| Tez Künye | Durumu | ||
| Bor’un tarihi yapıları / Historical buildings of Bor Yazar:AHMET SALTIK Danışman: DOÇ.DR. REMZİ KILIÇ Yer Bilgisi: Niğde Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İlköğretim Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin: | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2007 171 s. | ||
| Toroslar, Erciyes ve Hasan Dagı ile çevrilidir. Oldukça yüksek Nigde vadisi ve bu vadi içerisinde uzanan ova görünümlü bir kenttir. Bor merkez yerlesiminin 1071 yılında kazanılan Malazgirt Zaferi’nden sonra basladıgını görmekteysek de tarihi bununla sınırlayamayız. Bor kelime manası itibariyle birçok anlamları ifade etse de bizce, Atatürk’ün de dedigi gibi ?Bardak? ve ?Buhar? anlamlarına gelme ihtimali vardır. Ayrıca Hititçe ya da Frigce’de ki surlarla çevrilmis bölge beyinin konagı anlamına gelen ?Baris? anlamına gelmektedir. Bugün Bor ilçe sınırları içinde bulunan Tyana (Kemerhisar) yerlesim yeri, Bahçeli kasabasındaki Kösk Höyük ve Bor’a 3 km uzaklıktaki Pınarbası Höyük’ünün tarihini Neolitik Çaga götürebilmektedir. Bor’da ilk yasamın Hititlerle basladıgını görmekteyiz. Ardından Kimmerler, Medler, Persler, Romalılar, Araplar ve Türklerin varlıgını görmekteyiz. Tyana (Kemerhisar) bölgedeki Arap-Bizans mücadelesi yüzünden önem kaybetmis ve böylece Bor önem kazanmıstır. Bor ve çevresinin kesin ve kalıcı Türk hâkimiyetine girmesi 1071 Malazgirt Zaferi’nden sonra olmustur. 1077 yılında Anadolu’nun fethinin Kutalmısoglu Süleyman ve Mansur tarafından yapıldıgı dönemde Bor’da kesin hâkimiyet saglanmıstır. Bor 1261 yılında kısa süreli Karamanogulları hâkimiyetine girmistir. Sonra bölge tekrar Türkiye Selçukluları hâkimiyetine girdi. Ardından Anadolu’da Mogol- lhanlı mücadelesi basladı ve Selçuklu hâkimiyeti zayıfladı. Daha sonra bölgede Osmanlı Devleti öncesinde Karamanogulları Beyligi, Eretna Devleti ve Kadı Burhanettin Devleti arasındaki mücadeleye sahne olmustur. Bor, Osmanlı hâkimiyetine ilk kez 1398 yılında I. Bayezid zamanında girdiyse de 1402 yılındaki Ankara Savası ile yeniden Karamanogulları’na baglanmıstır. Bor’da kesin Osmanlı V hâkimiyeti Fatih zamanında shak Pasa’nın 1471 yılında Bor’unda içinde bulundugu Nigde’yi almasıyla baslamıstır. Milli Mücadele Dönemi’nde Bor her ne kadar fiilî bir isgale ugramadıysa da tüm Anadolu cografyasındaki olumsuz hava bölgeyi de etkilemistir. Bor halkı hemen yanı basındaki Pozantı cephesinde yasanan isgale duyarsız kalmamıs ve bölgeye maddi manevi tüm destegini vermistir. Bor halkı Pozantı’nın düsman isgalinden kurtulmasında önemli bir görev üstlenmistir. Milli Mücadele Dönemi ardından kurulan Cumhuriyet’i Bor halkı sevinçle karsılamıstır. Bor, günümüzde de varlıgını sürdüren Nigde iline baglı ilçe merkezidir. Bor’daki tarihi yapılar daha çok Türk-slam dönemine ait olmakla birlikte, çevre yerlesim yapılarının tarihini daha eskilere dayandırmak mümkündür. Bor’da Neolitik döneme ait iki höyük, Roma dönemine ait bir havuz, bir hamam ve su kemerleri bulunmaktadır. Karamanogulları Dönemine ait bes cami, bes mescid, bir hamam ve bir türbe bulunmaktadır. Osmanlı Dönemine ait on üç cami, altı mescid, bir hamam, üç han, bes ev, iki çesme, bir bedesten, bir mektep ve iki kilise bulunmaktadır. Ancak bugün bu yapıların birçogu bakımsız bir durumda çürümeye terk edilmistir. Bu tarihi yapılara biran önce sahip çıkmalı ve gelecek kusaklara aktarmalıyız. Anahtar Kelimeler: Bor, Tarihi Yapılar. | |||
| Bor which is stiuated in the southeast of Central Anatolia, is a district of Nigde. It is surrounded by Taurus, Erciyes and Hasan Mountains. Bor lying in a valley -quietly high Nigde Valley- is a city, seeming as a plain.Although we know that central settlement of Bor began after The Victory of Malazgirt, we can?t restrict the history with this. Although Bor has a lot of word meanings, we think, there is a possibility that it means ?Glass (Bardak)? and ?Steam (Buhar)? according to Atatürk. Also it means ?Baris?, which is the house of governer of region surrounded by city walls in Hittite or Assyr. Tyana (Kemerhisar) stiuated on Bor?s border, can take the history of Kösk Tumulus being in Bahçeli and the history of Pınarbası Tumulus situated 3 kilometres from Bor, to Neolatik Period. We see that the first life in Bor was started by Hittite. Then we see existence of Meds, Persians, Kimmerler, Romans, Araps and Turks. Tyana (Kemerhisar) lost its importance because of struggle of Arap-Byzantine in this region and Bor gained importance. Certain and permanent Turkish domination in Bor and its surrounding occured after The Victory of Malazgirt, 1071. When Anatolia was conquered by Kutalmısoglu Süleyman and Mansur in 1077, Bor was provided certainly domination. Bor was temporarily ruled by karamanogulları in 1261. Next the Turkey Seldjhuk ruled the region again. Then the struggle of Mongol-lhanlı srarted and the Seldjhuk?s domination diminished. The struggle among Karamanoglu Principality, The Eratna Government and Kadı Burhanettin Principality started in the region before the Ottoman Empire. Although Bor was ruled by The Ottoman Empire firstly in time of Beyazit I. ,in 1398, it was ruled by Karamanoglu Principality after The VII Ankara War in 1402. The basic Ottoman domination in Bor started when shak Pasha conquered Nigde, including Bor, in 1471. Although Bor wasn?t occupied in act in The National Struggle, negative effects affected the whole Anatolia?s geography. People of Bor didn?t neglect occupation lived in Pozantı front next to Bor and gave material and moral support to the region. The people of Bor took on an important act on salvation of Pozantı. Republic established after The National Struggle, was met joyful by the people of Bor. So Bor which is a district of Nigde has continued its existence till our time. In addition, most of the historical structures belong to Turk-Islam Period, it is possible that settlement structures in the surrounding have based on previous years. There are two tumuluses, which belong to Neolatik Period. There are a pool, a bath and the aqueducts,which belong to Romans Period. There are five mosques, five small mosques, a bath and a tomb, which belong to Karamanogulları Period. There are thirteen mosques, six small mosques, a bath, three inns, five houses, two fountains, a covered bazaar, a school and two churches, which belong to The Ottoman Empire. But most of these structures neglected are left to rottenness today. We have to protect immediately these structures and leave next generation. Keywords: Bor, The Historical Structures. | |||