ADÎ b. ERTÂT

Tâbiînden olup hadis literatüründe adı çok sık geçen Zeyd b Ertât’ın kardeşidir. Ashaptan Amr b. Abese ve Ebû Ümâme’den hadis aldı. Kendisinden de Ebû Sellâm Memtûr, Bekir b. Abdullah el-Müzenî, Urve b. Kabîsa ve Yezîd b. Ebû Meryem eş-Şâmî hadis rivayet etmişlerdir.

Ömer b. Abdülazîz halife olunca (99/717), Basra Valisi Yezîd b. Mühelleb’i görevinden alıp yerine Adî b. Ertât’ı tayin etti. Adî, Ömer b. Abdülazîz’in emriyle Yezîd b. Mühelleb’i tutuklayıp Dımaşk’a gönderdi, halife de onu hapsettirdi. Ömer b. Abdülazîz’in 720 yılında ölümü üzerine hapishaneden kaçırılan Yezîd süratle Basra üzerine yürüyerek şehri kuşattı. Adî de Halife Yezîd b. Abdülmelik’in emriyle, aralarında Mufaddal, Habîb ve Mervân’ın da bulunduğu Mühellebîler’i tutuklattı ve şehrin çevresine hendek kazdırarak müdafaaya çekildi. Yezîd b. Mühelleb asıl davasının Yezîd b. Abdülmelik ile olduğunu ve onun halifeliğini tanımadığını söyleyerek Adî ile anlaşmak istedi. Adî bu teklifi kabul etmeyince para dağıtarak onun adamlarını kendi tarafına çekti. Basra’yı ele geçirip Adî’nin ileri gelen adamlarını öldürttü. Adî bizzat savaşa girdiyse de mağlûp olup hapsedildi. Bunun üzerine halife, isyanı bastırmak için kardeşi Mesleme’yi görevlendirdi. Yapılan savaşta Yezîd öldürüldü. Onun ölüm haberini alan oğlu Muâviye Vâsıt’ta, aralarında Adî b. Ertât’ın da bulunduğu otuz iki kişiyi intikam hissiyle katlettirdi. Cesur ve ileri görüşlü bir vali olan Adî b. Ertât tesirli konuşan bir hatip olarak da şöhret yapmıştır.

BİBLİYOGRAFYA

Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, VII, 44.

İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, V, 341, 380, 383, 392, 396.

Halîfe b. Hayyât, eṭ-Ṭabaḳāt (Zekkâr), II, 798.

a.mlf., et-Târîḫ (Zekkâr), s. 433, 462, 463, 467, 468, 471, 482.

Taberî, Târîḫ (de Goeje), II, 1346-1347, 1349-1350, 1352, 1379-1388, 1409.

İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, V, 43, 44, 49, 71-73, 85, 99.

Zehebî, Aʿlâmü’n-nübelâʾ, V, 53.

İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, VII, 164.

İbnü’l-İmâd, Şeẕerât, I, 124.

Ziriklî, el-Aʿlâm, V, 8.