| Tez Künye | Durumu | ||
| Genetic diversity differences between parental and progeny population of Populus euphratica populations in a fragmented river ecosystem / Parçalı bir nehir ekosistemindeki Populus euphratica popülasyonlarının ebevenyn ve soy populasyonları arasındaki genetik çeşitlilik farklılıkları Yazar:MERT ÇELİK Danışman: PROF. DR. ZEKİ KAYA Yer Bilgisi: Orta Doğu Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Biyoloji Ana Bilim Dalı Konu:Biyoloji = Biology Dizin: | Onaylandı Yüksek Lisans İngilizce 2021 123 s. | ||
| Literatürde çöl kavağı olarak da bilinen Fırat kavağı, kurak ve yarı kurak bölgelerde nehir kıyıları boyunca yetişir ve geniş sıcaklık değişimlerine, kuraklığa ve yüksek oranda tuz içeriğine sahip topraklara oldukça tolerans göstermesi ile bilinmektedir. Fırat kavağı bulunduğu habitatlarda öncü tür olarak yerel biyoçeşitliliğe doğrudan etkisi nedeniyle, sağlıklı nehir ekosistemlerinin oluşumunda büyük önem taşımaktadır. Biyoçeşitlilik üzerinde olumlu etkisine ek olarak, türün sağlıklı ve parçalanmamış popülasyonları, su havzası koruması, nehir kıyısı stabilizasyonu, erozyon önleme ve rüzgar siperi oluşturma gibi değerli ekosistem hizmetleri sağlamaktadır. Fakat, mevcut popülasyonlar, yanlış su yönetimi, yeraltı suyu kirliliği ve fazla ağaç kesimi sebebi ile nehirlerin hidrolojik özelliklerinin dönüşümüne yol açan çeşitli insan kaynaklı faktörler nedeniyle dünya genelinde azalan bir eğilim göstermektedir. Dolayısıyla, türün genetik potansiyelini yaşa dayalı bir bakış açısıyla belirlemek, yetişkin ve genç meşreceler arasındaki genetik çeşitlilik aktarımının kapsamının yanı sıra doğal popülasyonların jeneratif yenilenme kapasitesine ilişkin bilgileri ortaya çıkararak gelecekteki koruma önlemlerinin omurgasını oluşturabilir. Bu çalışmada, Göksu Nehri’nin üç farklı lokasyonunda (yukarı, orta ve aşağı nehir bölümleri) bulunan yetişkin ve genç meşcerelerin genetik çeşitliliği, 15 mikrosatelit belirteci ile oluşturulmuş genotip verileri vasıtasıyla karşılaştırılmıştır. Tüm yaş gruplarında popülasyon büyüklüğündeki ani azalmalarla ilişkili gen havuzu daralmasını işaret eden, düşük ile orta dereceli alelik çeşitlilik ve heterozigotluk değerleri elde edilmiştir. Bununla birlikte, yetişkin ve genç meşcerelerin düşük klonalite ve oldukça benzer genetik çeşitlilik değerleri, tüm popülasyonlardaki yaş grupları arasında genetik çeşitlilik aktarımının nispi başarısını ortaya koymuştur. Yaş gruplarının genetik yapısı, aynı bölgede bulunan yetişkin ve genç meşcereler arasındaki yüksek dereceli gen akışı nedeniyle yaşa dayalı bir genetik farklılaşma olmadığını da göstermiştir. Genetik yapı açısından en farklı popülasyon olan aşağı havza lokasyonu, genç popülasyonunda bulunan en yüksek sayıda özel alel ile birlikte en yüksek genetik çeşitlilik değerlerine sahiptir. Bu nedenle, genetik çeşitliliğin daha fazla kaybını önlemek için, aşağı havza popülasyonu hem in-situ hem de ex-situ koruma önlemlerine tabi tutulabilir. | |||
| Euphrates poplar, also known as desert poplar in the literature, grows along riverbanks in arid and semi-arid regions and is well-known for its high tolerance to broad temperature changes, drought, and soils with high salt content. The presence of healthy Euphrates poplar forests in riparian ecosystems is of high importance due to their direct effect on local biodiversity as being pioneer species within their habitats. In addition to its positive impact on biodiversity, the species’ healthy and unfragmented populations provide valuable ecosystem services such as watershed protection, riverbank stabilization, erosion prevention, and windbreak formation. However, current populations show a decreasing trend across the globe due to various anthropogenic factors, including the transformation of rivers’ hydrological characteristics due to improper water management, groundwater pollution, and excessive logging. Therefore, determining the species’ genetic potential with an age-based perspective can create the backbone of future conservation measures by revealing information regarding the extent of genetic diversity transfer between mature and young stands, as well as the generative regeneration capacity of natural populations. In this study, the genetic diversity of mature and young stands found along three distinct locations (upstream, midstream, and downstream) of the Göksu River were compared via genotypic data created by 15 microsatellite markers. Low to moderate allelic diversity and heterozygosity values were obtained in all age structures, pointing out the gene pool shrinkage associated with sudden reductions in population size. Nevertheless, low clonality and highly similar genetic diversity values of mature and young stands revealed the relative success of genetic diversity transfer in all populations. The genetic structure of age groups also exhibited the lack of age-based genetic differentiation due to high-degree gene flow between the mature and young stands found in the same locality. As being the most distant population in terms of genetic structure, the downstream location (GDOWN) has the highest genetic diversity values together with the highest number of private alleles found in its young population. Therefore, in order to avoid further loss of genetic diversity, the downstream population can be subject to both in-situ and ex-situ conservation measures. | |||