Adolf Berje. Qafqaz və Azərbaycanda məşhur olan şüəranın əşarına məcmuə (2014)

Adolf Berje. Qafqaz və Azərbaycanda məşhur olan şüəranın əşarına məcmuədir ki, Adolf Berje sahibcənabının ehtimamilə mətbu olunubdur. Mətnin tərtibçisi, transfoneliterasiya edib nəşrə hazırlayanı və ön sözün müəllifi: Ə. Məmmədbağıroğlu; AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əİ. Bakı: “Elm və təhsil” NPM, 2014, 184 s. ISBN 582020849

Fransız əsilli ata ilə alman əsilli ananın övladı olaraq dünyaya gəlmiş Rusiya tarixçisi, şərqşünas, qafqazşünas, arxeoqraf, arxeoloq, 1864-1886-cı illərdə Qafqaz Arxeoqrafiya Komissiyasının sədri, həmçinin Rusiya İmperiyasının dövlət xadimi (1868-ci ildən “həqiqi dövlət müşaviri”, 1886-cı ildən “məxfi müşavir”) olmuş Adolf Petroviç Berje (rus. Адольф Петрович Берже; d. 1828, Sankt-Peterburq — ö. 1886, Tiflis) Cənubi Qafqazın türkcə yazan şairlərinin şeirlərini bir məcmuə şəklində “XVIII-XIX əsrlər Cənubi Qafqaz nəğməkarlarının Azərbaycan ləhcəsindəki şeirləri” (alm. Dichtungen transkaukasischer Sänger des XVIII. und XIX. Jahrhunderts in adserbeidshanischer Mundart) adı ilə Leypsiq (Saksoniya, Almaniya) şə­hərində 1867[1868]-ci ildə nəşr etdirmişdir. Bu nəşrdə ön söz (şairlərin qısa tərcümeyi halından da bəhs edir) alman dilində, şeirlər isə əski ərəb qrafikalı əlifbamız ilə Azərbaycan türkcəsində verilib. Əlavə olaraq onu da qeyd edək ki, məcmuənin bir də ərəb qrafikalı yazı ilə fars dilində yazılmış “Əşar-i şüəra-yi Azərbaycan (fars. اشعار شعرای آذربایجان; yəni: Azərbaycan şairlərinin şeirləri)” adlı bir başlığı və [Azərbaycan] türkcə[sində] “Qafqaz və Azərbaycan’da məşhûr olan şüərânıŋ əş’ârına məcmûədür ki, Adolf Berje sâhib cənâbınıŋ ehtimâmıyla mətbû’ olunupdur” adlı başqa bir başlığı da vardır. Bu topluya əsasən Molla Pənah Vaqif, Qasım bəy Zakir və XIX yüzillikdə yaşamış bir sıra şairlərin, ümumilikdə 112 şeiri daxil edilmişdir. Bunlardan 56-sı M. P. Vaqifə, 41-i Q. Zakirə, qalan 15 şeir isə digər müəlliflərdən Məhəmməd bəy, Mirzə Mehdi, Ağa Məsih Şirvani, Aşıq Qənbər, Valeh təxəllüslü Kərbəlayi Səfi, Baba bəy Şakir, Cəfərqulu xan, Mirzə Fətəli Axundzadə, Aşıq Pəri və Mirzəcan Mədətova məxsusdur. Adları çəkilən bütün şairlər Quzey Azərbaycanda doğulmuş və ömürlərini başa vurmuşlar. Əski əlifbadan transfoneliterasiya edilərək nəşr olunan bu kitab klassik ədəbiyyatsevərlər, tədqiqatçılar, həmçinin geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.