AMR b. DÎNÂR

Aslen İranlı olup 45 (665) veya 46 (666) yılında doğdu. Arap kabilelerinden Cumah’ın himayesine girmiş olmasından dolayı velâ yoluyla mevâlîdendir. Biri dışında bütün dişleri dökülmüş olduğu için el-Esrem lakabıyla anılır. Abâdile başta olmak üzere Ali b. Ebû Tâlib, Câbir b. Abdullah, Ebû Hüreyre, Berâ b. Âzib gibi önde gelen sahâbîlerden; Saîd b. Müseyyeb, Saîd b. Cübeyr, Tâvûs, Mücâhid, İkrime, Vehb b. Münebbih, Atâ b. Ebû Rebâh, Atâ b. Yesâr ve Sâlim b. Abdullah gibi tâbiîn neslinin büyüklerinden hadis dinledi. Fıkıh ve hadiste temayüz etti.

Atâ b. Ebû Rebâh’tan sonra Mekke’de fetva mercii olan ve Ali b. Medînî’nin, hadis sahasında eser veren ilk altı kişiden (İbn Şihâb, Amr b. Dînâr, Katâde b. Diâme, Yahyâ b. Ebû Kesîr, Ebû İshak, Süleyman b. Mihrân el-A‘meş) biri olarak zikrettiği Amr b. Dînâr’ın sika oluşu ve rivayetlerinin sıhhati konusunda hadis otoriteleri ittifak etmişlerdir. Süfyân b. Uyeyne ondan duyduğu bir hadisi başkasından duyacağı yirmi hadise tercih ettiğini söylerdi. Amr b. Dînâr eksik bırakılmaması şartıyla hadislerin mâna olarak naklini câiz görmüştür. Diğer taraftan, daha sonra değiştirebileceği endişesiyle kendi görüşlerinin yazılmasını istemezdi. Ca‘fer es-Sâdık, İmam Mâlik, Şu‘be, Katâde, İbn Cüreyc, İbn Ebû Necîh, Eyyûb es-Sahtiyânî, Süfyâneyn (Süfyân es-Sevrî ve Süfyân b. Uyeyne), Hammâdeyn (Hammâd b. Seleme ve Hammâd b. Zeyd) gibi büyük âlimler kendisinden rivayette bulunmuşlardır.

Kaynaklarda, gerek fıkıh gerekse hadis konusunda akranlarının birçoğundan üstün olduğu belirtilen Amr b. Dînâr’a Şiîlik isnadında bulunulmuşsa da bu isnadın gerçekle bir ilgisi yoktur. 126 (veya 125) yılında seksen yaşlarında iken vefat etti.

BİBLİYOGRAFYA

İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, V, 479-480.

Ali b. Medînî, Kitâbü’l-ʿİlel (nşr. Abdülmu‘tî Emin Kal‘acî), Haleb 1400/1980, s. 19-20, 40.

Râmhürmüzî, el-Muḥaddis̱ü’l-fâṣıl (nşr. M. Acâc el-Hatîb), Beyrut 1971, s. 614-615.

İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, VI, 231.

Nevevî, Tehẕîb, I/2, s. 27.

Zehebî, Aʿlâmü’n-nübelâʾ, V, 300-307.

a.mlf., Târîḫu’l-İslâm, Kahire 1368, V, 114-115.

a.mlf., Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, I, 113-114.

Fâsî, el-ʿİḳdü’s̱-s̱emîn, VI, 374-376.

İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, VIII, 28-30.

M. Ebû Zehv, el-Ḥadîs̱ ve’l-muḥaddis̱ûn, Kahire 1378/1958, s. 176, 184.