ABDÜLAHAD NÛRİ

1003 (1594) veya 1013 (1604) yılında Sivas’ta doğdu. Babası Kadı Muslihuddin Mustafa Safâyî Efendi, Şemseddin Sivâsî’nin kardeşi olan Sivas müftüsü Ebü’l-Berekât İsmâil Efendi’nin oğludur. Annesi ise Şemseddin Sivâsî’nin büyük kardeşi Muharrem Efendi’nin kızı Safâ Hatun’dur. Küçük yaşta babasını kaybedince dayısı Abdülmecid Sivâsî tarafından yetiştirildi. Abdülmecid, devrin padişahı III. Mehmed tarafından saraya davet edilince onunla birlikte İstanbul’a geldi. Burada bir yandan tahsiline devam ederken diğer yandan da dayısının yanında sülûkünü tamamladı. Birbiri ardından kırk erbaîn çıkardığı ve 1600 gün sürekli halvet ve itikâfta kaldığı rivayet edilen Abdülahad Nûri, hilâfet aldıktan sonra irşadda bulunmak ve tarikatı yaymak üzere dayısı tarafından Midilli’ye gönderildi. Ancak bu sırada Şeyhülislâm Esad Efendi, kendisini Mehmed Ağa Tekkesi şeyhliğine tayin edince, 1620 tarihinde İstanbul’a döndü. 1631’de Fatih, 1641’de Beyazıt, ardından da Ayasofya camilerinde vaaz etmek üzere kürsü şeyhliğine tayin edildi. Sultan Ahmed Camii’nin açılış merasiminde bulundu. Safer 1061’de (1651) vefat etti. Eyüp Nişancası’nda Abdülmecid Sivâsî’nin türbesi karşısına defnedildi.

Tomar’da bildirildiğine göre Sivâsiyye tarikatı, devrinin önde gelen mutasavvıf ve âlimleri arasında yer alan Abdülahad Nûri’ye nisbet edilmektedir. O ayrıca tasavvufî şiirler ve ilâhiler yazmış, çoğu risâle hacminde, dinî-tasavvufî muhtevalı Arapça birçok eser kaleme almıştır. Mürettep divanının İstanbul kütüphanelerinde çeşitli nüshaları vardır (meselâ bk. İÜ Ktp., TY, nr. 1350; Hacı Selim Ağa Ktp., Aziz Mahmud Hüdâyî, nr. 1875/21). Sefînetü’l-evliyâʾ ve Osmanlı Müellifleri’nde otuza yakın eserinden bahsedilmektedir. Eserlerinden bazıları şunlardır: Riyâżü’l-eẕkâr; Mevʿiẓatü’l-ḥasene; Mirʾâtü’l-vücûd ve mirḳātü’ş-şühûd fi’l-merâtibi’l-külliyye ve’l-ḥażerât (Abdülganî en-Nablusî tarafından Risâle-i Ḥażerât-ı Ḫams adıyla şerhedilmiştir); Risâle fî cevâzi devrâni’s-sûfiyye, Risâletü’s-semâiyyeti’n-Nûriyye, Reddü âsâri’l-mütemerridîn. Son üç eser Türkçe’dir.

BİBLİYOGRAFYA

Nazmî, Hediyyetü’l-ihvân, Süleymaniye Ktp., Reşid Efendi, nr. 495, vr. 147^a.

Abdülahad Nûri, Silsilenâme, Süleymaniye Ktp., Çelebi Abdullah, nr. 172, vr. 86^a.

Hüseyin Vassâf, Sefîne, III, 358-370.

Sicill-i Osmânî, III, 204.

Osmanlı Müellifleri, I, 121-122.

Tomar-Halvetiyye, s. 116-117.

Ergun, Antoloji,, I, 55, 87, 103, 107.

TYDK, III, 345.