AHÎZÂDE ABDÜLHALİM EFENDİ

Kazasker Ahîzâde Mehmed Efendi’nin oğlu ve Şeyhülislâm Ahîzâde Hüseyin Efendi’nin büyük kardeşidir. İstanbul’da doğdu. Devrinin ünlü âlimlerinden ve bu arada Şeyhülislâm Ebüssuûd Efendi’den ilim tahsil etti. Pîr Mehmed Dede’den sülüs ve nesih yazıyı öğrendi. Yeni İbrâhim Paşa, Kasım Paşa, Yeni Ali Paşa, Şah Sultan, Haseki, Sahn-ı Semân, Şehzade ve Üsküdar Vâlide Sultan medreselerinde müderrislik yaptı. Bursa, Edirne ve İstanbul kadılıklarında bulundu. 1596 ve 1599 yıllarında iki defa Anadolu kazaskeri, 1601’de de Rumeli kazaskeri oldu. İki yıl sonra bu görevinden ayrılan Ahîzâde 12 Haziran 1604 tarihinde İstanbul’da şîrpençeden vefat etti ve evinin karşısındaki Çukur Medrese’ye bitişik türbeye defnedildi.

Halîmî mahlasıyla şiirler yazan Ahîzâde’nin tertip ettiği vakfiyeler, şer‘î hüccet ve temessükler kendisinden sonra örnek alındı. Çiçek ve özellikle lâle yetiştirmeye meraklıydı; bu arada bazı yeni lâle türleri de elde ettiği bilinmektedir.

Bazı risâleleri yanında başlıca eserleri şunlardır:

1. Taʿlîḳa ʿale’l-Hidâye ve bazı şürûḥihâ. Eserin bazı yazma nüshaları Süleymaniye Kütüphanesi’ndedir (Esad Efendi, nr. 922; Hacı Beşir Ağa, nr. 199/448).

2. Terceme-i Şevâhidü’n-nübüvve. Süleymaniye Kütüphanesi’nde (Esad Efendi, nr. 286; Çelebi Abdullah, nr. 253) yazmaları bulunan bu eserin Nevâhidü’l-fütüvve fî tercemeti Şevâhidi’n-nübüvve adıyla müellif hattı bir nüshası da aynı kütüphanededir (Fâtih, nr. 4275, 523 varak). Bazı nüshalarda eserin adı Şevâhidü’n-nübüvve Tercümesi şeklinde geçmektedir (Süleymaniye Ktp., Hekimoğlu, nr. 722; Lâleli, nr. 2023; Hamidiye, nr. 633; Hacı Mahmud Efendi, nr. 4376).

3. Muḫtaṣarü’d-Dürer ve’l-Ġurer (Süleymaniye Ktp., Hamidiye, nr. 454/1, 232 varak).

Ayrıca el-Eşbâh ve’n-neẓâʾir, Câmiʿu’l-fuṣûleyn, ed-Dürer ve’l-Ġurer ve Şerḥu’l-Miftâḥ adlı eserlere hâşiyeler yazmıştır.

BİBLİYOGRAFYA

Atâî, Zeyl-i Şekāik, İstanbul 1268, II, 494-497.

Muhibbî, Ḫulâṣatü’l-es̱er, Kahire 1284 ⟶ Beyrut, ts. (Dâru Sâdır), II, 319-322.

Müstakimzâde, Tuhfe, s. 243.

Sicill-i Osmânî, III, 302.

Osmanlı Müellifleri, I, 228.

Îżâḥu’l-meknûn, I, 601.

Hediyyetü’l-ʿârifîn, I, 504.

Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, V, 97.

TA, I, 54.