| Tez Künye | Durumu | ||
| Bir icra makamı olarak Meclis- Vükela, 1921 yılında Meclis- Vükela mazbatalarından siyasi-sosyal-kültürel-ekonomik konular / Political-social-economic-cultural issues in the written records of 1921 council of ministers as an executive council Yazar:MAHMUT SOYSAL Danışman: DOÇ. DR. SELAMİ KILIÇ Yer Bilgisi: Atatürk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Bakanlar Kurulu = Council of Ministers ; Devlet idaresi = State administration ; Devlet idaresi = State administration ; Meclis-i Vükela = Meclis-i Vükela ; Osmanlı Devleti = Ottoman State ; Siyasi iktidar = Political power | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 1999 190 s. | ||
| ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ BİR İCRA MAKAMI OLARAK MECLİS-İ VÜKELÂ 1921 YILINDA MECLİS-Î VÜKELÂ MAZBATALARINDA SİYASİ-SOSYAL-EKONOMİK-KULTÜREL KONULAR Mahmut SOYSAL Danışman: Doç.Dr.Selâmi KILIÇ 1999-SAYFA:.;… Jüri: Doç.Dr.Selâmi KILIÇ Siyasal iktidar, toplumsal yaşamın gerektirdiklerinden veyahut özünden kaynaklanan bir zorunluluktur. Bu yönüyle yönetimin, belli kural ve normlara bağlandığı yani “iktidarın hukukileştiği”, “yöneten-yönetilen* ayrımının belirginleştiği toplumların olmaması söz konusu olamaz. İnsan toplumu ile devlet tabirleri son derece iç içe geçmiş bir nitelik göstermeye uzun zamanlardan beri başlamıştır. Bilindiği gibi bütün toplumsal formasyonlar yönetim olgusuyla yakından ilgilidir. Yönetimin siyasal boyuttaki geniş tanımlanmasına gelince, toplum içinde bağlayıcı karar alma iktidarına ve kararlara uygun davranılması için meşru güç kullanımına sahip siyasal iktidara (hükümet) denilmektedir. Devletin kaderiyle kendi kaderini bir görmüş olan Türk Milleti, tarihin karanlık devirlerinden itibaren farklı coğrafyalarda, farklı iklim ve kültür bölgelerinde teşkilatçılık gibi üstün vasıflan sayesinde birçok devlet kurmuştur. Bir Türk devleti hangi sebeple yıkılırsa yıkılsın aynı zemin üzerinde yeni bir Türk devleti; eski devlete hakim olan töreye göre kurulur ve yıkılan devletin devamı sayılırdı. Nesilden nesile sürdürülen bu devlet hayatı, geleneği ve felsefesi günümüze kadar değişerek ve gelişerek gelmiştir, içinde çok uluslu ve çok kültürlü mahiyette bir büyük devlet kurmuş bulunan Osmanlı Devleti de bu ideal içinde sayılmaktadır. Yani Osmanlı Devleri Türkiye Selçuklularının devamı niteliğinde olup, bu devletin çeşitli sahalardaki temelleri üzerinde kurulmuştur. Merkezi yönetim anlayışına oldukça önem veren Osmanlı Devleti’nin merkez teşkilâtının çok iyi incelenmesi gerekmektedir. Osmanlılar, başlangıçta kendi devirlerine göre temeli islâm hukuku olan mükemmele yakın devlet teşkilâtı kurmuşlar, yükselme devirlerinde de aynı şekilde üstün faaliyetler göstermişlerdir. Aynı devlet idaresi çeşitli nedenlerden dolayı bozulunca 19. yüzyılda Batı ile büyük bir etkileşim içerisine girmiş ve batılı tarzda merkez teşkilâtını kurmak suretiyle ayakta kalabilmenin yoğun mücadelesini vermiştir. Bu açıdan Osmanlı Devleti’nin müesseselerini, bunların işleyişlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini ve muamelat kalıplarımı bilmek, tarihi olayların izahı açısından fevkalade büyük bir önem arzetmektedir. Esasen biz de bu espiriden yola çıkarak, eski cağlardan itibaren genel manada Türk devlet geleneği ve felsefesi konusunda araştırmamıza başladık. İkibin yıllık Türk siyasi tarihinde, devlet idaresi bir hayli ilginç ve süreğenlik karakteri gösteren bir konudur. Bu bağlamda Türklerde ilk ciddi yönetim (kurultay) sisteminden -başlayarak, Türklerin müslüman olduktan sonra “divan” kurumuna dönüşen, Osmanlılar döneminde de (II.Mahmud) Meclis-i Vükelâ (Osmanlı Bakanlar Kurulu) yönetim biriminden nihayet parlementer Cumhuriyet Türkyesinde “başbakanlık” ya “hükümet” şeklini alan yönetim teşkilâtlarını ele alarak incelemeye çalıştık. Araştırmamız iki ana bölümden oluşmaktadır. l.Bölüm on yan başlıktan oluşmaktadır. Bu bölümde yukarıda ana hatlarıyla verdiğimiz konulan ele aldık. Aynca bu bölümde ağırlıklı olarak “Divan-ı hümayun” kurumunun nasıl bir tarihsel süreçten geçtiğini, bu teşkilâtın yerine bir yürütme organı olarak Meclis-i Vükelâ’nın neden-nasıl ve hangi amaçlarla oluşturulduğunu, bu yürütme organının bürokratik yapısı, işlevi, çalışma şekli ve sorumluluklan gibi konular üzerinde durduk. Yine çalışmamızın II. Bölümünde Meclis-i Vükelâ Mazbatalanndan 1921 yılma ait olan 221 ve 222 nolu defterleri inceledik. Bu defterlerden çeşitli konularda görüşülen ve alınan kararlan tesbit ederek, Osmanlıca belgelerin Trakskribini yaptık. Bundan en büyük gayemiz bu defterlerin araşüncılara ve okuyuculara kaynak şeklinde hazırlayıp ulaştırmaktı. Kısacası bu araştırmamızda Meclis-i Vükelâ kurumunun, belli nesnel ölçütlerin ışığında, çeşitli açılardan ve çeşitli yönleriyle ele alıp aydınlatmaya çalıştık. | |||
| ABSTRACT MASTER THESIS POLITICAL-SOCIAL-ECONOMIC-CULTURAL ISSUES IN THE WRITTEN RECORDS OF 1921 COUNCIL OF MINISTERS AS AN EXECUTIVE COUNCIL Mahmut SOYSAL Supervisor: Doç.Dr. Selâmı KILIÇ 1999-PAGE: Jury:Doç.Dr.SeIâmi KILIÇ Political power is a necessity stemming from the requirements or inherent qualities of social life. For this reason those who are in power and those who are governed must be distinctively made clear in view of a certain set of rules.. Such concepts as human community and government are closely related for a long time. As it is known, all the political formations are closely related with management in political dimension involves the political powers hawing the right to use power within certain rules. Turks, who have established a close link between the history of the state and their own history, have founded a number of states with their perior characteristic. Whatever reason has been included in the destruction of a Turkish state, they have succeeded in founding another one having the same features. Ottoman state, for instance is a continuation of Selguk state. The state structure of ottoman state whose central governing system was a very important one must be studies, Ottomans, at first, established an almost perfect system for government based on basic Islamic rules. They continued this process throughout the development period, but when it weaked dve some reasons in there eighth century they tried to adopt the western norms for being able to survive. For this reason, the study of the establishments, their way of functioning, their interrelations must be very important. This study includes the historical development of the state system in Turkish states. The government process over two thousand years has lot of interesting features. Thus, the study contains the chain process from “Kurultay” system, to divan after the period of acceptance of Islamic religion, period the state system of council of Ministers of Mahmud II, to parliamentary republican Turkey containing of prime ministry or government. The study contains two parts. Part one is often subtitles. This part includes the points mentioned above. Besides, it includes the process of the Divan-ı Hümâyûn institution and council of Ministers with reasons of establishment. Part two contain the investigation of the written documents belonging to 1921, with notebook numbers of 221 and 222. Taking the texts of vorious decisions from this, the transcriptions of Ottoman documents was provided. The aim is to pro vide, material for those concerned. | |||