| Tez Künye | Durumu | ||
| Tanzimat’tan Meşrutiyet’e Diyarbekir 1839-1876 (İdari ve sosyo-ekonomik yapı) / Administrative, social and economic history of Diyarbekır: From Tanzimat to the first constitutional era (1839-1876) Yazar:AHMET GÜLENÇ Danışman: PROF. DR. İBRAHİM SOLAK Yer Bilgisi: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Diyarbakır = Diyarbakır ; Kent tarihi = Urban history ; Osmanlı Devleti = Ottoman State ; Osmanlı Dönemi = Ottoman Period ; Sosyoekonomik yapı = Socio-economic structure ; Tanzimat Dönemi = Tanzimat Period ; İdari yapı = Administrative structure | Onaylandı Doktora Türkçe 2020 300 s. | ||
| Tanzimat Dönemi (1839-1876), Osmanlı Devleti’nde bir taraftan klasik devlet geleneğinin devam ettiği diğer taraftan modernleşme sürecinde meydana gelen birtakım reformların uygulamaya konulduğu bir dönemdir. Bu dönemde meydan gelen değişim ve dönüşümlerin merkezden taşraya idari ve sosyo-ekonomik açıdan nasıl yansıdığını tespit etmek amacıyla hazırlanan tez çalışmasında, Osmanlı Devleti’nin adeta küçük bir örneğini teşkil eden Diyarbekir şehri ele alınmıştır. Döneme ait şeriyye sicilleri, merkez-taşra arasında yapılan yazışmalar, devlet ve vilayet salnameleri, gazeteler, kronikler, inceleme ve araştırma eserler çalışmanın temel kaynaklarını oluşturmaktadır. Diyarbekir; çeşitli ırk, dil, din ve mezhepten meydana gelen halkın bir arada yaşadığı, jeopolitik ve jeostratejik açıdan önemli bir noktada yer almaktadır. Diyarbekir’in merkezden uzak olması, kozmopolit bir yapı arz etmesi ve burada aşiret reisleri ile ağaların etkili bir güç olarak öne çıkması Tanzimat ilke ve reformlarının uygulanmasını geciktirmiştir. Ferman, 3 Kasım 1839’da ilan edilmesine rağmen Diyarbekir’de uygulanmasına 1845’in Mart’ında başlanmıştır. Bu dönemde başlatılan merkezileşme politikalarının sonucu olarak Diyarbekir’in idari yapısında değişiklikler yaşanmış, eski kurumların bazıları kapatılırken bazılarının yanında yeni kurumlar açılmış ve çeşitli görevlerdeki maaşlı memurlar bu kurumlara tayin edilmişlerdir. Müslüman nüfusun daha fazla olduğu şehirde; Ermeniler, Katolik Ermeniler, Süryaniler, Katolik Süryaniler, Rumlar, Katolik Rumlar, Yahudiler ve Keldaniler gibi gayr-i Müslim halk da ikamet etmekteydi. Müslim ve gayr-i Müslimler, bir arada aynı mahalle ve sokakta yaşayarak, birbirleri ile alışveriş yapmışlardır. Müslümanlar çoğunlukla tarım ve hayvancılıkla, gayr-i Müslimler ise esnaflık ve ticaretle meşgul olmuşlardır. İç ve dış ticaretin yoğun olduğu şehirde vergilerin herkesin gelirine göre alınması ticareti canlandırmış, bu durum devlete çeşitli isimler altında verilen vergi gelirlerinin artmasını sağlamıştır. Tanzimat döneminde Diyarbekir’in idari ve sosyo-ekonomik yapısının incelendiği bu tez çalışmasının, Osmanlı şehir tarihi araştırmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Tanzimat Dönemi, Diyarbekir (Amid), İdari ve Sosyo-Ekonomik Yapı. | |||
| The Tanzimat Period refers to a wide-ranging series of reforms that focused heavily on the modernization of the Ottoman Empire between 1839 and 1876 years. It can be said that the classical Ottoman state tradition also was in effect in this period. This study deals with the impacts of the Tanzimat from the central administration on provinces in terms of socio-economic structure based on Diyarbekir. The main sources of the study are the court records (kadı sicilleri), the correspondence between the central and provincial, newspapers, chronicles and the state and provincial yearbooks (salnameler), books and articles. Different races, languages, religions and sects live together in Diyarbekir, which is located at an important region in terms of geopolitical and geostrategic. Diyarbekir was from the center and it had a cosmopolitan structure, also tribal leaders were in effect and against reforms. Thus the implementation of Tanzimat reforms delayed in Diyarbekir. Although the Tanzimat was declared on 3 November 1839, its implementation in Diyarbekir was started in March 1845. As a result of the centralization policies initiated during this period, the administrative structure of Diyarbekir was changed, some of the old institutions were closed, some were opened with new institutions, and salaried officers in various positions were appointed to these institutions. Muslims made up a majority of the population in Diyarbekir, however non-Muslim people such as Armenians, Catholic Armenians, Assyrians, Catholic Assyrians, Greeks, Catholic Greeks, Jews and Chaldeans were also living in the city. Muslims and non-Muslims were living together in the same neighborhood and street, and thus they had frequent social and economic contacts. Muslims were mostly engaged in agriculture and animal husbandry, while non-Muslims were engaged in trade. Taxes were levied according to a taxpayer’s ability to pay in Diyarbekir, and this revived trade in the city. Thus, the state could impose new taxes and raiased taxes revenues. As a result, this study, which deals with the administrative and socio-economic structure of Diyarbekir during the Tanzimat period, argues that all these findings would contribute to the Ottoman urban history researches. Keywords: The Ottoman, Tanzimat, Diyarbekir (Amid), Administrative, Social, Economic. | |||