| Tez Künye | Durumu | ||
| Orta Bizans Dönemi Konstantinopolis Manastır atölyeleri ve resimli el yazmaları üretimi / Constantinopolitan monastic workshops and the production of the illuminated manuscripts in the middle Byzantine Period Yazar:İLKGÜL KAYA ZENBİLCİ Danışman: PROF. DR. ZİYA KENAN BİLİCİ ; PROF. DR. ASNU BİLBAN YALÇIN Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Konu:Sanat Tarihi = Art History Dizin: | Onaylandı Doktora Türkçe 2017 843 s. | ||
| Bu doktora tezinin konusunu ikonoklazma döneminin 843’te sona ermesiyle başlayıp, başkent Kostantinopolis’in 1204’teki Latin istilası ile sınırlandırılan Orta Bizans Dönemi içinde Konstantinopolis’in manastırlara bağlı el yazması üretim atölyeleri (lat. scriptorium) ve resimli el yazmalarının üretimi oluşturmaktadır. El yazması üretiminde insan unsuru başta olmak üzere, mekana, malzemeye dayalı diğer unsurlar tez için önem arz eden kavramları içinde barındırır. Bir eserin kaleme alındığı mekanı teşkil eden manastır scriptorium’u, katip-keşişin temsil ettiği kalligraphos ve bibliographos kavramları, eser üretimi için gereken yazı araç-gereçleri, genelden özele yayılan bir anlatım şeması içinde aktarılmaktadır. Manastır kavramının, Hıristiyanlığın yayılmaya başladığı döneme denk gelen oluşum evresinden Bizans toplumunun en önemli kurumsal bileşimine dönüşerek yapısal değişimlere uğradığı döneme dek uzanan gelişim süreci, kronolojik çizgide ilerleyerek ele alınmaktadır. Konstantinopolis’in dokuz manastır scriptorium’u, Orta Bizans döneminde el yazması üretiminde faaliyet göstermiştir. Bu manastırlarda üretildiği doğrudan ya da -paleografik ve kodikolojik kanıtlara dayalı- dolaylı olarak kanıtlanabilen yirmi el yazması günümüze ulaşmıştır. Eserlerin kolophon’larından yirmi manastır katibinin-ressamının adını öğrenmek mümkün olmuştur. Bazı katiplere ilişkin prosopografik kaynaklarda bilgiler mevcuttur; bazılarının yalnızca yazmaların kolophonlarında adı geçmektedir ve haklarında bilgi yoktur. Bazı katip ve ressamlar ise anonimdir. Tezimize konu olan Konstantinopolis manastır üretimi söz konusu eserlerin dördü dışında on altısı kesin tarih verir. Eserler 10.-12. yüzyıllar arasına aittirler. Bu el yazmalarının bazılarında inisyaller ve çizgisel bezemeler, bazılarında çok renkli tezhip minyatürleri, bazılarında tam sayfa ya da marjlara yerleştirilmiş figüratif minyatürler, bazılarında tümü birden yer almaktadır. Renkli minyatürlerde tempera tekniği kullanılmıştır. İncelediğimiz figüratif minyatürlerin çoğu alegorik sahnelerden oluşur; sembolik anlamlar taşırlar. Özellikle Mezmurlarla ilişkilendirilmiş minyatürler khristolojik ve soteriolojik temalara atıfta bulunmaktadırlar. Anahtar kelimeler: Ortaçağ, Bizans sanatı, minyatür, minyatürlü el yazmaları, kitap üretimi | |||
| This doctoral thesis aims Constantinopolitan monastic scriptoria and illuminated manuscript production in the middle Byzantine period starting with the end of iconoclasm in 843, and finishing with Latin invasion at the capital of the Empire ‘Constantinople’ in 1204. Manuscript production combines many significant concepts like human, element on the space and the material, as the essential components to be reviewed in this thesis. Notions of monastic scriptoria, which constitutes the place where a manuscript is written, together with the kalligraphos and bibliographos represented by the scribe-monk, and the writing equipments needed for producing manuscripts are all enlightened principally from general to specific. Expansioning of monasticism is discussed chronologically because formation phase with the advancement of Christianity, till its improvement stage when the monastery has been transformed to the extremely compelling institutional entity at the Byzantine community. Nine monastic scriptoria that can justify the existence in Constantinople were active in manuscript production in the Middle Byzantine era. Twenty manuscripts could be proved precisely or obliquely (based on paleographic and codicological evidence) to be produced in these monasteries. It was possible to learn the name of twenty monastic scribes from the colophon of these works. Some sources have information based on prosopographical sources related to the scribes, however, some of them are only mentioned in the colophon of the manuscripts and there is no information about them. The subject at our thesis, Constantinopolitan monastic production, gives a certain date of sixteen manuscripts except four of the mentioned works. The works belong to 10th-12th centuries. Some of these manuscripts include decorated initials and rectilinear patterns, some polychrome headpieces, some figurative miniatures placed on a full page or in the margins, and some of them include both initials and figurative miniatures.The techniques of tempera were used in figurative miniatures, polychrome headpieces, and initials. Most of the figurative miniatures we analyze in our study comprise allegorical scenes and have symbolic meanings. Especially, miniatures associated with Psalms referring to Christological and soteriological themes. Keywords: Middle Age, Byzantine art, illumination, illuminated manuscripts, book production | |||