Adil Hükümdar (Richard Hrair Dekmejian)

Adil Hükümdar Richard Hrair Dekmejian, Joseph A. Kechichian KIRMIZI KEDİ YAYINEVİ
Muhammed ibn Zafer el-Sicili, Machiavelli’den yaklaşık 350 sene önce Sicilya’da yaşamış bir Arap düşünür. Hint, Fars, Arap, Yunan klasiklerinden etkilenen Sicilyalı, İbnü’l-Mukaffa, Cahiz, İbn Kuteybe, Maverdi, Nizamülmülk, Gazzali, El Turtuşi gibi büyük bilginlerin geleneğini takip etmiştir. Bilgisi ve birikimiyle ise İbn Teymiyye, İbnü’t-Tıktakâ, Devvani gibi isimleri etkilemiştir.
İbn Zafer’in en ünlü eseri olan Sulwan al-Muta’ Fi ‘Udwan al-Atba (Uyrukları İsyan Eden Yöneticiye Öğütler) Doğu siyaset geleneğinde son derece önemli bir yer tutmaktadır. Adalet ve hükümranlık konularına verdiği özel önem yüzünden Adil Hükümdar olarak da tanınan bu eserde verdiği tavsiyeler Doğu siyaset geleneğinin kılıcı gibidir.
İbn Zafer siyaset teorisini büyük toplumsal altüst oluşların ve bunalımların yaşandığı bir dönemde oluşturmuştur. Bu yüzden geleneklerin dışına çıkarak eserinde sebep ve sonuçlarıyla devrimlere ve toplumsal mücadelelere de değinir. Toplumların ateş ve çelikle nasıl iyileştirilebileceği üzerinde durur. Bu yüzden İbn Zafer, Doğu siyaset geleneğinde bir ilktir. Sadece Doğu mu? Sicilyalı güç, meşruiyet ve kontrol arasındaki ilişkiye Max Weber’den 800 yıl önce kafa yormuştur. Hileye yaklaşımıyla, şiddet kullanımına bakışıyla, zayıfken savaştan çekinmesiyle Sun Tzu’yu anımsatır. Savaşa bir kez başladıktan sonra düşmanını yok etmeden durmamayı savunmasıyla da akla Machiavelli’yi getirir. Nitekim elinizdeki kitabın ilk bölümünde Adil Hükümdar ile Machiavelli’nin Hükümdar’ı arasındaki benzerliklere ve farklılıklara değinilmiştir.
İbn Zafer’in ismi bütün bu değerine ve önemine rağmen Arap dünyasında pek bilinmez. Oysa Sicilyalı tarihçi ve oryantalist Michele Amari onun için “benim Arap hemşehrim” der. Amari’ye göre İbn Zafer, Tacitus ve Machiavelli gibi bugünde uygulanabilir bir politik bakış açısına sahiptir. Ünlü İtalyan siyaset bilimci Gaetano Mosca ise Sicilyalı’nın kitabının “Floransalı katip”in eserinden daha ince ve rafine bulduğunu ifade eder.
Richard Hrair Dekmejian Los Angeles’daki University of Southern California’da siyaset bilimi alanında profesördür. Joseph A. Kechichian ise İran Körfezi ve çeşitli Arap ülkeleri arasındaki ilişkiler hakkında uzman bir siyaset bilimci ve ünlü bir tarihçidir.