Kanûnî Sultan Süleyman devrinde Çelebi Abdullah b. Abdurrahman tarafından 940’ta (1533-34) Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Çilingirler Mescidi, Yedim-İçtim Mescidi, Sankiyedim Mescidi ve Yenicami isimleri ile de bilinir. Kubbesi, dört pilpâye üzerinde yer alan kemerlere oturur. Minberi 1170’te (1756-57) Mahmud Ağa tarafından yenilenmiştir. Minaresi sağındadır. Yapı üzerinde, süsleme unsuru olarak görülen dört tane ağırlık kulesine benzer eleman bulunmaktadır. Köşedeki çeşme ile üstündeki mektebin Dârüssaâde Ağası Beşir Ağa’nın hayratı olduğu bilinmektedir. Camiyi II. Abdülhamid devrinde Serasker Rıza Paşa ihya ettirmiş, Balkan ve I. Dünya Savaşı sırasında harap olduktan sonra da Süedâ Hanım adlı bir kişi tarafından tekrar onartılmıştır. Bu sürekli değişiklikler, yapıdaki Mimar Sinan üslûbunu büyük ölçüde kaybettirmiştir. Toprakla doldurulmuş bir seki üzerine inşa edilen yapının bir süre de ahır olarak kullanıldığı bilinmektedir. Mihrap çevresinde yer alan çinilerden yalnız mihrap üstündeki kitâbeli olanlar orijinaldir. Mihraptaki “kıble âyeti”nin etrafını çevreleyen çini üzerine yazılmış besmele ve İhlâs, Kâmil Akdik hattıdır. Kubbe göbeğinde ise İsmail Hakkı Altunbezer’in bir celî istifi vardır.
BİBLİYOGRAFYA
Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘, I, 77.
Nakkaş Sâî Mustafa Çelebi, Tezkiretü’l-ebniye, Mensur kısım, Bâb-ı Sânî, nr. 50 (nşr. Rıfkı Melûl Meriç, Mimar Sinan Hayatı, Eseri, I, Mimar Sinan’ın Hayatına, Eserlerine Dair Metinler, Ankara 1965, s. 92).
Tahsin Öz, İstanbul Camileri, Ankara 1962, I, 41-42.
Aptullah Kuran, Mimar Sinan, İstanbul 1986, s. 252, 269, 315.
R. Ekrem Koçu, “Abdi Çelebi Camii”, İst.A, I, 24.
Oktay Aslanapa, “Sinan”, İA, X, 659.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1988 yılında İstanbul’da basılan 1. cildinde, 73 numaralı sayfada yer almıştır.