| Tez Künye | Durumu | ||
| Türk siyaset-nâme geleneğindeki ortak kavramlar ve değişen unsurlar / Shared concepts and changing elements in Turkish mirrors for princes tradition Yazar:BEYZA BETÜL BARGIN Danışman: PROF. DR. BEKİR ŞİŞMAN Yer Bilgisi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi / Lisansüstü Eğitim Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Konu:Halk Bilimi (Folklor) = Folklore ; Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin: | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2023 153 s. | ||
| Türk edebiyatında ilk yazılı eserlerden itibaren etkili olan siyasi söylem zamanla gelenek hâlini almış; bu gelenek yöneticiler ile diğer üst düzey devlet görevlilerine; siyasi bir ahlaka sahip olmalarını sağlamak, yönetimde izlenmesi gereken doğru yolu göstermek ve halkla iyi ilişkiler kurabilmek için nasihat edilen yazılı bir türe dönüşmüştür. Siyaset-nâme olarak ele alınan bu eserler iyi yönetim ilkeleri, devletin halka karşı sorumlulukları ve yöneticilerin ahlaki yönden sahip olması gereken özelliklerinin yanı sıra aile hayatı, evlilik kurumu, çocuk terbiyesi, konuşma ve sofra adabı gibi sosyal konularda da bazı tavsiyeleri konu edinmektedir. Bu çalışmada amaç, çeşitli Türk devletlerinde yüzyıllar içerisinde kaleme alınan on iki siyaset-nâme türündeki eserde, ortak olarak değinilen ve değişime uğrayan konuları tespit etmektir. Bu eserler; Farabî’nin El-Medinetü’l Fâzıla Yusuf Has Hâcip’in Kutadgu Bilig, Nizâmü’l-Mülk’ün Siyâset-nâme, Zencânî’nin Kitâbu’l Letâifi’l’ Alâiyye fi’l fedâili’s-seniyye, Şeyoğlu Mustafa’nın Kenzü’l-Küberâ ve Mehekkü’l-Ulemâ, Ahmed bin Hüsameddin Amâsî’nin Mirâtu’l-Mülûk, Lütfi Paşa’nın Asafnâme, Kınalı-zâde Ali Çelebi’nin Ahlâk-ı Alâ’î, Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Nushatü’s-Selâtîn, Koçi Bey’in Koçi Bey Risâlesi, Kâtip Çelebi’nin Düstûru’l-amel li Islâhi’l-halel ve Defterdar Sarı Mehmet Paşa’nın Nesâyıh’ül-vüzerâ v’el-ümerâ isimli eserleridir. Eserler, X. ve XVIII. yüzyıllar arasında yazıldıkları dönem hakkında en fazla bilgiye ve çeşitli alanlardaki konulara değindiği tespit edilen metinler arasından seçilmiştir. Bu metinler, tarama ve betimsel yöntem kullanılarak incelenmiştir. İncelenen eserlerde yöneticilere verilen öğütlerdeki en büyük ortaklıklar adil olmak, töre sahibi olmak, liyakat ilkesini gözetmek ve kamu malının kullanımında hassas davranmak gibi bazı temel değerlere sahip olmaları gerektiği ile ilgilidir. Bunun yanında toplumsal hayat için verilen öğütlerin başında evlilik kurumu içindeki çeşitli kurallar, çocuk terbiyesi için verilen tavsiyeler ve sosyal hayatı düzenleyici bazı görgü kurallarına yer verilmiştir. Eserlerde yüzyıllar arasındaki değişime en büyük örnek ise özellikle XVI. ve XVII. yüzyıllarda yazarların önemle üzerinde durdukları bir mesele olan artan rüşvet ve memurların sürekli olarak değişmesi sorunudur. Bu iki sorunda XVI. yüzyıl itibariyle yazarların üzerinde durdukları bir sorun olup dönemin siyasi ve sosyal değişimi hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. | |||
| Political discourse, which has been influential since the first written works in Turkish literature, has become a tradition in time; this tradition to rulers and other high-level government officials; It has turned into a written type that is advised in order to ensure that they have political morality, to show the right path to be followed in administration and to establish good relations with the public. These works, which are considered as a siyasatnama, deal with the principles of good governance, the responsibilities of the state to the public and the moral characteristics of the rulers, as well as some recommendations on social issues such as family life, marriage institution, child upbringing, speaking and table manners. The aim of this study is to determine the issues that have been touched upon and changed in twelve works in the type of siyasatnama written in various Turkish states over the centuries. These works are; Farabi’s Al-Medinetü’l Fâzıla Yusuf Has Hâcip’s Kutadgu Bilig, Nizâmü’l-Mülk’s Siyâset-nâme, Zencânî’s Kitâbu’l Letâifi’l’ Alaiyye fi’l fedâili’s-seniyye, Şeyhoğlu Mustafa’s Kenzü’l-Küberâ ve Mehekkü’l-Ulemâ, Ahmed bin Hüsameddin Amâsî’s Miratu’l-Mülûk, Lütfi Pasha’s Asafname, Kınalı-zâde Ali Çelebi’s Ahlâk-ı Ala’i, Gelibolulu Mustafa Âlî’s Nushatü’s Selâtîn is Koçi Bey’s Koçi Bey Treatise, Kâtip Çelebi’s Düstûru’l-amel li Islâhi’l-halel and Defterdar Sarı Mehmet Pasha’s Nesâyıh’ül-vüzerâ v’el-ümerâ. Works, X. and XVIII. These texts have been chosen from among the texts that have been found to have the most information about the period they were written between the centuries, and the subjects in various fields. These texts were analyzed using scanning and descriptive methods. The biggest commonalities in the advice given to the managers in the examined works are related to the fact that they should have some basic values such as being fair, having morals, observing the principle of merit and being sensitive in the use of public goods. In addition, some of the rules in the institution of marriage, advice given for child upbringing and some etiquette rules that regulate social life are included at the beginning of the advice given for social life. The biggest example of the change in the works between the centuries is the XVI. and XVII. It is the problem of increasing bribery and the constant change of officials, which has been an issue that has been emphasized by writers for centuries. It is a problem that writers dwell on as of the 16th century and provides important information about the political and social change of the period. | |||