Sözlükte, “sıhhat ve selâmette olma, musibet, belâ ve felâketten uzak kalma” ve özellikle “vücut sağlığı” mânalarına gelmektedir. Hadislere göre Allah’ın insana verdiği nimetlerin en hayırlısı âfiyettir (bk. Tirmizî, “Daʿavât”, 106). Hz. Peygamber dualarında af ve âfiyet diler, ashabına da düşmanla karşı karşıya gelmeyi temenni etmemelerini ve Allah’tan âfiyet dilemelerini tavsiye ederdi (bk. Buhârî, “Cihâd”, 112; Müslim, “Cihâd”, 20). Ayrıca sağlık ve âfiyette olanların, maddî veya mânevî sıkıntıya düşenleri görünce Allah’a hamd ve şükretmeleri tavsiye olunmuştur (bk. el-Muvaṭṭaʾ, “Kelâm”, 8). Âfiyet içinde ömür sürmek arzu edilen bir şey olmakla beraber, Allah sevdiği kullarının samimiyetini ölçmek için zaman zaman sıkıntı ve üzüntülerle onları dener (bk. Tirmizî, “Zühd”, 96, 98). O halde sabretmek şartıyla bu sıkıntılar birer sevgi nişânesidir. Gerçekte âfiyet hayatın neşesi ve yaşama sevincidir; ancak insan yaşadığı sürece birçok can sıkıcı ve üzücü olaylarla karşılaşabilir. Bütün bu olumsuzluklar sabırla karşılanırsa o zaman belâlar âfiyete ve engin bir gönül huzuruna dönüşür. Konuyu tasavvufî açıdan değerlendiren İbrâhim el-Havvâs, bir kimsenin dinî yaşayışının bid‘atsız, amelinin riyasız, kalbinin meşgalesiz ve nefsinin isteklerden uzak olmasını âfiyet saymıştır. Hâtim el-Esamm’a göre âfiyet, “günah işlememek”, Ebû Saîd İbnü’l-A‘râbî’ye göre “zorluklardan rahatsız olmamak”tır. Sûfîlikte çile çekmek esas olduğundan, Ebû Bekir ed-Dükkī âfiyetle sûfîliğin bir arada bulunamayacağını ileri sürer.
BİBLİYOGRAFYA
el-Muvaṭṭaʾ, “Kelâm”, 8.
Buhârî, “Cihâd”, 112.
Müslim, “Cihâd”, 20.
Tirmizî, “Daʿavât”, 106, “Zühd”, 96, 98.
Sülemî, Ṭabaḳāt, s. 45, 96, 428.
Herevî, Ṭabaḳātü’ṣ-ṣûfiyye (nşr. Muhammed Sürûr Mevlâyî), Tahran 1351, s. 153, 505.
Attâr, Teẕkiretü’l-evliyâʾ, s. 18, 438, 756.
Baklî, Meşrebü’l-ervâḥ (nşr. Nazif Hoca), İstanbul 1973, s. 35.
Şâtıbî, el-İʿtiṣâm, I, 97.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1988 yılında İstanbul’da basılan 1. cildinde, 412 numaralı sayfada yer almıştır.