Batı Türkistan Hanlıkları (Orhan Doğan)

Batı Türkistan Hanlıkları Orhan Doğan BERİKAN YAYINEVİ
Türk toplulukları; Devlet, hakanlık, hanlık, sultanlık, beylik, atabeylik, cumhuriyet vb. şekilde Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarında çeşitli isimler altında 110’dan fazla siyasi teşekküller oluşturmuşlardır. Türkistan coğrafyasında yer alan topluluklar da değişik siyasi yapılar halinde (Timur İmparatorluğu, Özbek Hanlığı, Kazak Hanlığı Ulu-Or- ta-Küçük Cüz, Buhara Hanlığı/Emirliği, Hive Hanlığı, Hokand Hanlığı) varlıklarını devam ettirmişlerdir.
Batı Türkistan Hanlıklarının kurulduğu Türkistan coğrafyası, başta jeopolitik ve jeostratejik açıdan olmak üzere tarih boyunca önemini korumuştur. Bu bakımdan dünya tarihi çalışmalarında bu coğrafyanın tarihi geçmişi­nin bilinmesi, öncelikli olarak incelenmesini gerek­tirmiştir. Bu çalışmada da Batı Türkistanda teşekkül etmiş olan hanlıkların siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik tarihi ele alınmıştır.
Türkistan coğrafyasında yer alan topluluklar, belli bir dönemden sonra SSCB’ne bağlı olarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. Ancak SSCB’nin dağılmasıyla 1991 yılın­da bu topluluklar bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır. Belir­tilen tarihe kadar demir perde ülkeleri adı verilen bu coğrafyanın Türklere kapalı olması, bu konudaki çalışma­ların Türkiye’de sınırlı kalmasına yol açmıştır. Buna karşılık bu dönemde Türkistan’ın Batılılara açık olması, onların bu coğrafyada daha serbest araştırma yapmalarına imkân sağlamıştır. Nitekim batılı yazarlar tarafından detaylı bir şekilde yapılan bu çalışmalarda; Türkistan’ın gerek sosyal, kültürel, ekonomik durumu gerekse siyasi tarihi ele alınmış olup önemli eserler ortaya çıkarılmıştır.
Belirtmek gerekir ki Batı Türkistan Hanlıkları (Kuru­luştan Yıkılışa) adlı bu kitap, konunun uzmanı tarihçilerin yanı sıra Batı Türkistan tarihine ilgi duyan okuyuculara da kılavuz olacak şekilde hazırlanmıştır.