Türk Kültüründe Büyü Yapımında Kullanılan Otlar: Sivas Örneği

Yıl 2024, Sayı: 22, 16 – 30, 10.09.2024

Şifanur Samur

https://doi.org/10.46250/kulturder.1506475

Öz

Türk kültürü, insanlık tarihi kadar eski ve köklü bir geçmişe sahip olmakla birlikte sürekli olarak gelişen bir yapıya sahiptir. Eskiye uzanan bu kök, arkaik dönemlerden devraldığı kültürel ögeleri de beraberinde getirmiştir. Bu kültürel ögelerden biri de büyüsel uygulamalardır. Büyü, insanlık tarihi açısından eski bir döneme uzanmaktadır. Eski çağlara uzanan büyü uygulamaları, ruhsal bir güç olarak değerlendirilebilmektedir. İnsanlar, baş edemedikleri sorunlarla mücadele ederken, tedavi edilemeyen hastalıklara çözüm ararken sıklıkla büyüden yararlanmışlardır. Hâlihazırda büyü pratiklerinde, yapılan büyü kadar kullanılan malzemelerin enerjileri ve sembolik anlamları da önemlidir. Kullanılan malzemeler ve yapılan büyü arasında bir denge söz konusudur. Bu çalışmada; büyüsel uygulamaların yapımında kullanılan otları belirlemek ve bu otların hangi büyü türlerinde kullanıldığını tespit etmek hedeflenmiştir. Bu sayede, Sivas’taki büyüsel uygulamalarda kullanılan otlarla beraber halk inançlarındaki yansımalarını görmek mümkün olacaktır. Bu otların tespiti, nitel araştırma yöntemlerinden olan derleme metodu kullanılarak gerçekleşmiş ve derlenen malzeme var olan bilgilerle harmanlanarak sunulmuştur. Sonuç olarak; Sivas’ın kültürel dokusuyla bezenmiş olan büyüsel uygulamalarda, çeşitli otların belirlenmiş olması büyünün, gelenekteki kültürel yerini anlamak açısından önemlidir. Bu doğrultuda ele alınan veriler ve sonuçlar, Türk kültüründeki sürekliliği kavramak ve akademik literatüre yeni bir perspektif sunmak hususunda önemli bir yere sahiptir.

Anahtar Kelimeler

büyü, halkbilimi, metafizik, ot, Sivas

Etik Beyan

Bu çalışma Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Şifanur Samur tarafından yazılan “Sivas ve Çevresinde Büyücülük Folkloru” başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir. Ayrıca 29-31 Mayıs 2024 tarihleri arasında yapılan Sivas Cumhuriyet Üniversitesi IV. Lisansüstü Öğrenci Sempozyumu’nda sözlü bildiri olarak sunulmuştur. Etik Onay Belgesi: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Bilimsel Araştırma Önerisi Etik Değerlendirme Kurulu, 25.12.2023 tarih ve E-99711239-050.01.04 sayılı belge.

Teşekkür

Tez danışmanım Doç. Dr. Adil Çelik’e teşekkür ederim.

Kaynakça

• Acıpayamlı, Orhan (1962). “Anadolu'da Nazarla İlgili Bazı Âdet ve İnanmalar”. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, 20(1-2): 1-40.
• Artun, Emrah (2011). Türk Halkbilimi. Adana: Karahan Kitabevi.
• Bayat, Fuzuli (2006). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Bayat, Fuzuli (2010). Türk Kültüründe Kadın Şaman. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Boratav, Pertev Naili (1994). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Çelik, Adil (2021). “Ateşin Mitolojik Kökeni: Türk ve Yunan Mitolojilerindeki Tasarımların Karşılaştırılması”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 27(9): 303-318.
• Çelik, Adil (2022a). “İnsan-Doğa Bütünselliğinin Türk Mitolojisindeki Kökleri”. Kaz Dağları ve Geleneksel Ekolojik Bilgi. Ed. M. Ali Yolcu. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Çelik, Adil (2022b). Türk Folklorunda Levirat. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Eliade, Mircea (1999). Şamanizm: İlkel Esrime Teknikleri. Çev. İsmet Birkan. Ankara: İmge Yayınları.
• Emiroğlu, Kudret ve Aydın, Suavi (2003). Antropoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınevi.
• Frazer, James George (2014). Altın Dal: Dinin ve Folklorun Kökleri-I. Çev. Mehmet H. Doğan. İstanbul: Payel Yayınevi.
• Gülensoy, Tuncer (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözlüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, C.1. Ankara: TDK Yayınları.
• Kaşgarlı Mahmud (2005). Divânü Lugâti’t-Türk. Çev. Seçkin Erdi ve Serap Tuğba Yurteser. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Malinowski, Bronisław (2016). Bilimsel Bir Kültür Teorisi. Çev. Saadet Özkal. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Örnek, Sedat Veyis (1966). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki. Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları.
• Örnek, Sedat Veyis (1971). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Örnek, Sedat Veyis (2000). Türk Halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Seroşevsky, V. L. (2007). Saka Yakutlar. Çev. Arif Acaloğlu. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Yolcu, Mehmet Ali (2018). “Türk Halk Kültüründe Tarımsal Ürünlerin Bolluğunu Amaçlayan Ritüeller ve Büyüsel İşlemler”. Motif Akademi, 11(23): 90-95.

Herbs Used in Spell Casting in Turkish Culture: Sivas Example

Yıl 2024, Sayı: 22, 16 – 30, 10.09.2024

Şifanur Samur

https://doi.org/10.46250/kulturder.1506475

Öz

Turkish culture, while having an ancient and deep-rooted history as old as human history, also possesses a continuously evolving structure. This ancient root brings with it cultural elements inherited from archaic periods. One of these cultural elements is magical practices. Magic extends back to ancient times in human history and can be regarded as a spiritual power. People have frequently turned to magic when facing unresolved issues or searching for solutions to incurable diseases. In contemporary magical practices, both the magic performed and the energies and symbolic meanings of the materials used are important. There is a balance between the materials used and the magic performed. This study aims to identify the herbs used in magical practices and determine which types of magic they are employed in. By doing so, it will be possible to observe the reflections of folk beliefs in Sivas’s magical practices with the herbs used. The identification of these herbs was conducted using the compilation method, one of the qualitative research methods, and the collected material was combined with existing information for presentation. As a result, the identification of various herbs used in magical practices, enriched by the cultural texture of Sivas, is important for understanding the cultural place of magic in tradition. The data and findings discussed in this context hold significant value in grasping the continuity in Turkish culture and offering a new perspective to the academic literature.

Anahtar Kelimeler

magic, folklore, metaphysics, herb, Sivas

Etik Beyan

This study was produced from the master's thesis titled "Witchcraft Folklore in Sivas and Its Surroundings” written by Şifanur Samur at the Institute of Social Sciences at Sivas Cumhuriyet University. It was also presented as an oral presentation at the Sivas Cumhuriyet University IV. Graduate Student Symposium held between 29-31 May 2024. Ethics Committee Approval: Sivas Cumhuriyet University, Social Sciences Scientific Research Proposal Ethics Evaluation Board, document dated 25.12.2023 and numbered E-99711239-050.01.04.

Teşekkür

I would like to thank my thesis advisor Assoc. Prof. Dr. Adil Çelik.

Kaynakça

• Acıpayamlı, Orhan (1962). “Anadolu'da Nazarla İlgili Bazı Âdet ve İnanmalar”. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, 20(1-2): 1-40.
• Artun, Emrah (2011). Türk Halkbilimi. Adana: Karahan Kitabevi.
• Bayat, Fuzuli (2006). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Bayat, Fuzuli (2010). Türk Kültüründe Kadın Şaman. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Boratav, Pertev Naili (1994). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Çelik, Adil (2021). “Ateşin Mitolojik Kökeni: Türk ve Yunan Mitolojilerindeki Tasarımların Karşılaştırılması”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 27(9): 303-318.
• Çelik, Adil (2022a). “İnsan-Doğa Bütünselliğinin Türk Mitolojisindeki Kökleri”. Kaz Dağları ve Geleneksel Ekolojik Bilgi. Ed. M. Ali Yolcu. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Çelik, Adil (2022b). Türk Folklorunda Levirat. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Eliade, Mircea (1999). Şamanizm: İlkel Esrime Teknikleri. Çev. İsmet Birkan. Ankara: İmge Yayınları.
• Emiroğlu, Kudret ve Aydın, Suavi (2003). Antropoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınevi.
• Frazer, James George (2014). Altın Dal: Dinin ve Folklorun Kökleri-I. Çev. Mehmet H. Doğan. İstanbul: Payel Yayınevi.
• Gülensoy, Tuncer (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözlüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, C.1. Ankara: TDK Yayınları.
• Kaşgarlı Mahmud (2005). Divânü Lugâti’t-Türk. Çev. Seçkin Erdi ve Serap Tuğba Yurteser. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Malinowski, Bronisław (2016). Bilimsel Bir Kültür Teorisi. Çev. Saadet Özkal. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Örnek, Sedat Veyis (1966). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki. Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları.
• Örnek, Sedat Veyis (1971). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Örnek, Sedat Veyis (2000). Türk Halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Seroşevsky, V. L. (2007). Saka Yakutlar. Çev. Arif Acaloğlu. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Yolcu, Mehmet Ali (2018). “Türk Halk Kültüründe Tarımsal Ürünlerin Bolluğunu Amaçlayan Ritüeller ve Büyüsel İşlemler”. Motif Akademi, 11(23): 90-95.

Toplam 19 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Kaynak Göster

Download or read online: Click here