| Tez Künye | Durumu | ||
| Osmanlı Saray teşkilatında Doğancı Koğuşu / Falconers dormitory in Topkapı Palace Yazar:BATUHAN İSMAİL KIRAN Danışman: DOÇ. DR. MEHMET TOPAL Yer Bilgisi: Anadolu Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Enderun mektebi = Ottoman scholl ; Osmanlı Devleti = Ottoman State ; Saray teşkilatı = Organization of the court ; Topkapı Sarayı = Topkapı Palace | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2014 103 s. | ||
| Osmanlı idarî ve askeri yapısının temelini oluşturan Enderûn saray okulu Osmanlı İmparatorluğunun klasik döneminde önemli bir yer tutmaktaydı. Padişahın da yaşam alanı olan Topkapı Sarayı’nın üçüncü avlusu aynı zamanda Enderûn avlusu idi. Burada devşirilmiş yahut esir edilmiş Hristiyan çocukları eğitilerek dönemin mülkiye mezunlarıyetiştirilmekteydi. Bu gençler ya düşük odalardan ayrılıp kapıkulu sipahi bölüklerinde kendilerine yer buluyor ya da Has Oda’ya kadar yükselerek padişahın hizmetindeki kırk Has Odalı ağadan biri oluyordu. Buradan da imparatorluk kurumlarından herhangi birine yönetici olur ve şansı da varsa sadrazamlığa kadar yükselebilirdi. Bu okulun beş kaftanlı koğuşu vardı ve bunlardan beşincisi Doğancı Koğuşu’dur. Doğancı Koğuşu’nun iç oğlanlarına doğancı, bâzî ya da toganî unvanları verilmiştir. Bu doğancılar hem ilmî eğitimleri ile uğraşır hem de eskilerinden doğancılığı öğrenirlerdi. Padişah ile ava gider ve bağlı devletlerden ve Mısır eyaletinden gelen doğanları besleyerek eğitirlerdi. Bir doğancı, Büyük Oda’daki eğitimi sonrası önce Seferli Koğuşu’na, sonra Hazine Koğuşu’na ve nihayetinde Has Oda’ya alınırdı. Has Oda’da önce üçüncü doğancı, sonra ikinci doğancı olur ve en sonunda doğancıbaşı olarak Doğancı Koğuşu’nun ve dış saray doğancılarının amiri olurdu. Doğancıbaşılar, XVII. yüzyılda Avcı Mehmed’in av düşkünlüğü nedeniyle de devletin önemli mevkilerine getirilmişlerdir. Düşük kıdemdeki doğancıların çıkmaları kapıkulu sipahi bölüklerine Has Odalıların ki ise vezirlikten kapıcıbaşılığa kadar çeşitli görevlere yapılırdı. Doğancı Koğuşu H. 1084 yılında kaldırılmaya başlanmış ve sonraki beş yıl içerisinde Enderûn’da sadece bir doğancı kalmıştır. Bu doğancının ileriki yıllarda çıkması ile de Doğancı Koğuşu tarihsel işlevini tamamlamıştır. | |||
| The palace school Enderun, which became the basis of Ottoman administrative and military structure, was an important institution during the Ottoman classical age. The courtyard of Enderun was at the same the third courtyard of the Topkapı Palace, which served as a living area for the Sultan. Here captive or converted Christian boys were educated so as to become administrators in future. These boys either managed to rise from lower ranks to upper military order of cavalry troops or were promoted to the level of private room and served as the lord of one of the rooms of the Sultan. Next, they were appointed to covenient posts as administrators, but if they were lucky enough, they could be Grand Viziers as well. The Enderun School had five dormitories, the last of which called falconer dormitory. The pages (ichoghlani) of falconers dormitory were called doghanghi, toganî or bazi. Falconers (doghanghis) both were educated and guided by their experienced colleagues about the profession of doghanghi. They attended the hunting trips of the Sultan and trained the falcons brought from Egypt and other dependent states of the Ottoman Empire. After their education, doghanghis were accepted first by seferli dormitory, to be followed by hazine and seferli dormitories respectively, just to end up with the private room (khass oda) of the Sultan. In the private room they first took the third rank, to be promoted to the second rank next. Then they were given the title of chief falconer (doghanghi bashi) and were hold responsible for the administration of doghanghi dormitory and the command of doghanghis of outer palace. The falconers dormitory was attempted to be abolished in 1084 (A. H.), to be left only one falconer in the Enderun within the next five years. But this last falconer did also leave the Enderun after a while and the falconers dormitory ceased to fulfill its historical function. | |||