AHMED FEYZİ

Çorum’un Azap Ahmed mahallesinde doğdu. İlmiyeye mensup bir ailedendir. Babası Ali Ârif Efendi ve dedesi Osman Râif Efendi müftülük yapmışlardır. Tahsilini memleketindeki çeşitli âlimlerden okuyarak tamamladı. Meşhur âlimlerden İskilipli Arapzâde Mehmed Emin Efendi’den (ö. 1888) icâzet aldı. Nakşibendiyye tarikatının Hâlidiyye koluna mensuptu. Çorum’da Kurtzâde ve Alaybeyoğlu medreselerinde müderrislik ve 1851-1884 yılları arasında aralıklarla müftülük görevlerini yürüttü. Aynı yerde şer‘iyye mahkemesinde başkâtiplik ve kadılık vazifelerinde de bulundu. Çorum’da vefat etti.

Ahmed Feyzi Efendi’nin müderrisliği sırasında pek çok talebeye icâzet verdiği, Çorum İl Halk Kütüphanesi’nde bulunan icâzetnâmelerden anlaşılmaktadır. Dedesi ve babasından kalanlarla kendisinin edindiği kıymetli eserlerden oluşan 6112 ciltlik bir kitap koleksiyonu ile Çorum’un ilk müstakil kitaplığını tesis etti. Bu kitaplık Cumhuriyet döneminde kurulan Çorum İl Halk Kütüphanesi’nin nüvesini teşkil etmiştir.

Eserleri. İyi bir müderris olarak tanınan Ahmed Feyzi Efendi aynı zamanda birçok eser telif etmiştir. Bunlardan Çorum İl Halk Kütüphanesi’nde bulunanların başlıcaları şunlardır: el-Feyżü’l-ʿalî fî şerḥi Ḥizbi’n-Nevevî (nr. 627/3); el-Fevâʾidü’l-Feyżiyye şerḥu Risâleti’l-Emîniyye (nr. 438/3); Risâle fî [teklîfi] mâ lâ yuṭâḳ (nr. 971/5); Taḥḳīḳāt ʿalâ Muḳaddimeti’t-Telvîḥ (nr. 1587); el-Fevâʾidü’l-Feyżiyye fî aḥvâli’z-zevcâti’n-nebeviyye (nr. 3747/2); Feyz-i Rabbânî Redd-i Bâtıl-ı Îrânî. Sonuncusu dışındaki eserlerinin hepsi Arapça’dır. Türkçe olan Feyz-i Rabbânî Şiîliğe reddiye olarak yazılmış olup 471 varaktır (müellif hattı nüshası Kâmil Şahin’in özel kütüphanesinde bulunmaktadır). Ahmed Feyzi Efendi’nin, Şeyhülislâm Hâmid Efendi’nin (ö. 985/1577) el-Fetâva’l-Hâmidiyye adlı eserindeki fetvaların dayanağı olan fıkhî kaynakların tesbiti konusunda bir eser kaleme aldığı da kaydedilmektedir (Osmanlı Müellifleri, I, 250).

BİBLİYOGRAFYA

Ahmed Feyzi Efendi’nin Osmancıklı Hüseyin Sabri Efendi’ye verdiği icâzetnâme, Millî Ktp., nr. 2291/2, vr. 5^a.

Çorum Şer‘iyye Sicilleri, Ankara Etnografya Müzesi, nr. 2, s. 1, belge 3, s. 3, belge 8, s. 32, belge 64; nr. 10, s. 171, belge 278.

Ankara Vilâyeti Salnâmesi (1290), s. 63.

Arapzâde Mehmed Emin Efendi, er-Risâletü’l-Emîniyye fi’l-İstiʿâre, Çorum İl Halk Ktp., nr. 2368/1, vr. 2^a.

Hediyyetü’l-ʿârifîn, I, 195.

Osmanlı Müellifleri, I, 250.

Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, II, 47.

Çorum İl Yıllığı (1973), s. 172.

YA, III, 2017, 2103.