| Tez Künye | Durumu | ||
| Azerbaycan tarih araştırmalarında Türk İstiklal Savaşı ve Atatürk / Turkish independence war and Ataturk in Azebaijan historical researches Yazar:ELSEVER NAGİYEV Danışman: PROF. DR. ERDAL AÇIKSES Yer Bilgisi: Fırat Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Atatürk = Atatürk ; Azerbaycan = Azerbaijan ; Kurtuluş Savaşı = Independence War ; Milli Mücadele = National Struggle ; Tarih araştırmaları = History research ; Türk-Azerbaycan ilişkileri = Turkish-Azerbaijan relations | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2014 119 s. | ||
| Türk İstiklal Savaşı ve Mustafa Kemal Atatürk çağdaş Azerbaycan tarih araştırmalarında en çok ilgi çeken konular arasında yer alıyor. Bu yoğun ilginin nedeni sadece bu konunun Sovyet dönemi Azerbaycan tarih araştırmalarında yeteri düzeyde incelenmemesi değil, aynı zamanda XX. yüzyılın ilk çeyreğinde mevcut olan Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin, Türk İstiklal Savaşı`na Azerbaycan Türklerinin desteğinin, Atatürk`ün dış politikasında Azerbaycan ve Nahçivan meselelerinin daha derinden araştırılması zorunluluğundan kaynaklanmaktadır. Bu araştırmaların ortaya çıkardığı yeni bilgiler birçok yönden iki ülke arasında bugün mecvut olan siyasi, ekonomik ve askeri ilişkilerin daha da gelişmesine büyük katkı sağlayacaktır. Tez çalışması kronolojik olarak 1920-2013 yıllarını kapsamaktadır. Bu dönemi kendi içinde iki alt dönem ayırmak mümkündür: Sovyetler Birliği dönemi ve Azerbaycan`ın bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından sonraki dönem. Bu iki dönem bir birinden sadece kronolojik açıdan değil, aynı zamanda araştırma konusunu oluşturan meseleye bakış açısı, amaç ve yöntem olarak da farklıdır. Tez çalışmasının başlıca amacı, bu iki dönemde Azerbaycan tarih araştırmalarında Türk İstiklal Savaşı ve Atatürk araştırmalarına olan ilgi, yapılan çalışmalar ve meseleye bakış açıları arasındaki benzer ve farklı yönleri ortaya çıkarmaktır. Üç bölümden oluşan tezin birinci bölümünde Azerbaycan`ın bağımsızlığını kazandığı tarihten (1991) bugüne Azerbaycan-Türkiye ilişkilerine kısaca yer verilmiş, yeni dönemde Azerbaycan tarih araştırmalarında “Türkiye Cumhuriyeti araştırmaları” ve Mustafa Kemal Atatürk`ün hayat ve çalışmaları ile ilgili yapılan araştırmalara kısaca dokunulmuştur. Tezin ikinci bölümünde SSCB döneminde Azerbaycan tarihçilerinin Türk İstiklal Savaşı ve Atatürk ile ilgili yaptıkları çalışmalar incelenmiştir. Sovyet döneminde ister Azerbaycan, isterse de Sovyet tarihçileri Türk İstiklal Savaşı`nı incelerken, araştırma konusunu oluşturan meselelere Sovyet ideolojisinin ve Sovyet çıkarlarının etkisi altında yaklaşmışlar. Daha ilk bakışta, Sovyet dönemi Azerbaycan tarih araştırmalarında, Sovyetlerin ideoloji kalıpları ve 1919-1923 Türkiye-Rusya ilişkilerinin yapısı, aynı zamanda araştırmanın yapıldığı dönemdeki SSCB-Türkiye ilişkileri araştırmanın bilimselliğini etkileyen etkenler olarak dikkati çekmektedir. Bu dönemin araştırmalarında dikkat çeken bir diğer husus literatür, arşiv belgeleri ve döneme tanıklık eden şahısların hatıralarından kısıtlı şekilde, araştırmacının beklentisine uygun şekilde yararlanılmasıdır. Tezin üçüncü bölümünde Azerbaycan bağımsızlığını kazandıktan sonraki dönemde Türk İstiklal Savaşı, Mustafa Kemal Atatürk karakteri ile bağlı yapılan araştırmalar incelenmiştir. Bu araştırmaların bir kısmı doğrudan konuyu ele almakta, bir kısmı ise dolaylı olarak bu konulara eğilmektedir. İncelenen eserlerin Sovyet dönemindeki çalışmalardan farkı, iki ülke ilişkilerine katkı sağlayacak şekilde yazılması, ulaşılabilen tüm kaynaklardan yararlanılması, Atatürk döneminde Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinin mümkün olduğu kadar objektif bir biçimde aydınlatılmasından oluşmaktadır. Tez çalışmasının sonuç kısmında ise araştırmacının elde ettiği bilimsel sonuçlar ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Atatürk, Türk İstiklal Savaşı, Azerbaycan, Türkiye, SSCB, Güney Kafkasya. | |||
| Turkish Independence War and Mustafa Kamal Ataturk are among the most remarkable objects in modern Azerbaijan historical researches. The reason of this high interest is not only resulted from the lack of analyses of this content during Soviet period Azerbaijan historical researches, but also welded from the necessity of profound analyses of Turkey-Azerbaijan relations in the first quarter of the twentieth century, support of Azerbaijani Turks to the Turkish Independence War and Azerbaijan and Nakhchivan objects in Ataturk’s foreign policy. The new reports that the researches ascertained would be contributed to the development of the existed political, economical and military relations between two countries . Chronologically this thesis work covers 1920-2013 years. It is possible to divide the period into two sub-periods: The period of The Soviet Union and the period after 1991 when Azerbaijan gained its independence. These two periods are different not only chronological point of view, but also its viewpoint to the constituent report, objective and method. The main objective of this thesis work is to ascertain the similar and different sides among occupied works and the viewpoints, the interest to the researches of Turkish Independence War and Ataturk in Azerbaijan historical researches in these two periods. The relations between Turkey and Azerbaijan from the period when Azerbaijan gained its independency till today are concisely given,” Turkey Republic researches” and the researches about Mustafa Kamal Ataturk’s life and activities are briefly touched in the first chapter of the thesis consisting of three parts. In the second part of the thesis the researches of Azerbaijan historians about Turkish Independency War during Soviet Socialist Communist Unity and Ataturk are researched. In the Soviet period while studying Turkish Independence War both Azerbaijan and Soviet historians approached to the constituent problems of research topic under the influence of Soviet ideology and Soviet interests. At first sight, in Azerbaijan historical research of Soviet period, the casts of Soviet ideology and the structure of Turkey-Russia relations in 1919-1923, at the same time the relations between Soviet Socialist Communist Unity and Turkey are noticeable as the acts that affect the scientific part of the research. The other remarkable thing is literary, archive documents and the memories of people who lived in this period are used in restricted form, according to the prospect of researcher. In the third chapter of the thesis the researches about the character of Mustafa Kamal Ataturk, Turkish Independence War after Azerbaijan gained its liberty are studied. Some parts of the researches handle the content directly, and some parts approach the issue indirectly. The difference between studying writings and the researches is its contribution to the relations of two countries, the usage of all approachable sources, consisting of the illuminating of Azerbaijan-Turkey relations as objective as possible during Ataturk period. The scientific results of the researcher are shown in the conclusion of the thesis work. Key Words: Ataturk, Turkish Independence War, Turkey, Soviet Union, South Caucasus. | |||