AB ÜLKELERİ İÇİN 2008 KRİZİ SONRASI ESG KAPSAMINDA SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Sayı: 43, 73 – 90, 05.05.2024

Yusuf Kahreman

https://doi.org/10.18092/ulikidince.1414127

Öz

Ekonomik, sosyal ve çevresel kavramları ele alan ve bu üç boyut arasında uzun dönemde denge sağlamayı hedefleyen bir olgu olan sürdürülebilir kalkınma olgusuna daha sonraki yıllarda finansal ve yönetişim kavramları da eklenerek beş alt boyuttan oluşan bir yapıya dönüşmüştür. Bu kapsamda çalışmada AB ülkelerinin küresel kriz sonrası 2008-2020 dönemini kapsayan sürdürülebilir kalkınma performansının 4 alt boyutu olan ekonomik, sosyal, finansal ve yönetişim göstergeleri ele alınarak sürdürülebilir kalkınma performansının ölçülmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda birden fazla kriteri göz önüne alarak karmaşıklığı ortadan kaldıran ÇKKV yöntemlerinden yararlanılmıştır. LOPCOW-AROMAN bütünleşik modeli oluşturularak sürdürülebilir kalkınma performansı elde edilmiştir. Ayrıca yapılan çalışmanın ve kullanılan modelin sağlamlığı test edilmek amacıyla çeşitli duyarlılık analizleri yapılmıştır. Çalışmanın sonucuna göre, 2008-2020 dönemi için en iyi sürdürülebilir kalkınma performansını gösteren ülkeler Lüksemburg ve Almanya olurken, en kötü sürdürülebilir kalkınma performansını gösteren ülkeler Romanya ve Bulgaristan olmuştur. Ayrıca yapılan duyarlılık testi sonuçlarına göre yapılan çalışma, ele alınan değerlendirme kriterleri ve kullanılan modelin güvenilir ve istikrarlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Kalkınma, AB ülkeleri, LOPCOW, AROMAN

Etik Beyan

Her hangi bir etik sorun bulunmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Destekleyici kurum yoktur

Teşekkür

Saygılarımla

Kaynakça

• Aksoylu, S., ve Taşdemir, B. (2020). Kurumsal Sürdürülebilirlik Performans Değerlendirmesi: Bist Sürdürülebilirlik Endeksinde Bir Araştırma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 95-106. doi: 10.25287/ohuiibf.642675.
• Aras, G. ve Crowther, D. (2008). Governance and Sustainability: An İnvestigation into the Relationship Between Corporate Governance and Corporate Sustainability. Management Decision, 46(3): 433-448. https://doi.org/10.1108/00251740810863870.
• Aras, G., Tezcan, N. ve Furtuna, Ö. K. (2018a). Çok Boyutlu Kurumsal Sürdürülebilirlik Yaklaşımı ile Türk Bankacılık Sektörünün Değerlemesi: Kamu-Özel Banka Farklılaşması. Ege Akademik Bakış, 18(1), 47-61. https://doi.org/10.21121/eab.2018131895.
• Aras, G., Tezcan, N. ve Furtuna, Ö. K. (2018b). Multidimensional Comprehensive Corporate Sustainability Performance Evaluation Model: Evidence from an Emerging Market Banking Sector. Journal of Cleaner Production, 185, 600-60.
• Ateş, S. ve Usman, Ö. (2021). Gelişmekte Olan Ülkelerin Sürdürülebilir Kalkınma Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Değerlendirilmesi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(15), 225-248. doi: 10.25204/iktisad.901030.
• Ayçin, E.ve Arsu, T. (2021). Sosyal Gelişme Endeksine Göre Ülkelerin Değerlendirilmesi: MEREC ve MARCOS Yöntemleri ile Bir Uygulama. İzmir Yönetim Dergisi, 2(2), 75-88.
• Bektaş, S. (2022). Türk Sigorta Sektörünün 2002-2021 Dönemi için MEREC, LOPCOW, COCOSO, EDAS ÇKKV Yöntemleri ile Performansının Değerlendrilmesi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16(2), 247-283.
• Bektaş, S. (2023b). Özel Sermayeli Bir Mevduat Bankasının Sürdürülebilirlik Performansının Hibrit ÇKKV Modeliyle Değerlendirilmesi: 2009-2021 dönemi Akbank örneği. İzmir İktisat Dergisi, 38(4), 884-907.
• Bektaş, S., & Baykuş, O. (2023a). CRITIC ve MAIRCA Yöntemleriyle Türk Dünyası Ülkeleri, Türkiye ve Rusya’nın 2010-2020 Dönemi İçin Makroekonomik Performanslarının Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (39), 107-122.
• Bošković, S., Švadlenka, L., Jovčić, S., Dobrodolac, M., Jovčić, S. and Zanne, M. (2023a). An Extended AROMAN Method for Cargo Bike Delivery Concept Selection. Decision Making Advances, 1 (1), 1-9. https://doi.org/10.31181/v120231.
• Bošković, S., Švadlenka, L., Jovčić, S., Dobrodolac, M., Simić, V. and Bacanin, N. (2023b). An Alternative Ranking Order Method Accounting for Two-Step Normalization (AROMAN)—A case study of the electric vehicle selection problem. IEEE, 11(23037967), 39496 –39507. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2023.3265818.
• Božanić, D., Milić, A., Tešić, D., Salabun, W. and Pamučar, D. (2021). D numbers–FUCOM–Fuzzy RAFSI Model for Selecting the Group of Construction Machines for Enabling Mobility. Facta Universitatis, Series: Mechanical Engineering, 19(3), 447-471.
• Candice, S. (2005). Measuring Sustainable Development. OECD Statistics Brief. https://www.oecd. org/sdd/35407580.pdf.
• Çakın, E. ve Ayçin, E. (2019). Ülkelerin Çevresel Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Bulanık Mantık Tabanlı Bir Yaklaşım İle Bütünleşik Olarak Değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(3), 631-656. https://doi.org/10.17153/oguiibf.476373.
• Ecer, F. ve Pamucar, D. (2022). A Novel LOPCOW-DOBI Multi Criteria Sustainability Performance Assessment Methodology: an Application in Developing Country Banking Sector. Omega, 112,112690, 1-17.
• Ecer, F., ve Zolfani, S. H. (2022). Evaluating Economic Freedom Via a Multi-Criteria Merec-Dnma Model-Based Composite System: Case of OPEC Countries. Technological and Economic Development of Economy, 28(4), 1158-1181.
• Goswamı, S.S., Mohanty, S.K. ve Behera, D.K. (2022). “Selection of a Green Renewable Energy Source in India with the Help of MEREC İntegrated PIV MCDM Tool”, Materials Today: Proceedings, 52, 1153–1160.
• Gülcemal, T., ve İzci, A. Ç. (2023). Türk Katılım Bankacılığı Sektörünün Performansının LOPCOW-MOOSRA Modeliyle Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(1), 115-134.
• Gündoğdu, H. ve Aytekin, A. (2020). Yönetişim Göstergeleri Bağlamında Ülkelerin Kümeleme Analizi ve Aras ile Değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 301-318. https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/issue/57463/786260.
• Işık, Ö., (2022). Covıd-19 Salgınının Katılım Bankacılığı Sektörünün Performansına Etkisinin MEREC-PSI-MAIRCA Modeliyle İncelenmesi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2).
• Kearney, C. (2012). Emerging Markets Research: Trends, Issues and Future Directions. Emerging Markets Review, 13(2), 159-183. https://doi.org/10.1016/j.ememar.2012.01.003.
• Koca, E.B. ve Tunca, M.Z. (2019). G20 Ülkelerinin Ekonomik Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 348-357. https://doi.org/10.20875/makusobed.541005.
• Macit, N. Ş. (2023). Seçilmiş Avrupa ve Orta Asya Ülkelerinin Makroekonomik Performansının CILOS Temelli AROMAN Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Makroekonomik Performans. Eurasian Business and Economics Journal, (34), 31-48.
• Masca, M. (2017). Economic Performance Evaluation of European Union Countries by TOPSIS Method. North Economic Review, 1(1), 83-94.
• Mıshra, A. R., Saha, A., Ranı, P., Hezam, I. M., Shrıvastava, R. and Smarandache, F. (2022). An Integrated Decision Support Framework Using Single-Valued-MEREC-MULTIMOORA for Low Carbon Tourism Strategy Assessment, IEEE Access, 10, 24411-24432.
• Öztel, A., Aydın, B. ve Köse, M. S. (2018). Entropi Tabanlı TOPSIS Yöntemi ile Enerji Sektöründe Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansının Ölçümü: Akenerji Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9(24), 1-24. doi: 10.7596/taksad .v1i4.85
• Pamucar, D., Macura, D., Tavana, M., Božanić, D. and Knežević, N. (2021). An Integrated Rough Group Multicriteria Decision-Making Model For The Ex-Ante Prioritization of Infrastructure Projects: The Serbian Railways Case. Socio-Economic Planning Sciences, 79, 101098.
• Pop, D. S. (2013). Emerging Economies and Sustainable Development. SEA: Practical Application of Science, 1(2), 232-241.
• Satıcı, S. (2022). MEREC Temelli WASPAS Yöntemiyle Üniversitelerin Girişimci ve Yenilikçi Performanslarının Değerlendirilmesi. Journal of Entrepreneurship and Development/ Girisimcilik ve Kalkinma Dergisi, 17(2).
• Shanmugasundar, G., Sapkota, G., Čep, R. and Kalıta, K. (2022). Application of MEREC in Multi-Criteria Selection of Optimal Spray-Painting Robot, Processes, 10(6), 1172.
• Taşcı, M. Z. Piyasa çarpanlarıyla performans analizi: BİST sigorta şirketleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(2), 1211-1224.
• Toslak, M., Aktürk, B. ve Ulutaş, A. (2022). MEREC ve WEDBA Yöntemleri ile Bir Lojistik Firmasının Yıllara Göre Performansının Değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (33), 363-372.
• Ulutaş, A. (2019). SWARA ve MAIRCA Yöntemleri ile Catering Firmasi Seçimi. Business and Management Studies: An International Journal, 7(4), 1467-1479.
• Yalman, İ. N., Koşaroğlu, Ş. M., ve IŞIK, Ö. (2023). 2000-2020 Döneminde Türkiye Ekonomisinin Makroekonomik Performansının MEREC-LOPCOW-MARCOS Modeliyle Değerlendirilmesi. Journal of Financial Politic & Economic Reviews/Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 60(664).
• Yaşar, E., ve Ünlü, M. (2023). Üniversitelerde Sürdürülebilirliğin İncelenmesi: LOPCOW ve MEREC Tabanlı CoCoSo Yöntemleriyle Çevreci Üniversitelerin Analizi. İşletme Akademisi Dergisi, 4(2), 125-142.

ASSESSMENT OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT PERFORMANCE UNDER THE ESG FOR EU COUNTRIES AFTER THE 2008 CRISIS

Yıl 2024, Sayı: 43, 73 – 90, 05.05.2024

Yusuf Kahreman

https://doi.org/10.18092/ulikidince.1414127

Öz

Sustainable development, which is a phenomenon that deals with economic, social and environmental concepts and aims to achieve a balance between these three dimensions in the long term, has been transformed into a structure consisting of five sub-dimensions by adding financial and governance concepts in the following years. In this context, in this study, it is aimed to measure the sustainable development performance of EU countries by considering the economic, social, financial and governance indicators, which are the 4 sub-dimensions of sustainable development performance covering the period 2008-2020 after the global crisis. In line with this purpose, CRM methods that eliminate complexity by considering more than one criterion were utilised. LOPCOW-AROMAN integrated model was created and sustainable development performance was obtained. In addition, various sensitivity analyses were conducted to test the robustness of the study and the model used. According to the results of the study, the countries with the best sustainable development performance for the period 2008-2020 are Luxembourg and Germany, while the countries with the worst sustainable development performance are Romania and Bulgaria. In addition, according to the results of the sensitivity test, it is concluded that the study, the evaluation criteria and the model used are reliable and stable.

Anahtar Kelimeler

Sustainable Development, EU countries, LOPCOW, AROMAN

Kaynakça

• Aksoylu, S., ve Taşdemir, B. (2020). Kurumsal Sürdürülebilirlik Performans Değerlendirmesi: Bist Sürdürülebilirlik Endeksinde Bir Araştırma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 95-106. doi: 10.25287/ohuiibf.642675.
• Aras, G. ve Crowther, D. (2008). Governance and Sustainability: An İnvestigation into the Relationship Between Corporate Governance and Corporate Sustainability. Management Decision, 46(3): 433-448. https://doi.org/10.1108/00251740810863870.
• Aras, G., Tezcan, N. ve Furtuna, Ö. K. (2018a). Çok Boyutlu Kurumsal Sürdürülebilirlik Yaklaşımı ile Türk Bankacılık Sektörünün Değerlemesi: Kamu-Özel Banka Farklılaşması. Ege Akademik Bakış, 18(1), 47-61. https://doi.org/10.21121/eab.2018131895.
• Aras, G., Tezcan, N. ve Furtuna, Ö. K. (2018b). Multidimensional Comprehensive Corporate Sustainability Performance Evaluation Model: Evidence from an Emerging Market Banking Sector. Journal of Cleaner Production, 185, 600-60.
• Ateş, S. ve Usman, Ö. (2021). Gelişmekte Olan Ülkelerin Sürdürülebilir Kalkınma Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Değerlendirilmesi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(15), 225-248. doi: 10.25204/iktisad.901030.
• Ayçin, E.ve Arsu, T. (2021). Sosyal Gelişme Endeksine Göre Ülkelerin Değerlendirilmesi: MEREC ve MARCOS Yöntemleri ile Bir Uygulama. İzmir Yönetim Dergisi, 2(2), 75-88.
• Bektaş, S. (2022). Türk Sigorta Sektörünün 2002-2021 Dönemi için MEREC, LOPCOW, COCOSO, EDAS ÇKKV Yöntemleri ile Performansının Değerlendrilmesi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16(2), 247-283.
• Bektaş, S. (2023b). Özel Sermayeli Bir Mevduat Bankasının Sürdürülebilirlik Performansının Hibrit ÇKKV Modeliyle Değerlendirilmesi: 2009-2021 dönemi Akbank örneği. İzmir İktisat Dergisi, 38(4), 884-907.
• Bektaş, S., & Baykuş, O. (2023a). CRITIC ve MAIRCA Yöntemleriyle Türk Dünyası Ülkeleri, Türkiye ve Rusya’nın 2010-2020 Dönemi İçin Makroekonomik Performanslarının Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (39), 107-122.
• Bošković, S., Švadlenka, L., Jovčić, S., Dobrodolac, M., Jovčić, S. and Zanne, M. (2023a). An Extended AROMAN Method for Cargo Bike Delivery Concept Selection. Decision Making Advances, 1 (1), 1-9. https://doi.org/10.31181/v120231.
• Bošković, S., Švadlenka, L., Jovčić, S., Dobrodolac, M., Simić, V. and Bacanin, N. (2023b). An Alternative Ranking Order Method Accounting for Two-Step Normalization (AROMAN)—A case study of the electric vehicle selection problem. IEEE, 11(23037967), 39496 –39507. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2023.3265818.
• Božanić, D., Milić, A., Tešić, D., Salabun, W. and Pamučar, D. (2021). D numbers–FUCOM–Fuzzy RAFSI Model for Selecting the Group of Construction Machines for Enabling Mobility. Facta Universitatis, Series: Mechanical Engineering, 19(3), 447-471.
• Candice, S. (2005). Measuring Sustainable Development. OECD Statistics Brief. https://www.oecd. org/sdd/35407580.pdf.
• Çakın, E. ve Ayçin, E. (2019). Ülkelerin Çevresel Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Bulanık Mantık Tabanlı Bir Yaklaşım İle Bütünleşik Olarak Değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(3), 631-656. https://doi.org/10.17153/oguiibf.476373.
• Ecer, F. ve Pamucar, D. (2022). A Novel LOPCOW-DOBI Multi Criteria Sustainability Performance Assessment Methodology: an Application in Developing Country Banking Sector. Omega, 112,112690, 1-17.
• Ecer, F., ve Zolfani, S. H. (2022). Evaluating Economic Freedom Via a Multi-Criteria Merec-Dnma Model-Based Composite System: Case of OPEC Countries. Technological and Economic Development of Economy, 28(4), 1158-1181.
• Goswamı, S.S., Mohanty, S.K. ve Behera, D.K. (2022). “Selection of a Green Renewable Energy Source in India with the Help of MEREC İntegrated PIV MCDM Tool”, Materials Today: Proceedings, 52, 1153–1160.
• Gülcemal, T., ve İzci, A. Ç. (2023). Türk Katılım Bankacılığı Sektörünün Performansının LOPCOW-MOOSRA Modeliyle Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(1), 115-134.
• Gündoğdu, H. ve Aytekin, A. (2020). Yönetişim Göstergeleri Bağlamında Ülkelerin Kümeleme Analizi ve Aras ile Değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 301-318. https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/issue/57463/786260.
• Işık, Ö., (2022). Covıd-19 Salgınının Katılım Bankacılığı Sektörünün Performansına Etkisinin MEREC-PSI-MAIRCA Modeliyle İncelenmesi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2).
• Kearney, C. (2012). Emerging Markets Research: Trends, Issues and Future Directions. Emerging Markets Review, 13(2), 159-183. https://doi.org/10.1016/j.ememar.2012.01.003.
• Koca, E.B. ve Tunca, M.Z. (2019). G20 Ülkelerinin Ekonomik Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 348-357. https://doi.org/10.20875/makusobed.541005.
• Macit, N. Ş. (2023). Seçilmiş Avrupa ve Orta Asya Ülkelerinin Makroekonomik Performansının CILOS Temelli AROMAN Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Makroekonomik Performans. Eurasian Business and Economics Journal, (34), 31-48.
• Masca, M. (2017). Economic Performance Evaluation of European Union Countries by TOPSIS Method. North Economic Review, 1(1), 83-94.
• Mıshra, A. R., Saha, A., Ranı, P., Hezam, I. M., Shrıvastava, R. and Smarandache, F. (2022). An Integrated Decision Support Framework Using Single-Valued-MEREC-MULTIMOORA for Low Carbon Tourism Strategy Assessment, IEEE Access, 10, 24411-24432.
• Öztel, A., Aydın, B. ve Köse, M. S. (2018). Entropi Tabanlı TOPSIS Yöntemi ile Enerji Sektöründe Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansının Ölçümü: Akenerji Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9(24), 1-24. doi: 10.7596/taksad .v1i4.85
• Pamucar, D., Macura, D., Tavana, M., Božanić, D. and Knežević, N. (2021). An Integrated Rough Group Multicriteria Decision-Making Model For The Ex-Ante Prioritization of Infrastructure Projects: The Serbian Railways Case. Socio-Economic Planning Sciences, 79, 101098.
• Pop, D. S. (2013). Emerging Economies and Sustainable Development. SEA: Practical Application of Science, 1(2), 232-241.
• Satıcı, S. (2022). MEREC Temelli WASPAS Yöntemiyle Üniversitelerin Girişimci ve Yenilikçi Performanslarının Değerlendirilmesi. Journal of Entrepreneurship and Development/ Girisimcilik ve Kalkinma Dergisi, 17(2).
• Shanmugasundar, G., Sapkota, G., Čep, R. and Kalıta, K. (2022). Application of MEREC in Multi-Criteria Selection of Optimal Spray-Painting Robot, Processes, 10(6), 1172.
• Taşcı, M. Z. Piyasa çarpanlarıyla performans analizi: BİST sigorta şirketleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(2), 1211-1224.
• Toslak, M., Aktürk, B. ve Ulutaş, A. (2022). MEREC ve WEDBA Yöntemleri ile Bir Lojistik Firmasının Yıllara Göre Performansının Değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (33), 363-372.
• Ulutaş, A. (2019). SWARA ve MAIRCA Yöntemleri ile Catering Firmasi Seçimi. Business and Management Studies: An International Journal, 7(4), 1467-1479.
• Yalman, İ. N., Koşaroğlu, Ş. M., ve IŞIK, Ö. (2023). 2000-2020 Döneminde Türkiye Ekonomisinin Makroekonomik Performansının MEREC-LOPCOW-MARCOS Modeliyle Değerlendirilmesi. Journal of Financial Politic & Economic Reviews/Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 60(664).
• Yaşar, E., ve Ünlü, M. (2023). Üniversitelerde Sürdürülebilirliğin İncelenmesi: LOPCOW ve MEREC Tabanlı CoCoSo Yöntemleriyle Çevreci Üniversitelerin Analizi. İşletme Akademisi Dergisi, 4(2), 125-142.

Toplam 35 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Kaynak Göster

Download or read online: Click here