ABDULLAH b. SÂLİH el-MISRÎ

Ebû Sâlih el-Mısrî diye de anılan Abdullah 139’da (756) Mısır’da doğdu. Hepsi de Mısırlı olan Muâviye b. Sâlih, Harmele b. İmrân, Mûsâ b. Uley, Abdullah b. Vehb gibi hocalardan hadis, Hamza ez-Zeyyâf’tan da Kur’an okudu. Ünlü muhaddis Leys b. Sa‘d’a yirmi yıl talebelik yapıp onun elindeki yazılı hadis malzemesini tamamen istinsah etmeye çalıştığı için Kâtibü’l-Leys lakabı ile şöhret kazandı. Hicrî üçüncü asrın meşhur hadisçilerinden Ebû Ubeyd el-Kāsım b. Sellâm, Yahyâ b. Maîn, Dârimî, Buhârî, Ebû Zür‘a ed-Dımaşkī’ye hadis okuttu. Ebû Dâvûd, Tirmizî İbn Mâce gibi muhaddisler onun rivayetlerini, talebesi Ebû Ali Hasan b. Ali el-Hallâl vasıtasıyla ikinci elden almışlardır.

Bir hadis râvisi olarak Abdullah b. Sâlih, zabt bakımından bazılarınca tenkit edilmişse de diğer bir kısım hadisçiler onun güvenilir (sika) bir râvi olduğunu söylemişlerdir. Başlangıçta son derece kuvvetli bir hâfızaya sahip titiz bir kimse olan Abdullah’ın, hayatının sonlarına doğru hâfızasının zayıflaması sebebiyle tenkide uğradığı da ileri sürülmüştür. Bu sebeple, onun kanalıyla gelen rivayetler umumiyetle hasen olarak değerlendirilmiştir. Nitekim ünlü muhaddis Buhârî, onun bu nevi rivayetlerini el-Câmiʿu’ṣ-Ṣaḥîḥ’ine almamış, fakat el-Edebü’l-müfred’inde kırk altı tanesine yer vermiştir.

Eserleri hakkında bilgi bulunmayan Abdullah b. Sâlih’in, Abdullah b. Vehb tarikiyle rivayet ettiği on altı sayfalık bir hadis mecmuasının günümüze kadar gelebildiğini, bunun da Kahire’de (Fihrisü Dâri’l-kütübi’l-Mıṣriyye, I, 108, Hadis, nr. 1558) bulunduğunu Fuat Sezgin kaydetmektedir.

BİBLİYOGRAFYA

Halîfe b. Hayyât, eṭ-Ṭabaḳāt (Zekkâr), II, 765.

Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, V, 121.

İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, V, 86-87.

Hatîb, Târîḫu Baġdâd, IX, 478-481.

Zehebî, Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, I, 388.

a.mlf., Aʿlâmü’n-nübelâʾ, X, 405-416.

a.mlf., Mîzânü’l-iʿtidâl, II, 440-445.

İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, V, 256-261.

Sezgin, GAS, I, 104.

a.mlf., Buhârî’nin Kaynakları, İstanbul 1956, s. 62, 122.