Azâim Arapça azîmet kelimesinin çoğuludur. Kişinin kalbini bir şeye bağlayarak bütün mânevî ve ruhî gücüyle ona yönelmesine azîmet denir. Azâim ilmini bilenler bu yolla bazı cinlere ve şeytanlara tesir ederek onları itaatleri altına aldıklarına, kendi hizmetlerine soktuklarına ve bunlar sayesinde birtakım hastalıkları tedavi ettiklerine inanırlar.
Taşköprizâde ve Kâtib Çelebi başta olmak üzere Osmanlı âlimleri, hatta İslâm âlimlerinin çoğu böyle bir tesir meydana getirerek sonuç almanın aklen ve şer‘an câiz olduğu görüşündedir. Taşköprizâde, azâimle savunulan bir kalenin yine azâimle tesirsiz hale getirilerek Sultan Mahmûd-ı Gaznevî tarafından fethedildiğini anlatır. Yapılan duanın kabul edilmesi halinde Allah’ın iradesi kulun isteğini nasıl yerine getiriyorsa azâimde de Allah’ın, himmet sahibinin dileğini yerine getirdiğine inanılır. Kâtib Çelebi, himmet sahibinin azâim yoluyla isteğini gerçekleştirmesinin niteliği konusunda çeşitli görüşler ileri sürer. Ona göre azâimin biri mubah, diğeri haram olmak üzere iki şekli vardır. Hakkında hadis bulunan ve şifa hassasına sahip olan âyetler ve esmâ-i hüsnâ ile yapılan azâim câiz, sihir, büyü ve tılsım şeklinde yapılan azâim ise haramdır (bk. CİN).
BİBLİYOGRAFYA
Taşköprizâde, Mevzûâtü’l-ulûm, I, 398.
a.mlf., Miftâḥu’s-saʿâde, I, 366-367.
Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 1137.
Âlûsî, Rûḥu’l-meʿânî, XXIII, 202.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1991 yılında İstanbul’da basılan 4. cildinde, 299-300 numaralı sayfalarda yer almıştır.