Arminius Vambery. Bir sahte dervişin Orta Asya gezisi (1993)

Arminius Vambery. Bir sahte dervişin Orta Asya gezisi (bir sahte dervişin Asya-yı Vustâ’da seyahati).1 . baskı. Hazırlayan: N. Ahmet Özalp; Ses tarih: 4, Seyahatnameler: 2. İstanbul: Ses yayınları, 1993, 219 [3] s. ISBN 9753410034

Vambery ve Orta Asya gezisi

Siyonizm’in ünlü lideri Theodor Herzl, kendisiyle görüştükten sonra, günlüğüne şunları yazar: “Yetmiş yaşını aşkın bu topal Macar Musevisinin şahsında dünyanın en ilginç insanlarını tanıdım. Kendisinin Türk mü?, yoksa İngiliz mi olduğuna bir türlü karar veremeyen bu insan, Almanca kitap yazmakta, on iki dili aynı akıcılıkta konuşmaktadır; ayrıca ikisine ruhban olarak bağlandığı beş din değiştirdiğini iddia etmektedir. Bana Şark’ın bin bir muammasını ve Padişah’la olan ilişkisini anlattı. Bana tümüyle güvenerek kendisinin Türkiye’nin ve İngiltere’nin gizli ajanı olduğunu söyledi. Musevilere düşman olan bir toplumda çektiği sıkıntıları anlatarak Macaristan’daki öğretim üyeliğinin göstermelik olduğundan söz etti.”

Herzl’in deyimiyle bu “dünyanın en ilginç insanlarından biri”nin kişiliğini oluşturan daha başka nitelikleri de var: 33 derecelik masonluk, Siyonizm’in sadık hizmetkarlığı, sahte dervişlik, gezginlik, kaşiflik, Türk-Macar soybirliği savunuculuğu, Türk hayranlığı ve dostluğu, Jön Türklerin akıl hocalığı, devletler arası arabuluculuk… Bütün bu nitelikleri kendinde toplayan kişi, Vambery’den başkası değildir.