Anıl Arslan. Tuḥfe-i Ḥüsāmī (inceleme, çeviri yazılı metin, dizin). Yüksek lisans tezi (2016)

Anıl Arslan. Tuḥfe-i Ḥüsāmī (inceleme, çeviri yazılı metin, dizin). Yüksek lisans tezi. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016, XI+186 s.

Özet

Bu çalışmada, Anadolu sahasında manzum olarak yazılmış Farsça-Türkçe sözlüklerin ilki olan Tuhfe-i Hüsâmî ele alınmıştır. Farsça-Türkçe olarak manzum şekilde yazılan bu sözlüğün çeviri yazılı metni hazırlanarak sözlük bilimsel incelemesi ve dizini yapılıp bilim âlemine tanıtılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde, manzum sözlükler hakkında genel bir bilgi verilmiş, Anadolu sahasında yazılan manzum sözlüklerin bir kısmı liste halinde aktarılmış ve Tuhfe-i Hüsâmî’nin önce müellifi olan Hüsâm b. Hasan (Hüseyin) el-Konevî’nin ulaşabildiğimiz kaynaklardan biyografisi hazırlanmış sonra eser ve türü hakkında geniş bilgi verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde Tuhfe-i Hüsâmî’nin sözlük bilimsel incelemesi yapılmıştır. Üçüncü bölümünde ise eserin çeviri yazılı metni yapılmış, üzerinde çalıştığımız nüshada yer alan aruz ve müstensih hataları dipnotta verilmiştir. Çalışmanın dördüncü ve son bölümünde ise Tuhfe-i Hüsâmî’nin Türkçe-Farsça ve Farsça-Türkçe dizini hazırlanmıştır.

Abstract

This study works on Tuhfe-i Hüsami ,which is the first of Persian- Turkish dictionaries written in verse in Anatolia. The aim of the study is to rewrite the dictionary in prose and after lexicological analysis introduce it to science world. The first part of the study gives general information about dictionaries in verse, includes a list of some of the dictionaries written in Anatolia, a biography of Hüsâm b. Hasan (Hüseyin) el-Konevî , who is the writer of Tuhfe-i Hüsâmî, and some information about the work and its genre. The second part of the study contains a lexicological analysis of Tuhfe-i Hüsâmî. The third part of the study includes a written translation of the work and prosody and scribe errors on the draft that we have worked on are indicated in footnotes. The forth part includes Turkish-Persian anda Persian-Turkish index of Tuhfe-i Hüsâmî.

İçindekiler

ÖZET … v
ABSTRACT … vi
İÇİNDEKİLER … vii
KISALTMALAR … ix
ÇEVİRİ YAZI İŞARETLERİ … x
ÖN SÖZ … xi
GİRİŞ … 1

1. BÖLÜM

1. Manzum Sözlükler … 3
1.1. Tanımı … 3
1.2. Anadolu Sahasında Yazılan Farsça-Türkçe Manzum Sözlükler … 3
2. Hüsâm b. Hasan (Hüseyin) el-Konevî … 6
2.1. Hayatı … 6
2.2. Eserleri … 7
3.Tuhfe-i Hüsâmî … 7
3.1. Adı … 7
3.2. Yazılış Tarihi … 8
3.3. Yazılış Nedeni … 8
3.4. Vezni … 8
3.5. Tertip Şekli ve Bölümleri … 10
3.6. İçeriği … 12
3.7. Nüshaları … 12
3.8. Bursa İnebey Nüshasının Tanıtımı … 13
3.9. Üzerinde Yapılan Çalışmalar … 13

2. BÖLÜM
SÖZLÜK BİLİMSEL İNCELEME

1. Bütün yapı (megastructure) … 14
1.1. Baş veri … 14
1.1.1. Ön ve arka kapak bilgileri … 14
1.1.2. Yazılma yeri, yılı vd. teknik bilgiler … 14
1.1.3. Yazar (hazırlayıcı) bilgileri … 15
1.1.4. Kısaltmalar … 15
1.1.5. Ön söz, giriş vd. … 15
1.1.6. Son söz vd. … 16
1.2. İç veri … 17
1.2.1. Sayfa takipçisi … 17
1.2.2. Sayfa numarası … 17
1.3. Son veri … 18
2. Bütüncül yapı (macrostructure/ intra textual) … 18
2.1. Parçacıl yapı (microstructure/ entry structure) … 18
2.1.1. İç yapı (mesostructure) … 18
2.1.1.1. Biçimle ilgili bilgiler … 18
2.1.1.1.1. Maddebaşı (headword) … 18
2.1.1.1.2. Dilbilgisel bilgi (grammatical information) … 19
2.1.1.2. Anlamla ilgili bilgiler … 19

3. BÖLÜM
ÇEVİRİ YAZILI METİN

4. BÖLÜM
DİZİNLER

4.1. Farsça – Türkçe Dizin … 61
4.2. Türkçe – Farsça Dizin … 92

SONUÇ … 140
KAYNAKÇA … 141

Keywords: Тухфа-и Хусам, Тухфе-йе Хусам, Тухфе-и Хусам, Хусамеддин Хой-и, Хусамеддин Хойи, Хусамеддин ал-Хойи, Husam al-Din al-Khoy, Husam ad-Din al-Khoy, Hossam ad-Din al-Khoy, Hassam-ud-Din al-Khoy, Husam al-Din al-Khoi, Husam ad-Din al-Khoi, Hossam ad-Din al-Khoi, Hassam-ud-Din al-Khoi, Tohfe-ye Husam, Tohfe-yi Husam, Tohfeh al-Husam, Tuḥfe-i Ḥüsāmī, Tuhfe-i Hüsâmî, Hüsâm b. Hasan (Hüseyin) el-Konevî, Hüsaməddin Xoyi, Töhfeyi Hüsam.