| Tez Künye | Durumu | ||
| Başbakanlık Osmanlı arşivi belgelerine göre Tranzon’da Ermeni olayları 1895 / Armenian occurences in Trabzon Yazar:ÖZNUR ŞOLT Danışman: YRD. DOÇ. DR. ENİS ŞAHİN Yer Bilgisi: Sakarya Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı / Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Arşivler = Archives ; Başbakanlık Arşivi = Prime Ministry Archive ; Belgeler = Documents ; Ermeni olayları = Armenian events ; Ermeni sorunu = Armenian question ; Ermeniler = Armenians ; Osmanlı arşivi = Ottoman archive ; Trabzon = Trabzon | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2004 194 s. | ||
| Anahtar Kelimeler: Trabzon, Ermeniler, isyan, mahkeme. Trabzon Ermenileri 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kurulan komitelerin faaliyetleri neticesinde isyanlar çıkarmaya başladılar. Bu komitelerin ortak amacı bağımsız bir Ermenistan kurmaktı. Bu devletin sınırları kuzeyde Karadeniz- Gürcistan’dan güneyde Mezopotamya’ya, doğuda Hazar denizi İran’dan batıda Kızılırmak’ a uzanmaktaydı. Hmçak ve Tiflis komitelerinin bir tertibi olan Trabzon olayı, 20 Eylül 1311 de Ermenilerin Van eski valisi Ferik Bahri Paşa ve Trabzon Kumandanı Hamdi Paşayı Uzun sokakta Zeytinlik mahallesine giderken yaralamaları üzerine başladı. Ermeniler takip edildiler,ancak İngiliz konsolosluğu civarında kayboldular. Hadiseyi yapanları Ermeniler himaye ederek teslim etmediler. Bunun üzerine Ermenilerin toplu olarak sokak ve caddelerde dolaşmaları yasaklandı. Ermeniler köylerdeki Ermenileri şehre getirerek evlerinde misafir etmeye başladılar ve valinin bütün ısrarlarına rağmen dükkanlarını açmadılar. Asıl hadise 26 Eylül günü olayları yatıştırmak için şehirde dolaşan Vali Kadri Bey üzerine bir Ermeni hanının balkonundan ateş açılmasıyla başladı. Müslüman halkla Ermeni halk birbirine girişti. Üç saat kadar süren bu olay alınan tedbirlerle bastırıldı. Olaylarda Ermenilerden şehir içinde 182, civar kaza ve köylerde 21 ölü ve 18 yaralı; Müslümanlardan 21 ölü, 25 yaralı, Rumlardan ise bir ölü vardır. Ölüm ve yaralama olaylarının yanı sıra yağmalama olayları da görülmüştür. Hadiseden sonra kurulan bir komisyon vasıtasıyla yağmalanan mallar sahiplerine iade edilmiş ve olayın suçluları tutuklanarak Divan-ı Harb-i Örfiye sevk olunmuştur. III | |||
| Keywords: Trabzon Province, Armenians, court, uprising. Trabzon Armenians start to rebel after committees actions which were assembled at the second half of ninth century. The common aim of this committees were to constitute a free Republic of Armenia. The boundaries of this country were from north Black Sea and Georgia to south Mesopotamia, and also from east Hazar Sea and Iran to west, Kızılırmak. Trabzon occurrence was Hmcak and Tiflis committees plan, and it started at 20 September 311. Armenians injured van former valis Ferik Bahri Pasha and Trabzon commander Hamdi Pasha when they were going on the Zeytinlik quarter. Armenians were followed, but near the English consulate they vanished. Armenians defensed the people doing this action and they did not give them. After this event, walking around as a group on the streets and avenues was forbidden to Armenians. After two days later, the actions was increased, because two Armenians, Haçik and Misak, killed a Asakir-i Şahane soldier, Rahmi, on the Kethüdavasıl quarter. Armenians started to bring Armenians from village to city as a guest. In spite of valis insistence Armenians did not open their shops. The exact events started when vali Kadir Pasha was walking around the city to stop actions, from an Armenians khan balcony opened fire on him at 26 September. Muslims and Armenians started to fight. This events continued there hours and stopped with some precautions. There were 182 dead Armenians in the city, 21 dead Armenians in the villages and 21 wounded Armenians. Also there were 21 dead and 18 wounded Muslims and 1 Rum. In addition to death and wounds there were looting also. After these events, by the help of a commission looted materials were given to owners. Guilty people were arrested and they were sent to Divan’ ı Harbiye’ i Örfiye. IV | |||