AHBÂRÜ’s-SÎN ve’l-HİND

Bazı müslüman seyyahların Çin, Hindistan, Horasan ve Arabistan’ın güney kıyıları ile Zengibar ve diğer bazı ülkelere yaptıkları seyahatlerin anlatıldığı, iki bölümden oluşan bu eserin orijinal adı ve müellifleri hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Aḫbârü’ṣ-Ṣîn ve’l-Hind başlığı ise eserin muhtevasını yansıtması sebebiyle sonradan kullanılmaya başlanmıştır. Eser, Marco Polo’nun il Millione’sinden önce yazılmış olması bakımından, kendi türünün en önemli örneklerinden biri sayılır (bk. G. Sarton, I, 621).

Eserin 237’de (851) kaleme alınan birinci bölümünde, Süleyman et-Tâcir adındaki bir seyyahın Uzakdoğu’daki gezileri anlatılır. Çin’i ve Hint Okyanusu sahil bölgesinin büyük bir kısmını tanıtan ilk Arapça kaynak olan bu bölümün yazarı hususunda çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Quatremère, eserin bu kısmının Mes‘ûdî’ye ait olabileceğini belirtirken J. T. Reinaud, Süleyman et-Tâcir’e ait olduğu kanaatini benimsemiş, G. Ferrand ve Minorsky de aynı görüşü paylaşmışlardır. H. Yule ve P. Pelliot ise Süleyman et-Tâcir’in sadece eserin müellifine bilgi veren kişi olabileceğine dikkat çekmişlerdir (bk. Ch. Pellat, EI² Suppl. [Fr.], I, 56). Eserin ikinci bölümü diğerinden yaklaşık yetmiş yıl sonra, Süleyman et-Tâcir’in naklettiklerini tamamlamak gayesiyle, müslüman seyyahların gezi notlarından faydalanılarak Ebû Zeyd es-Sîrâfî tarafından yazılmıştır. Bu bölümde, 870’te Çin sarayını ziyaret eden İbn Vehb’in seyahatinden de bahsedilmektedir (bk. G. Sarton, I, 571).

Birçok yazar doğrudan ve dolaylı olarak bu kitaptan faydalanmıştır. Nitekim Bîrûnî Nübeẕ fî Aḫbâri’ṣ-Ṣîn ve’l-Hind adlı eserinde, Kitâbü Aḫbâri’ṣ-Ṣîn’den faydalandığını ifade etmektedir. Mes‘ûdî de Ebû Zeyd es-Sîrâfî’yle Basra’da bizzat görüşüp kendisinden bilgi aldığını söylemektedir (bk. Mürûcü’ẕ-ẕeheb, I, 145).

Eserin ilk Fransızca tercümesi Eusèbe Renaudot tarafından yapılmıştır (Paris 1718). Tercümesinde esas aldığı orijinal nüshadan hiç bahsetmeyen Renaudot’tan sonra Deguignes adlı bir Fransız araştırıcı Aḫbârü’ṣ-Ṣîn ve’l-Hind’in Bibliothèque Royale’de (nr. 597) bir nüshasını bulmuş ve 1764, 1788 yıllarında konu ile ilgili olarak iki makale neşretmiştir. Eserin bu nüshası halen Bibliothèque Nationale’dedir (nr. 2281). Aḫbârü’ṣ-Ṣîn ve’l-Hind’in ilk metin neşrini Langlès yapmıştır (Paris 1811). Bazı bio-bibliyografik kaynaklarda Langlès’nin bu neşrinin başlığı yanlış olarak Silsiletü’t-tevârîḫ şeklinde geçmektedir (bk. Serkîs, I, 1042). J. T. Reinaud da eserin Fransızca şerhli bir tercümesini yapmış ve buna geniş bir mukaddime ekleyerek iki cilt halinde yayımlamıştır (Paris 1845). Gabriel Ferrand tarafından yapılan bir başka Fransızca tercüme, mütercimin yirmi iki sayfalık bir giriş yazısıyla birlikte yayımlanmıştır (Paris 1922). Bu tercüme Fuat Sezgin’in organize ettiği Études sur la géographie arabo-islamique serisi içinde (II, 453-597) tıpkıbasım şeklinde neşredilmiştir (Frankfurt 1986). Eserin J. Sauvaget tarafından yapılmış, birinci bölümünün açıklamalı bir Fransızca tercümesinin de yer aldığı bir neşri daha bulunmaktadır (Paris 1948).

BİBLİYOGRAFYA

Mes‘ûdî, Mürûcü’ẕ-ẕeheb (Abdülhamîd), I, 145.

Yâkūt, Muʿcemü’l-büldân, Beyrut, ts. (Dârü’l-kitâbi’l-Arabî), III, 294.

Serkîs, Muʿcem, I, 1042.

Sarton, Introduction, I, 571-572, 621.

André Miquel, La Geographie du monde musulmane, Paris 1973, II, 112-126.

J. Filliozat – Jean Sauvaget, “Aḫbār aṣ-Ṣīn wa’l-Hind”, JA, CCXXXVII (1949), s. 370-371.

Ch. Pellat, “Ak̲h̲bār al-Ṣīn wa’l-Hind”, EI² Suppl. (Fr.), I, 56-57.