MARMARA DENİZİ’NDE GÖRÜLEN MÜSİLAJIN ORTADAN KALDIRILMASINA YÖNELİK POLİTİKALARIN SİSTEM DİNAMİĞİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 2, 364 – 385, 03.06.2024

Duygun Fatih Demirel , Eylül Sezer

https://doi.org/10.17780/ksujes.1370662

Öz

The increasing pollution in the Marmara Sea, which is critical in terms of geopolitical, economic, and ecological aspects, attracts the attention of different circles, whereas the mucilage phenomenon of 2020-2021 has revealed the seriousness of the issue. In literature, it is claimed that factors like climate change, topographic structure, increasing population, industrialization, agricultural activities, and insufficient wastewater treatment technologies trigger the mucilage formation. Various strategies are suggested to solve the problem; yet, there is no quantitative study on the consequences of the proposed strategies. Therefore, in this study, a simulation model based on the system dynamics approach is presented to model the mucilage phenomenon in the Marmara Sea and to examine the effects of policies aiming to solve the problem. The proposed model represents the mechanisms mucilage formation and its economic effects; and displays the effectiveness of various strategies to eliminate the problem. According to the findings, it is concluded that combination of the policies of increasing advanced biological treatment levels, measures to be taken for agricultural and farming activities, and the measures to be taken against population growth in the region will limit the risk of mucilage in the Marmara Sea.

Anahtar Kelimeler

Mucilage, system dynamics, the Marmara Sea, marine pollution

Proje Numarası

BAP2201

Kaynakça

  • Ak, M., & Top, İ. (2022). İkincil arıtılmış kentsel atıksulardaki azot ve fosforun toprak-akifer arıtma sistemi kullanılarak giderilmesinde toprak tiplerinin etkisi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 28(6), 929-936. https://doi.org/10.5505/pajes.2021.99491
  • Akmaz, H. (2022, Mart) Küresel İklim Değişikliğinin Müsilaja Etkisi. In BCCS2022- (Bio) Climate Change Symposium 2022, Erzurum, Türkiye.
  • Aktan, Y., Dede, A., & Çiftci, P. S. (2008). Mucilage event associated with diatoms and dinoflagellates in Sea of Marmara, Turkey. Harmful Algae News, 36, 1-27.
  • Apak, R. (2021). Deniz Müsilajının Oluşumu, Önlenmesi ve Olası Değerlendirilmesi. In İ. Öztürk & M. Şeker (Eds.), Marmara Denizi’nin Ekolojisi: Deniz Salyası Oluşumu, Etkileşimleri ve Çözüm Önerileri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • Artüz, M. L. Marmara Denizi genelinde gözlemlenen karışık alg patlaması sonucunda oluşan musilaj agregat konusunda rapor. (2008). https://docplayer.biz.tr/2054734-Marmara-denizi-genelinde-gozlemlenen-karisik-alg-patlamasi-sonucunda-olusan-musilaj-agregat-konusunda-rapor.html#download_tab_content. Son erişim tarihi 16.07.2023.
  • Ayaz, Ç. E. (2022). Müsilaj sorununun idari boyutu: İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi özelinde bir inceleme. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(1), 176-204. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.989631
  • Aydın, M. E. (2021). Marmara Denizinde Müsilaj Oluşumu, Muhtemel Sebepleri ve Öneriler. In İ. Öztürk & M. Şeker (Eds.), Marmara Denizi’nin Ekolojisi: Deniz Salyası Oluşumu, Etkileşimleri ve Çözüm Önerileri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • Balci, M., & Balkis, N. (2017). Assessment of phytoplankton and environmental variables for water quality and trophic state classification in the Gemlik Gulf, Marmara Sea (Turkey). Marine Pollution Bulletin, 115, 172-189. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2016.12.007
  • Balkıs, N., Sivri, N., Fraim, N. L., Balcı, M., Durmuş, T., & Sukatar, A. (2013). Excessive growth of Cladophora laetevirens (Dillwyn) Kutzing and enteric bacteria in mats in the Southwesternn Istanbul coast, Sea of Marmara. IUFS Journal of Biology, 72(2), 43-50.
  • Bedük, F., Aydın, S., Aydın, M. E., & Bahadır, M. (2021). Müsilaj Benzeri Çevre Felaketlerini Önlemede Pasif Biofilm Örnekleyiciler Kullanarak Kirlilik Yükünün Azaltılması. In İ. Öztürk & M. Şeker (Eds.), Marmara Denizi’nin Ekolojisi: Deniz Salyası Oluşumu, Etkileşimleri ve Çözüm Önerileri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • Burak, S., Bilge, A. H., & Ülker, D. (2022). Assessment and simulation of water transfer for the megacity Istanbul. Physical Geography, 43(6), 784-808. https://doi.org/10.1080/02723646.2021.1904698
  • Calizza, E., Aktan, Y., Costantini, M. L., & Rossi L. (2015). Stable isotope variations in benthic primary producers along the Bosphorus (Turkey): A preliminary study. Marine Pollution Bulletin, 97, 535-538. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2015.05.016
  • Colkesen, I., Kavzoglu, T., Sefercik, U. G., & Ozturk, M. Y. (2023) Automated mucilage extraction index (AMEI): a novel spectral water index for identifying marine mucilage formations from Sentinel-2 imagery, International Journal of Remote Sensing, 44(1), 105-141. https://doi.org/10.1080/01431161.2022.2158049
  • Çardak, M., Altuğ, G., & Türetken, P. S. (2015). Variations of Culturable and Metabolically Active Bacteria in a Stratified Water Column: The Example of Istanbul and Çanakkale Straits, Turkey. International Journal of Environmental Research, 9(4), 1333-1340. https://doi.org/10.22059/IJER.2015.1025
  • Daban, İ. B., Şen, Y., Ayaz, A., Altınağaç, U., Öztekin, A., Özekinci, U., İşmen, A., Çakır, F., Yüksek, A., Demirkıran, T., Ayaz, O., Uğur, G. E., & Selçuk, B. B. (2023). Postmucilage biodiversity of shallow water fish assemblages: A case study in the Marmara Sea, Turkey. Turkish Journal of Zoology: 47(4), 191-201. https://doi.org/10.55730/1300-0179.3132
  • Danovaro, R., Fonda Umani, S., & Pusceddu, A. (2009). Climate Change and the Potential Spreading of Marine Mucilage and Microbial Pathogens in the Mediterranean Sea. PLoS ONE, 4(9), e7006. https://doi.org/ 10.1371/journal.pone.0007006
  • Demirel, D. F., Gönül-Sezer, E. D., & Pehlivan, S. A. (2022). Analyzing the wastewater treatment facility location/network design problem via system dynamics: Antalya, Turkey case. Journal of Environmental Management, 320, 115814. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2022.115814
  • Demirel N., Yildiz T., Ulman A., Zengin M., Akoglu E., Saygu I., Ertor Akyazi P., Gül G., Bedikoğlu D., & Yilmaz I. N. (2023). Status of the Sea of Marmara ecosystem and its fishery resources: Mucilage episodes and recommendations for sustainable fisheries. In M. Albay (Ed.), Mucilage Problem in the Sea of Marmara. İstanbul: Istanbul University.
  • Deserti, M., Cacciamani, C., Chiggiato, J., Rinaldi, A., & Ferrari, C. R. (2005). Relationships between northern Adriatic Sea mucilage events and climate variability. Science of the Total Environment, 353, 82-88. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2005.09.009
  • Dianati, K., Schäfer, L., Milner, J., Gómez-Sanabria, A., Gitau, H., Hale, J., Langmaack, H., Kiesewetter, G., Muindi, K., Mberu, B., Zimmermann, N., Michie, S., Wilkinson, P., & Davies, M. (2021). A system dynamics-based scenario analysis of residential solid waste management in Kisumu, Kenya. Science of The Total Environment, 777, 146200. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.146200
  • Dianati, K., Zimmermann, N., Milner, J., Muindi, K., Ezeh, A., Chege, M., Mberu, B., Kyobutungi, C., Fletcher, H., Wilkinson, P., & Davies, M. (2019). Household air pollution in Nairobi's slums: A long-term policy evaluation using participatory system dynamics. Science of The Total Environment, 660, 1108-1134. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2018.12.430
  • Doğan, K. (2013). Marmara Denizi Kirliliğinin Balıkçılığa Etkisi, Marmara Denizi Balıkçılığının Ekonomiye Yansıması. In A. C. Kahraman (ed.), Derdimiz, Değerimiz, Denizimiz Marmara, İstanbul: T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını 79.
  • Erduğan, H. (2022). Müsilajın Çanakkale Boğazı Makro Alglerine Etkisi. Çanakkale Onsekiz Mart University Journal of Marine Sciences and Fisheries, 5, 33-37. https://doi.org/10.46384/jmsf.1121163
  • Eren, Z. (2021). Zararlı Alg Patlaması ve Marmara Denizindeki Müsilaj Problemi İlişkisi. JENAS Journal of Environmental and Natural Studies, 3(2), 203-213. https://doi.org/10.53472/jenas.985310
  • Eronat, A. H. (2022). Denizlerde Müsilaj Olayının Tespitine Yönelik Optik Tanımlayıcı Motifin Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 24(72), 953-958. https://doi.org/10.21205/deufmd.2022247223
  • Forrester, J. (1961). Industrial Dynamics. Cambridge Massachusetts: MIT Press.
  • Fuksi, T., Tomašových, A., Gallmetzer, I., Haselmair, A., & Zuschin, M. (2018). 20th century increase in body size of a hypoxia-tolerant bivalve documented by sediment cores from the northern Adriatic Sea (Gulf of Trieste). Marine Pollution Bulletin, 135, 361-375. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2018.07.004
  • Giani, M., Berto, D., Zangrando, V., Castelli, S., Sist, P., & Urbani, R. (2003). Chemical characterization of different typologies of mucilaginous aggregates in the Northern Adriatic Sea. Science of the Total Environment, 353, 232-246. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2005.09.027
  • Gönül-Sezer E. D., & Demirel, D. F. (2022). Examining the Effects of Mucilage in the Marmara Sea on Fisheries, Tourism, and Maritime Transportation via the System Dynamics Approach. In A. Vaseashta, G. Duca, S. Travin (Eds.), Handbook of Research on Water Sciences and Society. Hershey PA, USA: IGI Global.
  • Hallas, J. F., Mackowiak, C. L., & Wilkie, A. C. (2020). Mitigating rural WWTP impacts: System dynamics modeling of downstream nutrient outputs. Science of The Total Environment, 744, 140809. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.140809
  • Hanedar, A., Gunes, Y., Avsar, E., Tanik, A., Musaoglu, N., Pasaoglu, M. E., Gorgun, E., Ece, P., Ayaz, H., Akgun, B. E., Yazgi, H. S., Ecer, M., Birpinar, M. E. (2023). Improving the Environmental Auditing System in Türkiye: Lessons-Learnt From Mucilage Event in The Sea of Marmara. Environmental Engineering and Management Journal. 22(3), 485-495. https://doi.org/10.30638/eemj.2023.038
  • Iciglenecki, I., Paliaga, P., Budisa, A., Cankovic, M., Dautovic, J., Djakovac, T., Dutour-Sikiric, M., Kraus, R., Kuzat, N., Lucic, D., Pfannkuchen, D. M., Njire, J., Pasaric, Z., & Supic, N. (2021). Dissolved organic carbon accumulation during a bloom of invasive gelatinous zooplankton Mnemiopsis leidyi in the northern Adriatic Sea; case of the anomalous summer in 2017. Journal of Marine Systems, 222, 103599. https://doi.org/10.1016/j.jmarsys.2021.103599
  • Isinibilir, M., Svetlichny, L., Hubareva, E., Yilmaz, I. N., Ustun, F., Belmonte, G., & Toklu-Alicli, B. (2011). Adaptability and vulnerability of zooplankton species in the adjacent regions of the Black and Marmara Seas. Journal of Marine Systems, 84, 18-27. https://doi.org/10.1016/j.jmarsys.2010.08.002.
  • Isinibilir-Okyar, M., Ustun, F., & Orun, D. A. (2015). Changes in abundance and community structure of the zooplankton population during the 2008 mucilage event in the northeastern Marmara Sea. Turkish Journal of Zoology, 39, 28-38. https://doi.org/10.3906/zoo-1308-11
  • Jannelli, A., Fazio, R., & Ambrosi, D. (2003). A 3D mathematical model for the prediction of mucilage dynamics. Computers & Fluids, 32, 47-57. https://doi.org/10.1016/S0045-7930(01)00100-1.
  • Kam, E., & Yümün, Z. Ü. (2021) Marmara Denizi’nde Müsilaj Sorunu ve Çözüm Yöntemleri. Marmara Denizi’nin Ekolojisi (pp. 163-183) Ankara: Tüba Basın Yayın, 2021
  • Karlson, B., Andersen, P., Arneborg, L., Cembella, A., Eikrem, W., John, U., West, J. J., Klemm, K., Kobos, J., Lehtinen, S., Lundholm, N., Mazur-Marzec, H., Naustvoll, L., Poelman, M., Provoost, P., De Rijcke, M., & Suikkanen, S. (2021). Harmful algal blooms and their effects in coastal seas of Northern Europe”. Harmful Algae, 102, 101989. https://doi.org/10.1016/j.hal.2021.101989
  • Kavzoğlu, T., Çölkesen, İ., Sefercik, U. G., & Öztürk, M. Y. (2021). Marmara Denizi'ndeki Müsilaj Oluşumlarının Çok Zamanlı Optik ve Termal Uydu Görüntülerinden Makine Öğrenme Algoritması İle Tespiti ve Analizi. Harita Dergisi, 166, 1-9.
  • Kayhan, F. E., & Yön Ertuğ, N. D. (2022). Müsilaj Sorunu ve Karakterizasyonu. Voice of Nature, 5(9), 4-16. Keleş, G., Yılmaz, S., & Zengin, M. (2020). Possible economic effects of musilage on Sea of Marmara fisheries. International Journal of Agriculture Forestry and Life Sciences, 4(2), 173-177.
  • Kömüşçü, A. Ü., Aksoy, M., & Dogan, O. H. (2022). An Analysis of Meteorological Conditions in Relation to Occurrence of the Mucilage Outbreaks in Sea of Marmara, March-June 2021. International Journal of Environment and Geoinformatics, 9(3), 126-145. https://doi.org/10.30897/ijegeo.1037842
  • Küçük, S., Abacı, B., Dede, M., Yüksel, S. E., & Yılmaz, M. (2022, Mayıs). Analysis and Detection of Mucilage Bloom from Multispectral Satellite Images. In 2022 30th Signal Processing and Communications Applications Conference (SIU), Safranbolu, Tükiye.
  • Liénart, C., Susperregui, N., Rouaud, V., Cavalheiro, J., David, V., Del Amo, Y., Duran, R., Lauga, B., Monperrus, M., Pigot, T., Bichon, B., Charlier, K., & Savoye, N. (2016). Dynamics of particulate organic matter in a coastal system characterized by the occurrence of marine mucilage – A stable isotope study. Journal of Sea, 116, 12-22. https://doi.org/10.1016/j.seares.2016.08.001
  • Liu, J., Liu, Y., & Wang, X. (2020). An environmental assessment model of construction and demolition waste based on system dynamics: a case study in Guangzhou. Environmental Science and Pollution Research, 27, 37237–37259. https://doi.org/10.1007/s11356-019-07107-5
  • Liu, P., Lin, B., Wu, X., & Zhou, H. (2019). Bridging energy performance gaps of green office buildings via more targeted operations management: A system dynamics approach. Journal of Environmental Management, 238, 64-71. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2019.02.111
  • Luo, X., Liu, C., & Zhao, H. (2023). Driving factors and emission reduction scenarios analysis of CO2 emissions in Guangdong-Hong Kong-Macao Greater Bay Area and surrounding cities based on LMDI and system dynamics. Science of The Total Environment, 870, 161966. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.161966 Maani, K. E., & Cavana, R. Y. (2007). Systems Thinking, System Dynamics: Understanding Change and Complexity. Auckland, NZ: Prentice Hall.
  • Marmara Belediyeler Birliği. Marmara Denizi Eylem Planı Bilim ve Teknik Kurulu İhtiyaçlar ve Çözüm Önerileri Raporu. (2021b). https://marmara.gov.tr/wp-content/uploads/2022/06/MBB-Marmara-Denizi-Bilim-ve-Teknik-Kurulu-I%CC%87htiyac%CC%A7lar-ve-C%CC%A7o%CC%88zu%CC%88m-O%CC%88nerileri-Raporu.pdf. Son erişim tarihi: 10.06.2022.
  • Marmara Belediyeler Birliği. Marmara Denizi ile ilişkili Atıksu Altyapı Durumu ve Deniz Deşarjları. (2021a) https://marmara.gov.tr/wp-content/uploads/2022/06/MBB-Marmara-Denizi-Atiksu-Altyapi-Durumu-ve-Deniz-Des%CC%A7arjlari-Raporu.pdf. Son erişim tarihi 10.06.2022.
  • Mrokowska, M. M., & Krztoń-Maziopa, A. (2024). Settling of microplastics in mucus-rich water column: The role of biologically modified rheology of seawater. Science of The Total Environment, 912, 168767, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.168767
  • Okuş, E., Aslan-Yılmaz, A., Yüksek, A., Taş, S., & Tüfekçi, V. (2002). Nutrient distribution in the Bosphorus and surrounding areas. Water science and technology, 46(8), 59-66. https://doi.org/10.2166/wst.2002.0145
  • Oral, H. V. (2023). Environmental Statistical Analysis on the Impacts of Marine Mucilage on some Seawater Quality Parameters. International Journal of Environment and Geoinformatics, 10(1), 153-160. https://doi.org/10.30897/ijegeo.1187859
  • Önce, M., & Yılmaz, S. (2024). Tekirdağ ile İstanbul Arası Marmara Denizi'nde Müsilaj Tehlikesinin Araştırılması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 53, 25-31. https://doi.org/10.5281/zenodo.10493728
  • Özalp, H. B. (2021). First massive mucilage event observed in deep waters of Çanakkale Strait (Dardanelles), Turkey. Journal of Black Sea/Mediterranean Environment, 27(1), 49-66.
  • Öztürk, İ., Yanalak, M., Arslan, Ö., Koyuncu, İ., Dülekgürgen, E., Erşahin, M. E., & Türken, T. Marmara Denizi’nde Deniz Salyası Sorunu İle İlgili Görüş Ve Öneriler. (2021). https://haberler.itu.edu.tr/docs/default-source/default-document-library/deniz-salyas%C4%B1-(musilaj)-itu_rapor.pdf?sfvrsn=54235df0_2.
  • Öztürk, İ. D., & Ediger, D. (2023). Effects of mucilage on the optical properties of water column in the Sea of Marmara. Journal of the Black Sea/Mediterranean Environment, 29(1), 73-86.
  • Öztürk, M. 2021. Deniz salyası Marmara Denizi'ni tehdit ediyor. https://www.indyturk.com/node/359086/ t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/deniz-salyas%C4%B1-marmara-denizini-tehdit-ediyor. Son erişim tarihi 17 Mart 2022.
  • Polat, A. B., Balık Sanli, F., & Akcay, O. (2022). The relationship between mucilage covered areas and chlorophyll-a concentration: The sea of Marmara case. Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 40(3), 673-684. https://doi.org/10.14744/sigma.2022.00079
  • Polat, S. C., & Tuğrul, S. (1995). Nutrient and organic carbon exchanges between the Black and Marmara Seas through the Bosphorus Strait. Continental Shelf Research, 9-15(8), 1115-1132. https://doi.org/10.1016/0278-4343(94)00064-T
  • Sartoni, G., Urbani, R., Sist, P., Berto, D., Nuccio, C., & Giani M. (2008). Benthic mucilaginous aggregates in the Mediterranean Sea: Origin, chemical composition and polysaccharide characterization. Marine Chemistry, 111, 184-198. https://doi.org/10.1016/j.marchem.2008.05.005
  • Savun-Hekimoğlu, B., & Gazioğlu, C. (2021). Mucilage Problem in the Semi-Enclosed Seas: Recent Outbreak in the Sea of Marmara. International Journal of Environment and Geoinformatics, 8(4), 402-413. https://doi.org/ 10.30897/ijegeo.955739
  • Sefercik, U. G., Colkesen, I., Kavzoglu, T., Ozdogan, N., & Ozturk M. Y. (2023). Assessing the Physical and Chemical Characteristics of Marine Mucilage Utilizing In‑Situ and Remote Sensing Data (Sentinel‑1, ‑2, ‑3). Journal of Photogrammetry, Remote Sensing and Geoinformation Science. https://doi.org/10.1007/s41064-023-00254-y
  • Sterman, J. (2010). Business dynamics. Irwin/McGraw-Hill c2000.
  • T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Marmara Denizi Bütünleşik Stratejik Planı 2021-2024. (2021). https://webdosya.csb.gov.tr/db/cygm/icerikler/marmara-den-z–butunles-k-stratej-k-plani-20211124094432.pdf. Son erişim tarihi 01.04.2022.
  • Taş, S., Kus, D., & Yılmaz, I. N. (2020). Temporal variations in phytoplankton composition in the northeastern Sea of Marmara: potentially toxic species and mucilage event. Mediterranean Marine Science, 21(3), 668-683. https://doi.org/10.12681/mms.22562
  • Taşdemir, Y. (2002). Marmara Denizi: Kirleticiler ve Çevre Açısından Alınabilecek Tedbirler. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 7(1), 39-45. https://doi:10.17482/uujfe.37301
  • Tepić, N., Gašparović, B., & Ahel, M. (2009). Multivariate statistical analysis of the distribution patterns of carbohydrates and surface-active substances in the northern Adriatic Sea. Marine Chemistry, 114, 37-46. https://doi.org/10.1016/j.marchem.2009.03.005
  • Toklu-Alıçlı, B., Polat, S., & Balkis-Ozdelice, N. (2020). Temporal variations in the abundance of picoplanktonic Synechococcus (Cyanobacteria) during a mucilage event in the Gulfs of Bandırma and Erdek. Estuarine, Coastal and Shelf Sciences, 233. 106513. https://doi.org/10.1016/j.ecss.2019.106513
  • TÜBA. Müsilaj- Deniz Salyası Değerlendirme Raporu. (2021). http://tuba.gov.tr/tr/haberler/akademi den-haberler/tuba-musilaj-deniz-salyasidegerlen dirme-raporu. Son erişim tarihi: 10.06.2022.
  • Tüfekçi, V., Balkıs, N., Beken, Ç. P., Ediger, D., & Mantıkçı, M. (2010). Phytoplankton Composition and Environmental Conditions of the Mucilage Event in the Sea of Marmara. Turkish Journal of Biology, 34(2), 199-210. https://doi.org/10.3906/biy-0812-1
  • TÜİK. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2021. (2022a). https://biruni.tuik.gov.tr/ medas/?kn=95&locale=tr. Son erişim tarihi 01.04.2022.
  • TÜİK. Bölgesel Hesaplar: Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, Değer (2009 Bazlı). (2022b) https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=116&locale=tr. Son erişim tarihi 01.04.2022.
  • Xiao, S., Dong, H., Geng, Y., Tian, X., Liu, C., & Li, H. (2020). Policy impacts on Municipal Solid Waste management in Shanghai: A system dynamics model analysis. Journal of Cleaner Production, 262, 121366. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.121366
  • Yentur, R. G., Buyukates, Y., Ozen, O., & Altin, A. (2013). The environmental and socio-economical effects of a biologic problem: Mucilage. Marine Science and Technology Bulletin, 2(2), 13-15.
  • Yılmaz, A. (2002). Türkiye Denizlerinin Biyojeokimyası: Dağılımlar ve Dönüşümler. Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences, 26, 219-235.
  • Yi, Y., Wu, J., Zuliani, F., Lavagnolo, M. C., & Manzardo, A. (2023). Integration of life cycle assessment and system dynamics modeling for environmental scenario analysis: A systematic review. Science of The Total Environment, 903, 166545. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.166545
  • Yücel, M., Özkan, K., Fach, B., Örek, H., Mantıkçı, M., Tezcan. D., Akçay, İ., Özhan, K., Arkın, S., Tuğrul, S., & Salihoğlu, B. (2021). Marmara Denizi’nin Geçirdiği Biyojeokimyasal Değişimler Bağlamında 2021 Müsilaj Patlaması, Güncel Baskılar ve Çözüm Önerileri. In İ. Öztürk & M. Şeker (Eds.), Marmara Denizi’nin Ekolojisi: Deniz Salyası Oluşumu, Etkileşimleri ve Çözüm Önerileri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • Yümün, Z. Ü, & Kam, E. (2021). Marmara Denizi’nde Müsilaj Sorunu ve Çözüm Yöntemleri. In İ. Öztürk & M. Şeker (Eds.), Marmara Denizi’nin Ekolojisi: Deniz Salyası Oluşumu, Etkileşimleri ve Çözüm Önerileri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • Zhang, L., Du, Q., Zhou, D., & Zhou, P. (2022). How does the photovoltaic industry contribute to China's carbon neutrality goal? Analysis of a system dynamics simulation. Science of The Total Environment, 808, 151868. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.151868

MARMARA DENİZİ'NDE GÖRÜLEN MÜSİLAJIN ORTADAN KALDIRILMASINA YÖNELİK POLİTİKALARIN SİSTEM DİNAMİĞİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 2, 364 – 385, 03.06.2024

Duygun Fatih Demirel , Eylül Sezer

https://doi.org/10.17780/ksujes.1370662

Öz

Jeopolitik, ekonomik ve ekolojik açıdan önemli bir yeri olan Marmara Denizi’nde yaşanan kirlilikteki artış son yıllarda farklı çevrelerin dikkatini çekmekle birlikte özellikle 2020-2021 yıllarında yaşanan müsilaj problemi sorunun ciddiyetini ortaya koymuştur. Literatürde iklim değişikliği, topografik yapı, artan nüfus, sanayileşme, tarım aktiviteleri, atıksu arıtma sistemlerinde kullanılan teknolojinin yetersizliği, vb. etmenlerin müsilaj oluşumunu tetiklediği öne sürülmektedir. Müsilaj sorununun çözümüne yönelik çeşitli stratejiler öne sunulmakla birlikte bu stratejilerin ne gibi sonuçlar doğuracağına ilişkin sayısal bir çalışma bulunmamaktadır. Bu amaçla bu makalede Marmara Denizi’nde görülen müsilaj olgusunu modellemek ve sorunu çözmeye yönelik politikaların etkilerini incelemek üzere sistem dinamiği yaklaşımına dayalı bir benzetim modeli sunulmaktadır. Önerilen model müsilaja neden olan temel mekanizmalar ile müsilajın ekonomik etkilerini temsil etmekte olup müsilaj problemini ortadan kaldırmaya yönelik çeşitli stratejilerin etkinlik seviyelerini farklı senaryolarla ortaya koymaktadır. Elde edilen bulgulara göre ileri biyolojik arıtma seviyelerinin arttırılması, tarım ve hayvancılık aktiviteleri için alınacak önlemler ve bölge nüfus artışına karşı alınacak önlemlerin bir arada uygulanmasının Marmara Denizindeki müsilaj riskini sınırlandıracağı sonucuna varılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Müsilaj, Sistem Dinamiği, Marmara Denizi, Deniz Kirliliği

Destekleyen Kurum

İstanbul Kültür Üniversitesi Teknoloji ve Proje Destek Birimi

Proje Numarası

BAP2201

Teşekkür

Bu çalışma BAP2201 kodlu proje kapsamında İstanbul Kültür Üniversitesi Teknoloji ve Proje Destek Birimi tarafından desteklenmiştir.

Kaynakça

  • Ak, M., & Top, İ. (2022). İkincil arıtılmış kentsel atıksulardaki azot ve fosforun toprak-akifer arıtma sistemi kullanılarak giderilmesinde toprak tiplerinin etkisi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 28(6), 929-936. https://doi.org/10.5505/pajes.2021.99491
  • Akmaz, H. (2022, Mart) Küresel İklim Değişikliğinin Müsilaja Etkisi. In BCCS2022- (Bio) Climate Change Symposium 2022, Erzurum, Türkiye.
  • Aktan, Y., Dede, A., & Çiftci, P. S. (2008). Mucilage event associated with diatoms and dinoflagellates in Sea of Marmara, Turkey. Harmful Algae News, 36, 1-27.
  • Apak, R. (2021). Deniz Müsilajının Oluşumu, Önlenmesi ve Olası Değerlendirilmesi. In İ. Öztürk & M. Şeker (Eds.), Marmara Denizi’nin Ekolojisi: Deniz Salyası Oluşumu, Etkileşimleri ve Çözüm Önerileri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • Artüz, M. L. Marmara Denizi genelinde gözlemlenen karışık alg patlaması sonucunda oluşan musilaj agregat konusunda rapor. (2008). https://docplayer.biz.tr/2054734-Marmara-denizi-genelinde-gozlemlenen-karisik-alg-patlamasi-sonucunda-olusan-musilaj-agregat-konusunda-rapor.html#download_tab_content. Son erişim tarihi 16.07.2023.
  • Ayaz, Ç. E. (2022). Müsilaj sorununun idari boyutu: İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi özelinde bir inceleme. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(1), 176-204. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.989631
  • Aydın, M. E. (2021). Marmara Denizinde Müsilaj Oluşumu, Muhtemel Sebepleri ve Öneriler. In İ. Öztürk & M. Şeker (Eds.), Marmara Denizi’nin Ekolojisi: Deniz Salyası Oluşumu, Etkileşimleri ve Çözüm Önerileri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • Balci, M., & Balkis, N. (2017). Assessment of phytoplankton and environmental variables for water quality and trophic state classification in the Gemlik Gulf, Marmara Sea (Turkey). Marine Pollution Bulletin, 115, 172-189. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2016.12.007
  • Balkıs, N., Sivri, N., Fraim, N. L., Balcı, M., Durmuş, T., & Sukatar, A. (2013). Excessive growth of Cladophora laetevirens (Dillwyn) Kutzing and enteric bacteria in mats in the Southwesternn Istanbul coast, Sea of Marmara. IUFS Journal of Biology, 72(2), 43-50.
  • Bedük, F., Aydın, S., Aydın, M. E., & Bahadır, M. (2021). Müsilaj Benzeri Çevre Felaketlerini Önlemede Pasif Biofilm Örnekleyiciler Kullanarak Kirlilik Yükünün Azaltılması. In İ. Öztürk & M. Şeker (Eds.), Marmara Denizi’nin Ekolojisi: Deniz Salyası Oluşumu, Etkileşimleri ve Çözüm Önerileri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • Burak, S., Bilge, A. H., & Ülker, D. (2022). Assessment and simulation of water transfer for the megacity Istanbul. Physical Geography, 43(6), 784-808. https://doi.org/10.1080/02723646.2021.1904698
  • Calizza, E., Aktan, Y., Costantini, M. L., & Rossi L. (2015). Stable isotope variations in benthic primary producers along the Bosphorus (Turkey): A preliminary study. Marine Pollution Bulletin, 97, 535-538. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2015.05.016
  • Colkesen, I., Kavzoglu, T., Sefercik, U. G., & Ozturk, M. Y. (2023) Automated mucilage extraction index (AMEI): a novel spectral water index for identifying marine mucilage formations from Sentinel-2 imagery, International Journal of Remote Sensing, 44(1), 105-141. https://doi.org/10.1080/01431161.2022.2158049
  • Çardak, M., Altuğ, G., & Türetken, P. S. (2015). Variations of Culturable and Metabolically Active Bacteria in a Stratified Water Column: The Example of Istanbul and Çanakkale Straits, Turkey. International Journal of Environmental Research, 9(4), 1333-1340. https://doi.org/10.22059/IJER.2015.1025
  • Daban, İ. B., Şen, Y., Ayaz, A., Altınağaç, U., Öztekin, A., Özekinci, U., İşmen, A., Çakır, F., Yüksek, A., Demirkıran, T., Ayaz, O., Uğur, G. E., & Selçuk, B. B. (2023). Postmucilage biodiversity of shallow water fish assemblages: A case study in the Marmara Sea, Turkey. Turkish Journal of Zoology: 47(4), 191-201. https://doi.org/10.55730/1300-0179.3132
  • Danovaro, R., Fonda Umani, S., & Pusceddu, A. (2009). Climate Change and the Potential Spreading of Marine Mucilage and Microbial Pathogens in the Mediterranean Sea. PLoS ONE, 4(9), e7006. https://doi.org/ 10.1371/journal.pone.0007006
  • Demirel, D. F., Gönül-Sezer, E. D., & Pehlivan, S. A. (2022). Analyzing the wastewater treatment facility location/network design problem via system dynamics: Antalya, Turkey case. Journal of Environmental Management, 320, 115814. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2022.115814
  • Demirel N., Yildiz T., Ulman A., Zengin M., Akoglu E., Saygu I., Ertor Akyazi P., Gül G., Bedikoğlu D., & Yilmaz I. N. (2023). Status of the Sea of Marmara ecosystem and its fishery resources: Mucilage episodes and recommendations for sustainable fisheries. In M. Albay (Ed.), Mucilage Problem in the Sea of Marmara. İstanbul: Istanbul University.
  • Deserti, M., Cacciamani, C., Chiggiato, J., Rinaldi, A., & Ferrari, C. R. (2005). Relationships between northern Adriatic Sea mucilage events and climate variability. Science of the Total Environment, 353, 82-88. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2005.09.009
  • Dianati, K., Schäfer, L., Milner, J., Gómez-Sanabria, A., Gitau, H., Hale, J., Langmaack, H., Kiesewetter, G., Muindi, K., Mberu, B., Zimmermann, N., Michie, S., Wilkinson, P., & Davies, M. (2021). A system dynamics-based scenario analysis of residential solid waste management in Kisumu, Kenya. Science of The Total Environment, 777, 146200. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.146200
  • Dianati, K., Zimmermann, N., Milner, J., Muindi, K., Ezeh, A., Chege, M., Mberu, B., Kyobutungi, C., Fletcher, H., Wilkinson, P., & Davies, M. (2019). Household air pollution in Nairobi's slums: A long-term policy evaluation using participatory system dynamics. Science of The Total Environment, 660, 1108-1134. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2018.12.430
  • Doğan, K. (2013). Marmara Denizi Kirliliğinin Balıkçılığa Etkisi, Marmara Denizi Balıkçılığının Ekonomiye Yansıması. In A. C. Kahraman (ed.), Derdimiz, Değerimiz, Denizimiz Marmara, İstanbul: T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını 79.
  • Erduğan, H. (2022). Müsilajın Çanakkale Boğazı Makro Alglerine Etkisi. Çanakkale Onsekiz Mart University Journal of Marine Sciences and Fisheries, 5, 33-37. https://doi.org/10.46384/jmsf.1121163
  • Eren, Z. (2021). Zararlı Alg Patlaması ve Marmara Denizindeki Müsilaj Problemi İlişkisi. JENAS Journal of Environmental and Natural Studies, 3(2), 203-213. https://doi.org/10.53472/jenas.985310
  • Eronat, A. H. (2022). Denizlerde Müsilaj Olayının Tespitine Yönelik Optik Tanımlayıcı Motifin Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 24(72), 953-958. https://doi.org/10.21205/deufmd.2022247223
  • Forrester, J. (1961). Industrial Dynamics. Cambridge Massachusetts: MIT Press.
  • Fuksi, T., Tomašových, A., Gallmetzer, I., Haselmair, A., & Zuschin, M. (2018). 20th century increase in body size of a hypoxia-tolerant bivalve documented by sediment cores from the northern Adriatic Sea (Gulf of Trieste). Marine Pollution Bulletin, 135, 361-375. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2018.07.004
  • Giani, M., Berto, D., Zangrando, V., Castelli, S., Sist, P., & Urbani, R. (2003). Chemical characterization of different typologies of mucilaginous aggregates in the Northern Adriatic Sea. Science of the Total Environment, 353, 232-246. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2005.09.027
  • Gönül-Sezer E. D., & Demirel, D. F. (2022). Examining the Effects of Mucilage in the Marmara Sea on Fisheries, Tourism, and Maritime Transportation via the System Dynamics Approach. In A. Vaseashta, G. Duca, S. Travin (Eds.), Handbook of Research on Water Sciences and Society. Hershey PA, USA: IGI Global.
  • Hallas, J. F., Mackowiak, C. L., & Wilkie, A. C. (2020). Mitigating rural WWTP impacts: System dynamics modeling of downstream nutrient outputs. Science of The Total Environment, 744, 140809. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.140809
  • Hanedar, A., Gunes, Y., Avsar, E., Tanik, A., Musaoglu, N., Pasaoglu, M. E., Gorgun, E., Ece, P., Ayaz, H., Akgun, B. E., Yazgi, H. S., Ecer, M., Birpinar, M. E. (2023). Improving the Environmental Auditing System in Türkiye: Lessons-Learnt From Mucilage Event in The Sea of Marmara. Environmental Engineering and Management Journal. 22(3), 485-495. https://doi.org/10.30638/eemj.2023.038
  • Iciglenecki, I., Paliaga, P., Budisa, A., Cankovic, M., Dautovic, J., Djakovac, T., Dutour-Sikiric, M., Kraus, R., Kuzat, N., Lucic, D., Pfannkuchen, D. M., Njire, J., Pasaric, Z., & Supic, N. (2021). Dissolved organic carbon accumulation during a bloom of invasive gelatinous zooplankton Mnemiopsis leidyi in the northern Adriatic Sea; case of the anomalous summer in 2017. Journal of Marine Systems, 222, 103599. https://doi.org/10.1016/j.jmarsys.2021.103599
  • Isinibilir, M., Svetlichny, L., Hubareva, E., Yilmaz, I. N., Ustun, F., Belmonte, G., & Toklu-Alicli, B. (2011). Adaptability and vulnerability of zooplankton species in the adjacent regions of the Black and Marmara Seas. Journal of Marine Systems, 84, 18-27. https://doi.org/10.1016/j.jmarsys.2010.08.002.
  • Isinibilir-Okyar, M., Ustun, F., & Orun, D. A. (2015). Changes in abundance and community structure of the zooplankton population during the 2008 mucilage event in the northeastern Marmara Sea. Turkish Journal of Zoology, 39, 28-38. https://doi.org/10.3906/zoo-1308-11
  • Jannelli, A., Fazio, R., & Ambrosi, D. (2003). A 3D mathematical model for the prediction of mucilage dynamics. Computers & Fluids, 32, 47-57. https://doi.org/10.1016/S0045-7930(01)00100-1.
  • Kam, E., & Yümün, Z. Ü. (2021) Marmara Denizi’nde Müsilaj Sorunu ve Çözüm Yöntemleri. Marmara Denizi’nin Ekolojisi (pp. 163-183) Ankara: Tüba Basın Yayın, 2021
  • Karlson, B., Andersen, P., Arneborg, L., Cembella, A., Eikrem, W., John, U., West, J. J., Klemm, K., Kobos, J., Lehtinen, S., Lundholm, N., Mazur-Marzec, H., Naustvoll, L., Poelman, M., Provoost, P., De Rijcke, M., & Suikkanen, S. (2021). Harmful algal blooms and their effects in coastal seas of Northern Europe”. Harmful Algae, 102, 101989. https://doi.org/10.1016/j.hal.2021.101989
  • Kavzoğlu, T., Çölkesen, İ., Sefercik, U. G., & Öztürk, M. Y. (2021). Marmara Denizi'ndeki Müsilaj Oluşumlarının Çok Zamanlı Optik ve Termal Uydu Görüntülerinden Makine Öğrenme Algoritması İle Tespiti ve Analizi. Harita Dergisi, 166, 1-9.
  • Kayhan, F. E., & Yön Ertuğ, N. D. (2022). Müsilaj Sorunu ve Karakterizasyonu. Voice of Nature, 5(9), 4-16. Keleş, G., Yılmaz, S., & Zengin, M. (2020). Possible economic effects of musilage on Sea of Marmara fisheries. International Journal of Agriculture Forestry and Life Sciences, 4(2), 173-177.
  • Kömüşçü, A. Ü., Aksoy, M., & Dogan, O. H. (2022). An Analysis of Meteorological Conditions in Relation to Occurrence of the Mucilage Outbreaks in Sea of Marmara, March-June 2021. International Journal of Environment and Geoinformatics, 9(3), 126-145. https://doi.org/10.30897/ijegeo.1037842
  • Küçük, S., Abacı, B., Dede, M., Yüksel, S. E., & Yılmaz, M. (2022, Mayıs). Analysis and Detection of Mucilage Bloom from Multispectral Satellite Images. In 2022 30th Signal Processing and Communications Applications Conference (SIU), Safranbolu, Tükiye.
  • Liénart, C., Susperregui, N., Rouaud, V., Cavalheiro, J., David, V., Del Amo, Y., Duran, R., Lauga, B., Monperrus, M., Pigot, T., Bichon, B., Charlier, K., & Savoye, N. (2016). Dynamics of particulate organic matter in a coastal system characterized by the occurrence of marine mucilage – A stable isotope study. Journal of Sea, 116, 12-22. https://doi.org/10.1016/j.seares.2016.08.001
  • Liu, J., Liu, Y., & Wang, X. (2020). An environmental assessment model of construction and demolition waste based on system dynamics: a case study in Guangzhou. Environmental Science and Pollution Research, 27, 37237–37259. https://doi.org/10.1007/s11356-019-07107-5
  • Liu, P., Lin, B., Wu, X., & Zhou, H. (2019). Bridging energy performance gaps of green office buildings via more targeted operations management: A system dynamics approach. Journal of Environmental Management, 238, 64-71. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2019.02.111
  • Luo, X., Liu, C., & Zhao, H. (2023). Driving factors and emission reduction scenarios analysis of CO2 emissions in Guangdong-Hong Kong-Macao Greater Bay Area and surrounding cities based on LMDI and system dynamics. Science of The Total Environment, 870, 161966. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.161966 Maani, K. E., & Cavana, R. Y. (2007). Systems Thinking, System Dynamics: Understanding Change and Complexity. Auckland, NZ: Prentice Hall.
  • Marmara Belediyeler Birliği. Marmara Denizi Eylem Planı Bilim ve Teknik Kurulu İhtiyaçlar ve Çözüm Önerileri Raporu. (2021b). https://marmara.gov.tr/wp-content/uploads/2022/06/MBB-Marmara-Denizi-Bilim-ve-Teknik-Kurulu-I%CC%87htiyac%CC%A7lar-ve-C%CC%A7o%CC%88zu%CC%88m-O%CC%88nerileri-Raporu.pdf. Son erişim tarihi: 10.06.2022.
  • Marmara Belediyeler Birliği. Marmara Denizi ile ilişkili Atıksu Altyapı Durumu ve Deniz Deşarjları. (2021a) https://marmara.gov.tr/wp-content/uploads/2022/06/MBB-Marmara-Denizi-Atiksu-Altyapi-Durumu-ve-Deniz-Des%CC%A7arjlari-Raporu.pdf. Son erişim tarihi 10.06.2022.
  • Mrokowska, M. M., & Krztoń-Maziopa, A. (2024). Settling of microplastics in mucus-rich water column: The role of biologically modified rheology of seawater. Science of The Total Environment, 912, 168767, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.168767
  • Okuş, E., Aslan-Yılmaz, A., Yüksek, A., Taş, S., & Tüfekçi, V. (2002). Nutrient distribution in the Bosphorus and surrounding areas. Water science and technology, 46(8), 59-66. https://doi.org/10.2166/wst.2002.0145
  • Oral, H. V. (2023). Environmental Statistical Analysis on the Impacts of Marine Mucilage on some Seawater Quality Parameters. International Journal of Environment and Geoinformatics, 10(1), 153-160. https://doi.org/10.30897/ijegeo.1187859
  • Önce, M., & Yılmaz, S. (2024). Tekirdağ ile İstanbul Arası Marmara Denizi'nde Müsilaj Tehlikesinin Araştırılması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 53, 25-31. https://doi.org/10.5281/zenodo.10493728
  • Özalp, H. B. (2021). First massive mucilage event observed in deep waters of Çanakkale Strait (Dardanelles), Turkey. Journal of Black Sea/Mediterranean Environment, 27(1), 49-66.
  • Öztürk, İ., Yanalak, M., Arslan, Ö., Koyuncu, İ., Dülekgürgen, E., Erşahin, M. E., & Türken, T. Marmara Denizi’nde Deniz Salyası Sorunu İle İlgili Görüş Ve Öneriler. (2021). https://haberler.itu.edu.tr/docs/default-source/default-document-library/deniz-salyas%C4%B1-(musilaj)-itu_rapor.pdf?sfvrsn=54235df0_2.
  • Öztürk, İ. D., & Ediger, D. (2023). Effects of mucilage on the optical properties of water column in the Sea of Marmara. Journal of the Black Sea/Mediterranean Environment, 29(1), 73-86.
  • Öztürk, M. 2021. Deniz salyası Marmara Denizi'ni tehdit ediyor. https://www.indyturk.com/node/359086/ t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/deniz-salyas%C4%B1-marmara-denizini-tehdit-ediyor. Son erişim tarihi 17 Mart 2022.
  • Polat, A. B., Balık Sanli, F., & Akcay, O. (2022). The relationship between mucilage covered areas and chlorophyll-a concentration: The sea of Marmara case. Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 40(3), 673-684. https://doi.org/10.14744/sigma.2022.00079
  • Polat, S. C., & Tuğrul, S. (1995). Nutrient and organic carbon exchanges between the Black and Marmara Seas through the Bosphorus Strait. Continental Shelf Research, 9-15(8), 1115-1132. https://doi.org/10.1016/0278-4343(94)00064-T
  • Sartoni, G., Urbani, R., Sist, P., Berto, D., Nuccio, C., & Giani M. (2008). Benthic mucilaginous aggregates in the Mediterranean Sea: Origin, chemical composition and polysaccharide characterization. Marine Chemistry, 111, 184-198. https://doi.org/10.1016/j.marchem.2008.05.005
  • Savun-Hekimoğlu, B., & Gazioğlu, C. (2021). Mucilage Problem in the Semi-Enclosed Seas: Recent Outbreak in the Sea of Marmara. International Journal of Environment and Geoinformatics, 8(4), 402-413. https://doi.org/ 10.30897/ijegeo.955739
  • Sefercik, U. G., Colkesen, I., Kavzoglu, T., Ozdogan, N., & Ozturk M. Y. (2023). Assessing the Physical and Chemical Characteristics of Marine Mucilage Utilizing In‑Situ and Remote Sensing Data (Sentinel‑1, ‑2, ‑3). Journal of Photogrammetry, Remote Sensing and Geoinformation Science. https://doi.org/10.1007/s41064-023-00254-y
  • Sterman, J. (2010). Business dynamics. Irwin/McGraw-Hill c2000.
  • T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Marmara Denizi Bütünleşik Stratejik Planı 2021-2024. (2021). https://webdosya.csb.gov.tr/db/cygm/icerikler/marmara-den-z–butunles-k-stratej-k-plani-20211124094432.pdf. Son erişim tarihi 01.04.2022.
  • Taş, S., Kus, D., & Yılmaz, I. N. (2020). Temporal variations in phytoplankton composition in the northeastern Sea of Marmara: potentially toxic species and mucilage event. Mediterranean Marine Science, 21(3), 668-683. https://doi.org/10.12681/mms.22562
  • Taşdemir, Y. (2002). Marmara Denizi: Kirleticiler ve Çevre Açısından Alınabilecek Tedbirler. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 7(1), 39-45. https://doi:10.17482/uujfe.37301
  • Tepić, N., Gašparović, B., & Ahel, M. (2009). Multivariate statistical analysis of the distribution patterns of carbohydrates and surface-active substances in the northern Adriatic Sea. Marine Chemistry, 114, 37-46. https://doi.org/10.1016/j.marchem.2009.03.005
  • Toklu-Alıçlı, B., Polat, S., & Balkis-Ozdelice, N. (2020). Temporal variations in the abundance of picoplanktonic Synechococcus (Cyanobacteria) during a mucilage event in the Gulfs of Bandırma and Erdek. Estuarine, Coastal and Shelf Sciences, 233. 106513. https://doi.org/10.1016/j.ecss.2019.106513
  • TÜBA. Müsilaj- Deniz Salyası Değerlendirme Raporu. (2021). http://tuba.gov.tr/tr/haberler/akademi den-haberler/tuba-musilaj-deniz-salyasidegerlen dirme-raporu. Son erişim tarihi: 10.06.2022.
  • Tüfekçi, V., Balkıs, N., Beken, Ç. P., Ediger, D., & Mantıkçı, M. (2010). Phytoplankton Composition and Environmental Conditions of the Mucilage Event in the Sea of Marmara. Turkish Journal of Biology, 34(2), 199-210. https://doi.org/10.3906/biy-0812-1
  • TÜİK. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2021. (2022a). https://biruni.tuik.gov.tr/ medas/?kn=95&locale=tr. Son erişim tarihi 01.04.2022.
  • TÜİK. Bölgesel Hesaplar: Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, Değer (2009 Bazlı). (2022b) https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=116&locale=tr. Son erişim tarihi 01.04.2022.
  • Xiao, S., Dong, H., Geng, Y., Tian, X., Liu, C., & Li, H. (2020). Policy impacts on Municipal Solid Waste management in Shanghai: A system dynamics model analysis. Journal of Cleaner Production, 262, 121366. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.121366
  • Yentur, R. G., Buyukates, Y., Ozen, O., & Altin, A. (2013). The environmental and socio-economical effects of a biologic problem: Mucilage. Marine Science and Technology Bulletin, 2(2), 13-15.
  • Yılmaz, A. (2002). Türkiye Denizlerinin Biyojeokimyası: Dağılımlar ve Dönüşümler. Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences, 26, 219-235.
  • Yi, Y., Wu, J., Zuliani, F., Lavagnolo, M. C., & Manzardo, A. (2023). Integration of life cycle assessment and system dynamics modeling for environmental scenario analysis: A systematic review. Science of The Total Environment, 903, 166545. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.166545
  • Yücel, M., Özkan, K., Fach, B., Örek, H., Mantıkçı, M., Tezcan. D., Akçay, İ., Özhan, K., Arkın, S., Tuğrul, S., & Salihoğlu, B. (2021). Marmara Denizi’nin Geçirdiği Biyojeokimyasal Değişimler Bağlamında 2021 Müsilaj Patlaması, Güncel Baskılar ve Çözüm Önerileri. In İ. Öztürk & M. Şeker (Eds.), Marmara Denizi’nin Ekolojisi: Deniz Salyası Oluşumu, Etkileşimleri ve Çözüm Önerileri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • Yümün, Z. Ü, & Kam, E. (2021). Marmara Denizi’nde Müsilaj Sorunu ve Çözüm Yöntemleri. In İ. Öztürk & M. Şeker (Eds.), Marmara Denizi’nin Ekolojisi: Deniz Salyası Oluşumu, Etkileşimleri ve Çözüm Önerileri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
  • Zhang, L., Du, Q., Zhou, D., & Zhou, P. (2022). How does the photovoltaic industry contribute to China's carbon neutrality goal? Analysis of a system dynamics simulation. Science of The Total Environment, 808, 151868. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.151868

Toplam 77 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Endüstri Mühendisliği, Sistem Mühendisliği
BölümEndüstri Mühendisliği
Yazarlar

Duygun Fatih Demirel İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ, MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ, ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ (İNGİLİZCE) 0000-0001-8284-428X Türkiye

Eylül Sezer YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ, MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ, ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 0000-0002-9237-0468 Türkiye

Proje NumarasıBAP2201
Yayımlanma Tarihi3 Haziran 2024
Gönderilme Tarihi3 Ekim 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024Cilt: 27 Sayı: 2

Kaynak Göster

APADemirel, D. F., & Sezer, E. (2024). MARMARA DENİZİ’NDE GÖRÜLEN MÜSİLAJIN ORTADAN KALDIRILMASINA YÖNELİK POLİTİKALARIN SİSTEM DİNAMİĞİ İLE İNCELENMESİ. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 27(2), 364-385. https://doi.org/10.17780/ksujes.1370662

Download or read online: Click here