| Tez Künye | Durumu | ||
| Anadolu Selçuklu medreseleri ve bugünkü durumlarının tespiti (Başlangıcından 1243 yılına kadar) / Anatolian Seljuks madrasahs and the determination of its current situations (From the beginning of the construction of the madrasahs through the year of 1243) Yazar:ATANUR KAYA Danışman: PROF. DR. NURCAN YAZICI METİN Yer Bilgisi: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Konu:Sanat Tarihi = Art History Dizin:Anadolu Selçukluları = Anatolian Seljuks ; Medreseler = Madrasahs ; Mimari = Architectural ; Mimari özellikler = Architectural characteristics ; Selçuklular = Seljuks ; Selçuklular Dönemi = Seljuks Period ; Tipoloji = Typology | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2018 170 s. | ||
| Selçuklu uygarlığı Anadolu’da büyük bir mimari miras ortaya koymuştur. Bu mimari mirasın önemli bir parçasını da medreseler oluşturmaktadır. Bu çalışmada Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurulduğu tarihten 1243 Kösedağ Savaşı’na kadar olan süreçte inşa edilen medrese örnekleri ele alınmıştır. Tez çalışması kapsamında, 1243 yılına kadar Anadolu’da inşa edilen Selçuklu medreselerinin, medrese tipolojisi içindeki yerleri belirlenmiştir. Ayrıca vakfiyelerden, kitabelerden ve yerinde yapılan incelemeler neticesinde, medreselerin bugünkü durumları ortaya koyulmuştur. Siyasi, sosyolojik ve mimari gelişim açısından önemli bir süreci başlatan 1243 Kösedağ Savaşı, 13. yüzyılın ilk yarısı ve ikinci yarısındaki mimari üretimde belirleyici bir etken oluşturmuştur. Çünkü bu tarihten sonra Anadolu Selçukluları bağımlı bir devlet haline gelmiştir. Özellikle 1256 yılı Moğol hakimiyetinin, Anadolu Selçukluları üzerinde tam anlamıyla etkili olduğu bir tarihtir. Ancak böyle bir siyasi sürece rağmen, mimarideki Anadolu Selçuklu eserleri inşa edilmeye devam edebilmiştir. Günümüze ulaşan ve ulaşmayan Anadolu Selçuklu medreselerinin sayı olarak, yüzyılın ortalarına kadar daha yoğunlukta olduğu anlaşılmaktadır. 13. yüzyılın ortalarına kadar inşa edilen medreselerin daha çok, asıl işlevine uygun; yani eğitimli amaçlı inşa edildiği görülmüştür. Yüzyılın ikinci yarısından sonra inşa edilen örneklerin ise, eğitim işlevinin yanı sıra estetik ve boyut açısından daha görkemli şekilde inşa edildiği görülmüştür. Anadolu Selçuklu medreseleri tipoloji açısından; avlusunun üzeri açık ya da kapalı, tek ya da iki katlı, eyvanlı ve revaklı avlulu olarak inşa edilmişlerdir. Anadolu Selçuklu medrese mimarisinde; özellikle 1243 yılına kadar ve bu tarihten sonra inşa edilen medreseler, banileri, mimarları, sanatçıları, yapı malzemeleri, mimari özellikleri ve süsleme özellikleri açısından kronolojik sırayla, karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca bu iki tarihi süreçte yer alan yapıların banilerinin ünvanları, mimar, usta ve sanatçılarının kökenleri açısından da ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Anadolu Selçuklu, Mimari, Medrese, Kösedağ, Tipoloji | |||
| The Seljuk Civilization built the great architectural heritage in Anatolia. The madrasahs generate an important piece of this architectural heritage. The madrasahs that were built to 1243 Kosedag War from the establishment of the state of Anatolian Selkuks were evaluated. İn this studying, the place and importance of the madrasahs that were built in Anatolia until 1243 Kosedag War were determined in the madrasah typology. Also the current situations of the madrasahs were determined by the trust deeds, the inscriptions and in-situ surveys. 1243 Kosedag War that started a significant period in terms of political, sociologic and architectual development determinanted in architectural production in the first and second half of the 13th century. Because Anatolian-Seljuk State became politically dependent after this date; actually the year of 1256 is an important date in terms of the Mongol Sovereignty on Anatolian-Seljuks. But even so Anatolian-Seljuks progressed to build the architectural structure in Anatolia. İt is understood that the number of the Anatolian-Seljuks Madrasahs which extant-nonextant and was built until the middle of the century is more than the Anatolian-Seljuks Madrasahs which was built in the second of the the century. Also the madrasahs which was buit until the the first of the century are more functional and aducational but the madrasahs which was built after the second half of the century are both educational and magnificient in terms of the dimension. Typologically Anatolian-Seljuks Madrasahs were built in the form of the open courtyard or closed courtyard, one or two storeys, with aiwan and proched courtyard. İn Anatolian-Seljuks architecture, the madrasahs which was built until 1243 and after this date actually is evaluated in terms of its patrons, architects, building materials, architectural and decoration features in chronological order besides buildings in this two priods are evaluated in terms of its patrons’ titles, its architects, constructors and artists’ origins. Key Words: Anatolian-Seljuks, Architecture, Madrasah, Kosedag, Typology | |||