferi gerçekleştiyse de şehir alınamadı.Sultan Melikü’l Adil devrinde Meyyâfârikîn hükümdarı Melikü’l Evhad Necmeddin Eyyûb, üç sefer sonrasında 604 (1207) tarihinde Ahlat’ı alarak bütün şehirleriyle beraber Eyyûbî ülkesine kattı. Sökmenlilere bağlı olanların çıkarttığı ayaklanmalar karşısında sert bir yönetim uygulamak zorunda kalan Necmeddin Eyyûb, 607’de (1211) Gürcülere ağır koşullu bir anlaşma kabul ettirerek Ahlat Eyyûbîlerinin sınırlarını bir hayli genişletti.Ahlat ve çevresinin asıl ihya olduğu dönem Melikü’l Eşref Muzafferüddin Mûsâ dönemidir. Onun atadığı vali Hacib Hüsameddin Ali, bölgeyi dış saldırılardan koruduğu gibi devletin sınırlarını Azerbaycan içlerine kadar genişletti. Bu dönemde Erzurum ve bağlı şehirlerinin tamamı Eyyûbîlere bağlandı. Bu siyasî parlaklıkların yanı sıra ülkenin birçok yerinde yollar tamir edildi, yeni yolar, hastaneler, kervansaraylar, cami ve mescidler yapılarak bu bölge mamur hale getirildi. Öyle ki Hârezmîler tarafından kuşatılması sırasında Ahlat şehri, Alâeddin Keykubad tarafından Kubbetü’l İslam olarak nitelendirildi. Ortaçağın en gelişmiş şehirlerinden biri olan Ahlat, Hârezmîlerin eline düşmekle o ihtişamının tamamını kaybetti.630’da (1233) Selçuklular bölgeyi ele geçirip tahkim ettilerse de bir yıl sonra bölgeyi terk ettiler. Kösedağ savaşı öncesinde bölgenin mülkiyetini de Şehabeddin Gazî’ye verdiler. Yassıçemen savaşından sonra bölge tekrar Eyyûbîlere intikal etti.641 (1244) tarihinde şehir Moğollar tarafından Meyyâfârikîn Eyyûbîlerinden alınarak Melikü’l Eşref’in karısı Tamta’ya teslim edildi. Eyyûbî kraliçesi Tamta yönetimindeki Ahlat Devleti, Hulagü döneminde ortadan kaldırıldı.Eyyûbîler’in Doğu Anadolu’yu ele geçirmelerinden itibaren bölgeyi imar ettikleri görülmektedir. Ahlat ve çevresindeki şehirlerin kale ve surlar tamir edilerek buralar dış saldırılara karşı kuvvetlendirilmiştir. Ahlat’ta Eyyûbî saraylarının varlığı da fark edilmektedir.Günümüzde Van Gölü havzasında ayakta durabilmiş bir kümbetle birçok mezar Eyyûbîler’den kalmadır. Bu çalışmada okunabilen şahidelerden yararlanılmıştır.Eyyûbîler devrinde Ahlat’ta yetişmiş mimarlar ve Ahlatlı olup Anadolu’da eser bırakan ustalar tespit edilip tanıtılmaya çalışıldı. Diğer taraftan Ahlat’ta Eyyûbîler döneminde ilk defa görülmeye başlanan süsleme türleri de tespit edilmeye çalışıldı.Kaynaklarda Eyyûbîler döneminde yapıldığı belirtilen diğer mescid, hastane ve kervansarayların yeri henüz tespit edilmiş değil, gün yüzüne çıkarılmayı beklemektedirler. | |||
| Ayyubids dynasty, which is originally from Dvinli, joined the struggle against the Crusaders in the 12th century depending on the various States in the Iraq and Syria. Having conquered Egypt in 1169 Ayyubids continued to buffet against Crusaders after its independence.Upon the death of Sokmen second, the owner of Ahlat, City residents invited Sultan Saladin to take delivery of the area in 581 (1185). Sultan took Silvan on the road, but on the changing the conditions he given up to conquer Ahlat.In 587 (1192), Takıyyüddin Omer who was Ayyubids? prince, acquired most of Ahlat Country.Even if Malik al- Adil realized a military expedition on the Ahlat in period of Hezar Dinari being at the head of Sokmen the city could not be taken.In the period of Malik al- Adil, Malikül Evhad Najm al-Din Ayyub who was the emperor of Meyyâfârikîn, added Ahlat to the Ayyubids? country with all the cities of it after three military expeditions in 604 (1207). Necmeddin Ayyub, obliged to implement a strong rule against the rebellion stroked out by those who was subject to Sokmen, extended the border of Ayyubids by getting accepted Georgians an agreement with of severe conditions in 607 (1211).The period that Ahlat and its sphere recovered and enjoyed the fortune took place under Malik al-Ashraph Mozaffar al-Din Mûsâ ruling. His governor Hacib Husameddin Ali enlarged the territories through the inner parts of Azerbaijan as well as protecting the land from outer invasions. Erzurum and its satellite cities were bounded to Ayyubits during his administration. Along with the political success; many roads were repaired; hospitals, caravansaries and mosques were built to prosper the region. Such that, the Ahlat city was named as `Kubbet al İslam? by Alaeddin Keykubad during the al-Khwarazmi siege. All the most developed city of the middle age has completely lost its glory after the invasion of Al-Khwarazmi.Even though the Seljuk had invaded the region in 630 (1233), they left the land after one year. They gave the possession of the region to Shabadal-din Gazi before Kosedag war. After the yassicimen war the land was occupied by Ayyubids.In 641 (1244), the city was taken over by Mongolian from Meyyâfârikîn Eyyûbîds and devolved on Malik al Ashraph?s wife called Tamta. Ahlat, under the administration of Ayyubids? Queen Tamta was abrogated in the era of Hulagu.It is seen that after Ayyubids occupation of east Anatolia, they build up the region. They had to reconstruct and to strengthen the ramparts against to attacks in the country of Ahlat. The existence of Ayyubids places in Ahlat country was also noted.The ruins of cupolas and lots of graves having survived around the Van lake basin until the present days are from the Ayyubids. In this study, it is benefited from gravestone which can be read.It was tried to introduce architectures grown up in Ahlat in the period of Ayyubids and dexterous those from Ahlat and who made work of arts in the Anatolia. On the other hand, it was tried to ascertain some kind of trimming which was started to have been seen the first time in the Ahlat in the period of Ayyubids. The place of other mosques, Hospitals and caravansaries which were built in the period of Ayyubids like emphasized in source is still not certain and is still expected to become apparent. | |||