| Tez Künye | Durumu | ||
| Libya’daki Senusi Devleti Döneminde şiir hareketi / Poetry Movement at Senussi Order of Libya Yazar:AHMED BİLAL AL AMEN ALHABUNİ Danışman: PROF. DR. HASAN SOYUPEK Yer Bilgisi: Süleyman Demirel Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı Konu:Dilbilim = Linguistics ; Doğu Dilleri ve Edebiyatı = Eastern Linguistics and Literature ; Sanat Tarihi = Art History Dizin:Libya = Libya ; Muhammed bin Ali es Senusi = Muhammed bin Ali es Senusi ; Sanat = Art ; Sanat etkinlikleri = Art activities ; Sanat hareketleri = Art movements ; Şairler = Poets ; Şiir = Poem | Onaylandı Doktora Türkçe 2019 200 s. | ||
| Araştırmanın başlığı olan “Libya’da Senûsî Devleti Döneminde Şiir Hareketi”, genel olarak Arap edebiyatı, özelde ise de Libya edebiyatını kapsamakta olup İmam Muhammed b. Ali Senûsî tarafından kurulduğundan bu yana Senûsî çağrısına intisap eden Senüs şairlerinden olan Libya şairlerinden bir guruba özgüdür. Çalışma önsöz, giriş, üç bölüm ve sonuç kısımlarından oluşmaktadır. Giriş kısmında Libya’nın coğrafî konumu, isimlendirilme sebebi, coğrafî bölgeleri, ilk yerleşen kimseler ve burada kurulan devletler ele alınmıştır. Bunun yanısıra, Libya’daki sosyal hayat, dil, kültür ve eğitimele alınan diğer konulardır. İslâm fethinin gerçekleşmesinden itibaren Senûsî devletinin kuruluşuna kadar geçen süre zarfında bölgedeyaşayan bir takım şairler ele alınmıştır. Birinci bölümde kuruluşundan yıkılışına kadar Senûsî devletinin tarihi ele alınmış ve bu bölüm dört ana başlığa ayrılmıştır: 1- Seyyid Muhammed b. Ali Senûsî: Doğumu, nesebi, yetişmesi, eserleri, yolculukları, zaviye ve ıslah merkezlerini tesis etmesi ve vefatından bahsedilmiştir. ArdındanSenûsî zaviyeleri ele alınmıştır. 2- Seyyid Muhammed Mehdî b. Muhammed b. Ali Senûsî: Doğumu, yetişmesi, vasıfları, ahlakı, babasının yerine geçmesi, Kufra’ya taşınması, Sudan yolculuğu, Fransız işgaline karşı mücadelesi ve vefatından bahsedilmiştir. Yine aynı başlıkaltında Seyyid Muhammed Şerif b. Muhammed b. Ali Senûsî’den bahsedilmişve onun da doğumu, yetişmesi, yolculukları ve vefatıele alınmıştır. 3- Seyyid Ahmed b. Muhammed Şerif b. Muhammed b. Ali Senûsî: Doğumu, yetişmesi, amcasının yerine geçmesi, İtalyanların Libya’yı işgaline karşı mücadele etmesi, Türkiye’ye ve ardından da Hicaz’a olan yolculuğu ve vefatıele alınmıştır. 4- Libya’nın birinci kralı Seyyid Muhammed İdris b. Muhammed Mehdî b. Muhammed b. Ali Senûsî: Doğumu, yetişmesi, şahsiyeti, Hicaz’a yolculuğu, ilk emirliği, Mısır’a göç etmesi, ikinci emirliği, Libya’nın onun vasıtasıyla bağımsızlığını kazanması ve son olarak da krallığın düşüşü ve Senûsî yönetiminin sona ermesinden bahsedilmiştir. İkinci bölümde ise üç ana başlıkta Senûsî dönemi şiir ve şairlerinden bahsedildi: 1- Senûsî devletinin kuruluşundan İtalyanların Libya’ya saldırılarına kadar şiir hareketi: Bu devre şairleriikikısma ayrılmıştır. Birinci kısım, şu şairleri içine alır: İmran b. Baraka Vitorî, Falih Zahirî, Ahmed Taifî, Abdürrahim Mahbûb ve Busif Mukarrab Haddûs. İkinci kuşak ise şu şairleri içerir: Muhammed b. Abdillah Sünnî ve Ahmed b. İdris Eşheb. 2- İtalyanların saldırısından Senûsî devletinin sonuna kadar şiir hareketi. Bununla ilgili olarak da şunlar ele alınmıştır: a) Muhadram şairler: Bu kısımda Şair Ahmed Refik Mehdevî ele alınmıştır. b) Göçe zorlanan şairler: Bu kısımda Şair Hüseyin Ahlafî, Şair Hasan Susî ve Şair İbrahim Usta Ömer ele alınmıştır. c) Libya’da yaşayan vekendi kendini yetiştirmiş şairler: Bu kısımda da Şair Raşit Zübeyir Senûsîele alınmıştır. 3- Senûsî devleti şairleri nezdinde şiirin amaçları: Burada methiye, mersiye, gazel, ilişkiler, cihat ve hikmet şiirlerinden bahsedilmiştir. Üçüncü bölüm ise Senûsî devleti şiirinin sanatsal bir çalışmasından ibarettir. Bu bölümdört ana başlığa ayrılmıştır: a) Şiir dili: Burada kolay lafızların kullanılmasından, açık ve net dilin garantisinden, eski lafızlardan, lâfzî tekrardan, dinî mirasın işlevinden ve didaktik nazımlardan bahsedildi. b) Vezin ve kafiye: Halil b. Ahmed’in bahirlerine güvenmekten, serbest şiirden, mutlak ve sınırlı kafiyelerden, uyumlu kafiyelerin kullanılmasından, ilk beyitlerin tasrîi (kafiye) eğiliminden ve yeni şekliyle kafiyeden bahsedildi. c) Şiirsel İmaj: Senûsî devleti şairlerinin şiirsel imajlarında yararlandıkları temellerden bahsedildi. Bunlar: Eski miras, doğa, savaşlar ve hicrettir. d) Belagat yöntemleri: Teşbih, istiare, mecaz-ı aklî, mecaz-ı mürsel, kinaye, istifham, îcaz, ıtnab, cinas, tıbâk, reddü’l-acz ale’s-sadr, tevriye, mübalağa, mukabele, tağlîb vs.gibi sanatlar ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler Senusi, Şiir, Libya, Devlet | |||
| The study called “Poetry Movement at Senussi Order of Libya” has the scope of Arabic Literature in general and Libyan literature in nutshell while it covers Senussi poets who had acted in accordance with the Senussi Order since its establishment by İmam Muhammed b. Ali Senûsî. The study is composed of foreword, introduction, three main parts and conclusion. The introduction section explores the geographical location of Libya, where this name comes from, its geographical regions, the earliest inhabitants as well as the first civilizations in Libya. Besides, social life in Libya, language aspects, culture and education are also touched upon in introduction section. A number of poets having lived in the region from Islamic Conquest to the establishment of Senussi Order have also been introduced in this section. The first section deals with the Senussi Order from its foundation until its collapse in four parts: 1- Seyyid Muhammed b. Ali Senûsî: His birth, ancestors, growth, works, journeys, how he has founded zawiyahs (small Islamic monastery) and correctional centers and his death are explored. This part also explores the Senussi zawiyahs. 2- Seyyid Muhammed Mehdî b. Muhammed b. Ali Senûsî: His birth, ancestors, growth, characteristics, morality, how he inherited the throne from his father, how me moved to Kufra, his journey to Sudan, his struggle against French conquest and his death are cited. The same part also cites Seyyid Muhammed Şerif b. Muhammed b. Ali Senûsî and his birth, ancestors, growth, journeys and death. 3- Seyyid Ahmed b. Muhammed Şerif b. Muhammed b. Ali Senûsî: His birth, ancestors, growth, how he inherited the throne from his uncle, his struggle against French conquest in Libya, his journey to Turkey and then to Hejaz and his death are covered. 4- The 1st emperor of Libya, Seyyid Muhammed İdris b. Muhammed Mehdî b. Muhammed b. Ali Senûsî: His birth, ancestors, growth, characteristics, his journey to Hejaz, his first emirate, immigration to Egypt, his second emirate, how Libya declared its independence thanks to him, fall of the empire and finally the collapse of Senussi Order are covered in this part. The second section covers the characteristics of poetry and poets in Senussi Order in three parts: 1- Poetry movement from the establishment of Senussi Order until Italian conquest: The poets of this era are divided in two groups. The first group of poets are İmran b. Baraka Vitorî, Falih Zahirî, Ahmed Taifî, Abdürrahim Mahbûb and Busif Mukarrab Haddûs while second group involves Muhammed b. Abdillah Sünnî and Ahmed b. İdris Eşheb. 2- Poetry movement from Italian conquest until the collapse of the order: This section covers the below: a) The “Muhadramun” poets: Ahmed Refik Mehdevî is explored in this part. b) Poets who got forced to immigrate: Hüseyin Ahlafî, Şair Hasan Susî and İbrahim Usta Ömer are explored in this part. c) Poets who lived in Libya and ensured their self-growth and education: Raşit Zübeyir Senûsî is explored in this part. 3- The objectives of poetry for Senussi Order: This part covers hymns, elegies, odes, connections, jihad and wisdom poetry. The third section covers the artistic study of poetry of Senussi Order in four parts: a) The poetry language: Use of easy wording, clear and fluent language, old wordings, repetition of wording, the function of religious inheritance and didactic verses are explored in this part. b) Meter and rhyme: The features of meter of Halil b. Ahmed’s poetry, free verse, assonance and limited/full rhyme, the rhyme scheme of early couplets and the new form of rhymes are covered in this part. c) Poetic imagery: The forms and basis (old inheritance, nature, battles, hejira) that Senûssî poets benefited from are explored. d) Rhetoric methods: Simile, metaphors, metonymy, rhetorical questions, laconic, hyperbole, puns, oxymoron, repeated voices, double entendre, overstatement, reciprocation, figures of speech are covered in this part. Keywords Senusi, Poetry, Libya, State | |||