BAHŞÎ

1038’de (1628) Halep yakınlarındaki Bekfelûn köyünde doğdu. Bazı kaynaklarda doğduğu köye nisbetle Bekfelûnî diye anılır (Brockelmann, GAL, II, 397). Amasya’dan Suriye’ye göç eden büyük dedesi Ahmed el-Bahşî tanınmış bir sûfî, tefsir ve fıkıh âlimi idi (Taşköprizâde, s. 413). Bahşî ilk dinî bilgileri çocukluğunu geçirdiği Halep’te babasından öğrendi. Daha sonra Şam’a giderek devrin tanınmış âlimlerinden dinî ilimleri tahsil ettikten sonra Halep’e döndü ve oraya yerleşti. Halep’te müftü Muhammed Hasan el-Kevâkibî’den fıkıh ve hadis dersleri aldı. Bir süre sonra talebe okutmaya başladı ve bazı risâleler telif etti. Bu arada Halvetî-Cemâlî şeyhlerinden İhlâs b. Nasruddin’e intisap ederek sülûkünü tamamladı. 1675’te Anadolu’ya gitmek üzere Halep’ten ayrıldı. Anadolu’yu dolaşarak İstanbul’a kadar gitti. Burada Köprülü Fâzıl Mustafa Paşa’nın ilgi ve teveccühünü kazandı. Halep’e döndüğünde vefat etmiş bulunan şeyhinin makamına geçti. Bir süre irşad faaliyetinde bulunduktan sonra yerine oğlu Muhammed’i bırakarak hacca gitti. Hac sonrası Halep’e dönmeyip Mekke’ye yerleşti. 5 Rebîülâhir 1098’de (18 Şubat 1687) burada vefat etti ve Hz. Hatice’nin kabri yakınlarına defnedildi.

Tarikat silsilesi Halvetiyye’nin Cemâliyye koluna ulaşan Şeyh Bahşî’ye, tasavvuf tarihi kaynaklarında Bahşiyye adlı bir tarikat nisbet edilmektedir. Harîrîzâde’nin tövbe, iman, İslâm, evrâd ve ibadete dayalı beş esası olduğunu söylediği bu tarikatın yaygınlık derecesi hakkında bilgi yoktur.

Eserleri. 1. Şemsü’l-mefâḫir. Muhammed b. Yahyâ et-Tâzifî’nin (ö. 963/1556) Abdülkādir-i Geylânî’nin menâkıbına dair Ḳalâʾidü’l-cevâhir (Kahire 1303) adlı eserinin zeylidir (Kahire 1326).

2. Reşeḥâtü’l-meddâd fîmâ yeteʿalleḳu bi’ṣ-ṣâfinâti’l-ciyâd. At yetiştirilmesiyle ilgili olan bu eser Râgıb et-Tabbâh tarafından neşredilmiştir (Halep 1930).

3. Risâle fî tefsîri Sebbiḥi’sme rabbike’l-aʿlâ. A‘lâ sûresinin tefsiri olup Sadrazam Kara Mustafa Paşa’ya ithaf edilmiştir (Brockelmann, GAL, II, 397).

Şeyh Bahşî’nin bu eserleri dışında kaynaklarda Şerḥu’l-Bürde, Şâfiye naẓmü’l-Kâfiye, Ḥâşiye ʿale’l-İʿrâbi’l-Ḳārî adlı üç eseri daha zikredilmektedir.

BİBLİYOGRAFYA

Taşköprizâde, eş-Şeḳāʾiḳ, s. 413.

Muhibbî, Ḫulâṣatü’l-es̱er, IV, 208-211.

Harîrîzâde, Tibyân, I, vr. 107^b-108^b.

Tomar-Halvetiyye, s. 89-90.

Râgıb et-Tabbâh, İʿlâmü’n-nübelâʾ bi-târîḫi Ḥalebi’ş-şehbâʾ, Halep 1342, VI, 402-406.

Serkîs, Muʿcem, I, 583.

Brockelmann, GAL, II, 397; Suppl., II, 490.

Ziriklî, el-Aʿlâm, VII, 65.